Enerji Günlüğü - Küresel ısınmanın 1.5 ̊C ile sınırlandırılması için on yıl içinde fosil yakıt talebinde daha güçlü bir düşüşe yol açacak olan yenilenebilir kapasitenin üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğinin 2030 yılına kadar iki katına çıkarılması gerekiyor.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayınladığı 2023 Net Sıfır Yol Haritası’nda temiz enerji yatırımlarındaki büyüme ile birlikte fosil yakıtların önümüzdeki yıllarda düşüşe geçeceği vurgusu dikkat çekiyor. IEA'nın dönüm noktası niteliğindeki Net Sıfır Yol Haritası’nın yeni güncellemesine göre, dünya enerji sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyonlarını net sıfıra çekmek ve küresel ısınmayı 1,5 ̊C ile sınırlamak, temel temiz enerji teknolojilerinin rekor büyümesi nedeniyle mümkün olsa da, birçok alanda ivmenin hızla artması gerekiyor.
KÜRESEL YENİLENEBİLİR KAPASİTESİ 3 KATINA ÇIKACAK
Bu yılki güncellenmiş net sıfır patikasında, küresel yenilenebilir enerji kapasitesi 2030 yılına kadar üç katına çıkıyor. Bu arada, enerji verimliliği iyileştirmelerinin yıllık oranı iki katına çıkıyor, elektrikli araç ve ısı pompası satışları hızla artıyor ve enerji sektörü metan emisyonları %75 oranında düşüyor. Emisyonların azaltılması için kanıtlanmış ve genellikle uygun maliyetli teknolojilere dayanan bu stratejiler, birlikte on yılın sonuna kadar ihtiyaç duyulan azaltımların %80'inden fazlasını sağlayacak.
“GÜÇLÜ ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ BAŞARI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, "Küresel ısınmayı 1.5 ̊C ile sınırlama hedefini canlı tutmak için dünyanın hızla bir araya gelmesi gerekiyor. İyi haber şu ki, ne yapmamız gerektiğini ve nasıl yapacağımızı biliyoruz. En son veri ve analizlere dayanan 2023 Net Sıfır Yol Haritamız ileriye dönük bir yol gösteriyor" dedi. "Ama aynı zamanda çok net bir mesajımız var: Güçlü uluslararası işbirliği başarı için çok önemlidir. Hükümetlerin, karşı karşıya olunan zorluğun boyutları göz önüne alındığında, iklimi jeopolitikten ayrı tutmaları gerekiyor" diye ekledi.
YENİ PETROL, GAZ VE KÖMÜR PROJELERİNE İHTİYAÇ YOK
Güncellenmiş net sıfır emisyon senaryosunda, temiz enerji kapasitesinin politika güdümlü olarak büyük ölçüde artırılması, fosil yakıt talebini 2030 yılına kadar %25 azaltarak emisyonları 2022 yılında kaydedilen tüm zamanların en yüksek seviyesine kıyasla %35 azaltıyor. 2050 yılına gelindiğinde fosil yakıt talebi %80 oranında düşüyor. Sonuç olarak, uzun vadeli yeni petrol ve gaz projelerine, yeni kömür madenlerine, maden genişletmelerine veya yeni kömür santrallerine ihtiyaç duyulmuyor. Bununla birlikte, mevcut bazı petrol ve gaz varlıklarına ve halihazırda onaylanmış projelere devam edilmesi gerekiyor. Zarar verici fiyat artışları veya arz fazlalıklarından kaçınılması için temiz enerji yatırımlarındaki artış ve fosil yakıt tedarik yatırımlarındaki düşüşün sıralanması hayati önem taşıyor.
İKLİM RİSKLERİNE DİKKAT ÇEKİLİYOR
Rapor, şu an ile 2030 arasında hedeflerin ve uygulamaların yeterince artırılmamasının ek iklim riskleri yaratacağı ve 1.5 ̊C hedefine ulaşmayı, pahalı ve ölçek olarak kanıtlanmamış karbon giderme teknolojilerinin büyük ölçüde yaygınlaştırılmasına bağlı kılacağı uyarısında bulunuyor. Raporun incelediği “Gecikmeli Eylem Durumu”nda, temiz enerjinin 2030 yılına kadar yeterince hızlı bir şekilde yaygınlaştırılamaması, bu yüzyılın ikinci yarısında her yıl yaklaşık 5 milyar ton karbondioksitin atmosferden uzaklaştırılması gerektiği anlamına geliyor. Karbon giderme teknolojileri bu ölçekte başarısız olursa, sıcaklığı 1.5 ̊C'ye geri döndürmek mümkün olmayacak.
Öne çıkan noktalar şu şekilde:
- 1.5 ̊C hedefine giden yol daralmakla beraber, temiz enerjideki büyüme yolu açık tutuyor.
- 2021 yol haritasında olduğu gibi, yeni kömür, petrol ve gaz yatırımlarına kesinlikle ihtiyaç bulunmuyor.
- Temel temiz enerji teknolojilerinin yaygınlaşma hızı, IEA'nın yeni iklim politikaları olmasa dahi, kömür, petrol ve gaz talebinin 2030 yılına kadar düşüşe geçeceği anlamına geliyor.
- Son iki yıldaki olumlu gelişmeler arasında, 2021 Net Zero by 2050 raporunda belirlenen kilometre taşları doğrultusunda ilerleyen güneş enerjisi kurulumları ve elektrikli otomobil satışları yer alıyor.
- Temiz enerjideki büyüme, Net Sıfır Emisyon (NZE) Senaryosu’nda fosil yakıt talebinin bu on yılda %25'in üzerinde azalmasının arkasındaki ana etken olarak ortaya çıkıyor..
- Küresel kurulu yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 yılına kadar üç katına çıkarılarak 11.000 gigawatt'a yükseltilmesi, NZE Senaryosunda 2030 yılına kadar en büyük emisyon azaltımını sağlıyor.
- NZE Senaryosunda 2030 yılına kadar yıllık enerji yoğunluğu iyileştirme oranının iki katına çıkarılması, bugün karayolu taşımacılığındaki tüm petrol tüketimine eşdeğer enerji tasarrufu sağlıyor.
- Elektrikli araçlar ve ısı pompaları, NZE Senaryosunda 2030'a kadar emisyon azaltımlarının yaklaşık beşte birini sağlayarak enerji sistemi genelinde elektrifikasyonu yönlendiriyor.
- Dünya, 2023 yılında temiz enerjiye 1,8 trilyon ABD doları tutarında rekor bir yatırım yapmaya hazırlanıyor: bunun 2030'ların başında yılda yaklaşık 4,5 trilyon ABD dolarına yükselmesi gerekiyor.
- NZE Senaryosunda 2030 yılına gelindiğinde, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerdeki toplam hane halkı enerji harcamaları bugünkü seviyesinden %12 oranında azalırken, gelişmiş ekonomilerde daha da fazla azalıyor.
- 2035 yılına gelindiğinde, emisyonların 2022 seviyesine kıyasla gelişmiş ekonomilerde %80, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerde ise %60 oranında azalması gerekiyor.
- Neredeyse tüm ülkelerin hedefledikleri net sıfır tarihlerini öne çekmeleri gerekiyor.