Uzun yıllar önce İstanbul'da, yerli yabancı ortak girişim şirketinde çalışıyorum. Üst yönetimde genel müdür ve yardımcılarına her üç yılda bir değişmeli kiralık otomobil veriyorlar. Ev-iş arasında, Ankara ve termik santral gezilerinde kullanıyoruz.
Bir gün, o sıralar özelleştirme kapsamında olan Soma Termik Santrali'ne gitmem lazım. Arabayı sürdüm, santral misafirhanesinde geceledim, ertesi sabah saha mühendisi ile benim arabayla Deniş kömür sahasına gittik. Yolda benim kiralık arabayı çok dikkatli ve çok yavaş sürüyorum. Yol toprak stabilize, eksoz bozulmasın, aks kırılmasın, araba zarar görmesin istiyorum.
Santralde çalışan saha mühendisi arkadaşım duruma hayret etti, sordu “Araba sizin değil kiralık, neden daha hızlı gitmiyorsunuz”. Anlattım, “Arabaya birşey olursa tamir bakım için uğraşmam zaman kaybetmem gerekecek, gideceğimiz yol en fazla yarım saat çeker, bizim için hızlı gidip 10 dakika erken varmamızın bir anlamı yok”.
Açıklamam herhalde yeteri kadar ikna edici olmadı. Ertesi gün santralin verdiği bir Renault station ile aynı yolu geçtik, bu defa aynı saha mühendisi arkadaşım arabayı sürdü, tahmin ettiğiniz gibi çok hızlı sürdü, arabanın amortisörleri patlaktı, ben de kendimi yol boyunca pek rahatsız hissettim.
Bir de yakın zamanda Soma Eynez kömür sahasında şantiyeye gittik. Otoparkta 30’a yakın 4-çeker SUV jeep vardı, arabalar sert, dikkatsiz kullanımından çok çabuk yıpranmışlardı. Beni Edremit havaalanından alan ve geri götüren, sahayı gezdiren şoför araba ile kavga ediyordu sanki.
Termik santrallerde iş makinalarını, motorları sert kullanmak bizde adettendir. Kömür sahalarındaki iş makinaların çoğu çabuk bozulur, atıl kalır. North Dakota Coal mine kömür sahalarında hiçbir iş makinası atıl durmaz, hemen onarılır, pompalar yedeklenir, çalışma 24 saat sürer.
Büyükada’ya elektrikli taksiler küçük otobüsler geldi. Zaman geçti, elektrikli arabaların rahat kullanıma alıştık, fayton dönemini unuttuk. Gerekli elektrik enerjisi için adalara yeni su altı kablolar çekildi, kapasite yükseltilmesi yapıldı. Elektrikli arabalar İBB için çok iyi gelir kaynağı oldular.
Ancak zaman içinde bazı şoförler arabaları çok sert kullanmaya başladılar. Olmadık dik yokuşları inip çıkıyorlar, hızlı kullanıyorlar, hızla yıpratıyorlardı. Kadın şöförler göreceli daha dikkatli güvenilir kullanmaya devam ettiler. Ancak geçenlerde iki kaza meydana geldi. Birinde Büyükada Çarkıfelek caddesinde taksinin aksı kırıldı, devrildi, kadın şöförün kaburgaları kırıldı.
Tepeköy parkuru benim üst Kadıyoran mekanım. Bazı şoförlerin sanki çok marifetmiş gibi, sert ve hızlı gittiklerini çok iyi biliyorum. Bu kaza anlık bir hata yüzünden oluşmadı. Zaman içinde kötü kullanım yüzünden biriken yıpranma sonucu meydana geldi.
Kadın şöförün elektrikli arabayı çok dikkatli ve yavaş kullandığından eminim. Çoğu bazı şoförlerin dikkatli kullandıklarını söyleyemeyeceğim. YHT ile Ankara’dan İstanbul’a geliyorum. Bostancı’da iniyorum. Tren istasyonu karşısındaki taksi durağına gidiyorum. Taksiye biniyorum. Eğer arabanın sahibi olan şoföre rastlamış isem araba çok rahat, içi dışı çok temiz oluyor. Amortisörler sağlam. Yolu makul hızla alıyoruz.
Eğer gündelikçi çalışan bir şöföre rastladıysam, arabanın her tarafı çoğu zaman içi dışı pis, arabanın her tarafından ses geliyor. Amortisörler patlaktır. Klima çalışmaz. Arabanın sahibi günde 300-500 lira alır, tamir bakım benzin masrafları gündelikçiye aittir. Gündelikçi şöför az kazanmanın hırsını arabaya bakım yapmayarak alır.
Şehirlerarası otobüsleri kullanan şoförlerin rahat sessiz sarsmadan profesyonel kullanımlarına hayranım. Arabalarını çok rahat dikkatli ve güzel kullanıyorlar. Öte yandan şehir içinde marketlere mal getirip götüren şirket araçlarının şoförlerinin araç kullanımları çok kötü.
Ben kendi arabamı dikkatli kullanmaya çalışırım. Hız kesme kasislerde yavaşlarım, rögar kapaklarına çukurlara dikkat ederim. Arkamdan hızla gelen , yol isteyenlere , çakarlı araçlara hemen yol veririm. Makas atanlara bulaşmam, ani manevra yapmam, geçip gitsinler. Özellikle 34 (istanbul) plakalı kiralık arabalardan kaçarım. Arkadan ambulans geliyorsa en sağa yanaşırım, arkasına takılmam.
Almanya’da sürücülerin kullandıkları araçlara gösterdikleri özene- dikkate hayranım. Kendi arabası olsun olmasın, Almanya'da sürücüler araçları kullanırken çok dikkat ederler. Fabrikalarda tezgahları vardiya sonu tertemiz yapıp bırakmak bir genel kuraldır.
Makinalar biz onları ne kadar dikkatli kullanırsak o kadar iyi çalışırlar, o kadar iyi randıman verirler. Kiralık araba , şirket arabası diyerek onları hor kullanmak, kötü kullanmak doğru değildir. Patlak amortisörle araba sürmenin hiçbir keyfi yoktur.