6 ve 10 Şubat 2011 tarihlerinde Afşin-Elbistan B Termik Santrali'nin kömür ihtiyacını karşılayan Çöllolar Kömür İşletmesi'nde meydana gelen iki ayrı toprak kaymasında, yaklaşık 50 milyon ton toprağın altında kalan 11 çalışan hayatını kaybetmiş, ancak yalnızca 2’sinin cenazelerine ulaşılabilmiştir. Bu trajik olay, bölgedeki madencilik faaliyetlerinin güvenlik zafiyetini ortaya koymuştur.
Çok benzer bir olay, 20 Eylül 2024 tarihinde yine Afşin-Elbistan bölgesinde, özel bir şirketin işlettiği Afşin-Elbistan A ve kamunun işlettiği Afşin-Elbistan B Termik Santrali'ne kömür sağlayan Kışlaköy Kömür Sahası'nın döküm alanında yaşanmıştır. Afşin-Elbistan Linyitleri İşletme Müdürlüğü’nde meydana gelen bu kaymada, şans eseri işçilerin toprak altında kalmadığı tespit edilmişse de üç iş makinesi ve bant sistemleri toprak altında kalmış, kayma riskinin devam ettiği bildirilmiştir.
Sorunun Temel Kaynağı:
Yetersiz Güvenlik ve Hızlandırılan Üretim…
2011 yılında yaşanan büyük toprak kaymasının ardından Çöllolar Kömür Sahası'nda kömür üretiminin durması, Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin kömür ihtiyacını karşılamaya yönelik daha büyük bir yük oluşturmuştur. Çöllolar sahasından kömür temin edilememesi üzerine, normalde yalnızca bir santrale yetecek kömür üretimi için projelendirilen işletmeler, iki santralin ihtiyacını karşılamaya çalışmıştır. Bu durum, dekapaj işlemlerinin hızlandırılmasına ve iş güvenliği standartlarından taviz verilmesine yol açmıştır.
Afşin-Elbistan bölgesinde geçmişte yaşanan kazalardan ders alınmadığı, yeraltı sularına karşı yeterli önlemlerin hâlâ alınmadığı görülmektedir. Bu tedbirsizlik, gelecekte yeni felaketlerin yaşanabileceğine dair ciddi endişeler doğurmaktadır.
Kazaların Temel Nedenleri: Özelleştirme, Taşeronlaştırma ve Denetimsizlik…
Bu tür kazaların ardında yalnızca teknik eksiklikler değil, aynı zamanda madencilikte uygulanan yanlış politikalar da yatmaktadır. Özelleştirme, taşeronlaştırma, kuralsızlaştırma ve denetimsizlik politikaları, sermayenin aşırı kâr hırsıyla birleştiğinde, iş güvenliği göz ardı edilmekte, madencilik bilim ve tekniğine aykırı şekilde işletmeler yürütülmektedir.
Teknik nedenler arasında ise kademe yüksekliklerinin iş makinelerinin güvenli seviyesinin üzerinde tutulması, şev açıları ve basamak genişlikleri için yeterli mühendislik çalışmalarının yapılmaması, proje sınırlarına yaklaşıldıkça şevlerin dikleşmesi gibi faktörler bulunmaktadır. Bu yetersizlikler, maden sahalarında riskin artmasına yol açmaktadır.
Güvenli ve Bilime Dayalı Madencilik…
Afşin-Elbistan bölgesinde benzer kazaların tekrarlanmaması için siyasi iktidarın madencilik politikalarını gözden geçirmesi gerekmektedir. İşletmelerin, madencilik bilim ve tekniğine uygun şekilde, insan hayatını ve emeğini önceleyen bir anlayışla faaliyet göstermesi elzemdir. Aksi takdirde, yalnızca toprak değil, birçok hayat yeniden toprağın altına gömülebilir.