Enerji Günlüğü - Avrupa Adalet Mahkemesi, İngiltere'de kömür ve gazla çalışan termik santrallere verilen kapasite ödeneklerini “yasadışı devlet yardımı” olarak nitelendirdi.
İşletme maliyetlerini elektrik piyasasındaki düşük fiyatlarla karşılamakta, kar etmekte güçlük çeken elektrik üreticilerine kış aylarında elektrik talebi zirveye çıktığında çalıştırılması gereken kapasiteye destek amacıyla verilen devlet teşvikleri ile ilgili emsal olabilecek bir karar İngiltere’den geldi. Avrupa Adalet Mahkemesi, İngiltere'de kömür ve gazla çalışan termik santral işleticisi firmalara verilen kapasite ödeneklerini "yasadışı devlet yardımı” olarak değerlendirdi ve bu ödeneklerin durdurulması kararını açıkladı.
Avrupa Komisyonu'na karşı Adalet Mahkemesi'nde bu davayı açan enerji firması, kapasite ödeneklerinin alternatif arz ve talep önlemlerinin karşısında fosil yakıtları desteklediğini öne sürmüştü. Yani piyasa şartlarında düşük karbonlu enerji üretim ve tüketim çözümlerinin, fosil yakıt kaynaklarıyla eşit olarak rekabet edememesine sebep olduğunu iddia etmişti.
RWE VE E.ON ETKİLENECEK
Mahkemenin kararını değerlendiren enerji uzmanları, yeterince elektrik arzının mevcut olduğunu, bu kararla ışıkların kesilmeyeceğini dile getirdiler. Kararın esas etkisinin piyasa fiyatlarının artmasına olacağını belirttiler. Avrupa’da özellikle son dönemde Hambach ormanlarıyla adını sıkça duyuran, bu mekanizmadan faydalanan RWE firması, ayrıca EoN'un fosil yakıt kolu Uniper gibi büyük firmaların derinden etkileneceğini anlattılar.
KARARIN POLONYA YANSIMALARI MERAK EDİLİYOR
Karar, İngiltere kapasite mekanizmasının askıya alınmasına ve hükümetin gelecekteki ihaleleri durdurmasına yol açtığı gibi, mevcut anlaşmalar altında ödeme yapılmasını da engelleyecek nitelikte. Halihazırda yapılan ödemelerin geri alınıp alınmayacağı ise merak konusu. Mahkeme tarafından verilen karar tüm Avrupa çapında yürürlükteki birçok kapasite mekanizmasının akıbetini kuşkuya düşürdü. Karar, Polonyalı kömürlü termik santrallere verilecek milyarlarca Euro’luk teşviğin onaylanacağı Polonya’daki ilk kapasite mekanizması ihalesiyle aynı günde gerçekleşti.
Ek enerji gerektiğinde arzı garantilemesi gerekçesiyle yürürlüğe koyulan kapasite mekanizmaları Avrupa Birliği çapında enerji faturalarına 58 milyar euro yük getirerek en büyük santral teşvik kaynağı haline geldi. Bu rakam Greenpeace Polonya’nın bir araştırmasına göre sadece Polonya özelinde 2 milyar Euro.
TÜRKİYE'DE KAPASİTE MEKANİZMASI 2017'DE BAŞLADI
Türkiye’de ise, yerli kömür kaynaklı elektrik üreten şirketlere verilen bölgesel yatırım teşvikleri ve sabit fiyatlı alım garantilerine ek olarak, 2017 yılının sonunda doğalgaz ve kömür kaynaklı elektrik üreticilerinin faydalanabileceği Kapasite Mekanizması Yönetmeliği devreye girdi. Avrupa ölçeğinde yansımalarının merakla beklendiği kararı değerlendiren CAN Europe’tan Elif Gündüzyeli,Türkiye’de kapasite mekanizması çerçevesinde yapılan ödemelere dikkat çekti.
Piyasada “can suyu” olarak adlandırılan, kamu bütçesine yıllık toplam 1.4 milyar lira civarında ek maliyet getirmesi beklenen kapasite mekanizmaları, 1 Ocak 2018’de yürürlüğe girdi. Kapasite mekanizmalarının bu şartlarda uygulamaya girmesi, kurulumu ve işletimi oldukça yüksek maliyetli fosil yakıt kaynaklı enerji üretim santrallerinin, hızla ucuzlayan rüzgar ve güneş enerjisiyle rekabet edebilmeleri için mevcut teşvik ve desteklerin yetmediğin ortaya koydu. Ocak-Eylül 2018 arasında doğalgaz ve kömürle çalışan 26 termik santrale kapasite mekanizmaları çerçevesinde kamu bütçesinden yapılan ödeme miktarı toplamda 1 milyar 516 milyon TL.