Enerji Günlüğü – HASEN’in Brüksel’de gerçekleştirdiği 4. Hazar Forumu’ndaGüney Gaz Koridoru’nun Avrupa’nın geleceği ve bağımsızlığı için taşıdığı öneme vurgu yapıldı.
Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN), “Hazar Forumu”nun dördüncüsünü 5 Mart 2014 tarihinde Belçika’nın Brüksel kentinde düzenledi.
Avrupa Parlamentosu’nda gerçekleşen foruma Azerbaycan’ın Belçika, Lüksemburg ve AB Büyükelçisi Fuat İskenderov, BP Güney Koridoru Başkan Yardımcısı John Baldwin, Yunanistan’ın AB Daimi Temsilciliği Enerji Ataşesi Theodoros Christopoulos, BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Said Arınç, Avrupa Parlamentosu Üyesi Vittorio Prodi, İtalya AB Daimi Temsilciliği Enerji Ataşesi Marco Landolfi, Azerbaycan’ın Belçika, Lüksemburg ve AB Birinci Katibi Rashad Novruz, TAP Dış İlişkiler Direktörü Michael Hoffman, SOCAR Belçika Direktörü Vusal Mammadov ve Avrupa Parlamentosu Üyesi Norica Nicolai konuşmacı olarak katıldı. Etkinlik Hazar ve Avrupa ülkelerinden milletvekillerini, büyükelçileri, akademisyenleri, özel sektörden üst düzey temsilcileri ve uluslararası basını buluşturdu.
ANA TEMA GÜNEY GAZ KORİDORU
İki oturum halinde gerçekleşen forumun ana temasını “Güney Gaz Koridoru: Fırsatlar ve Sorunlar” oluşturdu. Panellerde Avrasya enerji haritasını şekillendiren enerji jeopolitiğine yeni bir boyut kazandıracak olan Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa’ya sunacağı fırsatlar, Avrupa’nın güvenli ve alternatif kaynak ihtiyacının nasıl karşılanacağı, ekonomik kalkınmaya olan etkileri, Hazar’dan Avrupa’ya ilk doğrudan enerji hattını oluşturacak olan koridorun, Hazar Bölgesi ve Batı arasındaki ilişkilere olan katkısı, Güney Gaz Koridoru’nun en önemli halkası olan ve 2012 yılında imzalanan anlaşmayla çalışmaları başlatılan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) projesi ve Şah Deniz gazını Türkiye sınırından alarak Avrupa’ya taşıyacak Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) tartışıldı.
GÜNEY GAZ KORİDORU İŞBİRLİĞİNİ ARTIRACAK
Forumun açılış konuşmasını gerçekleştiren Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Genel Sekreteri Haldun Yavaş, sadece enerji değil aynı zamanda bir barış projesi olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) projesi ve Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) projesinden, aynı zamanda Türkiye’nin bölgede bir enerji merkezi olma hedefinden bahsetti. Güney Gaz Koridoru’nun Hazar Bölgesi ve Avrupa arasındaki işbirliğini teşvik edeceğini, ülkeleri modernleştirerek yeni iş imkanları yaratacağını söyleyen Yavaş, Avrupa’nın daha fazla yenilenebilir enerji projeleri geliştirerek, doğal gaza olan bağımlılığını azaltmak için çalıştığını ancak istatistiklerin doğal gaz ithalatında talebin artmaya devam edeceğini gösterdiğini belirtti.
Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa Birliği ve Hazar Bölgesi arasındaki işbirliğini artıracağını ifade eden Yavaş, Azerbaycan’ın TAP ve TANAP için ana kaynak, Gürcistan’ın güvenilir bir transit ülke olduğunu belirtti. Güney Gaz Koridoru’nun, yalnızca Hazar gazının değil aynı zamanda Doğu Akdeniz, Türkmen ve Kuzey Irak gazının iletilmesi için de başlıca güzergâh olma potansiyeline sahip olduğunu kaydeden Yavaş, stratejik konumuyla enerji merkezi olmayı hedefleyen Türkiye’nin ise Doğu’nun zengin enerji kaynaklarını Batı’ya sunmak için en uygun maliyetli yol olduğunu hatırlattı.
AZERBAYCAN EKONOMİK OLARAK EN ÖNDE KOŞAN ÜLKE
Azerbaycan’ın Belçika, Lüksemburg ve AB Büyükelçisi Fuat İskenderov konuşmasına Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa Parlamentosu’nda tartışılıyor olmasıyla başladı. Avrupa enerji piyasasının çok geniş ve pahalı olduğuna değinen İskenderov, Güney Gaz Koridoru bağlamında gerçekleşen projelerin sadece ekonomik değil aynı zamanda politik olduğundan bahsetti. Azerbaycan’ın ekonomik olarak en önde koşan bir ülke olduğunu söyleyen İskenderov, gerçekleşen her projenin Avrupa Birliği entegrasyonu için politik öneme sahip olduğunun altını çizdi.
İskenderov konuşmasında bazı ülkelerin agresif bir ayrılıkçılığa uğradığına işaret etti. Büyükelçi, bu ayrılıkçılığın gerçekleşmiş ve gelecekte gerçekleşmesi muhtemel olan projeler karşısında en büyük tehdit olduğu uyarısında bulundu. Son mesajında iş adamları ve politikacılar arasındaki ilişkiye değinen İskenderov, Azerbaycan’ın Şah Deniz 2 projesiyle hükümetler ve şirketler arasında işbirliği olabileceğinin açıkça ortaya koyulduğunu ve bu işbirliklerinin düzelerek çok daha iyi bir noktaya taşınabileceğinin mümkün olduğunu ifade etti. Azerbaycan’ın çok güçlü bir konumda olduğunu söyleyen Büyükelçi, TAP ve TANAP projelerinin diğer komşu ülkelere de umut vermesini umduğunu kaydetti.
AVRUPA PARLAMENTOSU DAHA AKTİF ÇALIŞMALI
Birinci oturumun başkanlığını yapan Avrupa Parlamentosu Üyesi Norica Nicolai ise gerçekleştirdiği konuşmada enerjinin önemine değindi. Politikacıların başlıca görevlerinin insanları bir araya getirmek olduğunu söyleyen Nicolai, bir vizyona sahip olabilmek için birlikte hareket etmenin çok önemli olduğunu, Avrupa Parlamentosu’nun da Güney Gaz Koridoru projesinde çok daha aktif çalışması gerektiğini açıkladı. Bir Romanyalı olarak böyle bir proje dahil olmamalarından dolayı duyduğu üzüntüyü dile getiren Nicolai, Romanya’nın Doğu ve Batı arasında bir köprü olduğunu ve AB ile Doğu ülkeleriyle işbirliği içinde olması gerektiğini söyledi.
GÜNEY GAZ KORİDORU EN MANTIKLI PROJE
Forumun bir diğer konuşmacısı da BP Güney Koridoru Başkan Yardımcısı John Baldwin’di. Şah Deniz ve Güney Gaz Koridoru’nun öneminden bahseden Baldwin, doğal gazın Avrupa’da çok önemli bir rol oynadığını söyledi. Türkiye’nin güçlü ve hızlı büyüyen bir pazar olduğunu belirten Baldwin, Avrupa’da gaz arzının çeşitlendirilmesi konusunda siyasi bir süreç işlediğini kaydetti. Şah Deniz 2 gazının Azerbaycan’dan Avrupa’ya taşınacağına işaret eden Baldwin, en önemli projelerden birinin sadece bu olmadığını, Azerbaycan petrolünün Gürcistan üzerinden Ceyhan’a gelmesi amacıyla kurulan 1.768 km uzunluğundaki Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının 4 milyar dolardan fazla maliyete sahip olduğunu söyledi. Başkan Yardımcısı, Güney Gaz Koridoru’nun uzun vadede Avrupa enerji ihtiyacını çeşitlendirmede en mantıklı proje olacağını sözlerine ekledi.
Doğal gaz taşımacılığının yüksek maliyetlerine dikkat çeken Baldwin, TANAP ve TAP'ı da içeren tüm fazlarıyla beraber yaklaşık 40 milyar dolara ulaşacak olan Şah Deniz 2 projesinin yılda 16 milyar metreküp doğal gaz üreteceğini kaydetti. Stratejik perspektife göre daha büyük boru hatlarının daha fazla maliyete yol açtığını belirten Baldwin, projeyi müşteriye satabilmek için de ekonomik olmasının önemli olduğunu ifade etti.
AZERBAYCAN’IN EKONOMİK BAĞIMSIZLIĞI HER ŞEYDEN DAHA ÖNEMLİ
Azerbaycan’ın Belçika, Lüksemburg ve AB Birinci Katibi Rashad Novruz, Azerbaycan’ın petrol konusunda uzun yıllara dayanan bir tecrübesi olduğundan bahsetti. Güney Gaz Koridoru’nun yaratacağı fırsatlara değinen Novruz, 3 trilyon metreküpü aşkın gazın Azerbaycan topraklarında olduğunu, bu bağlamda da 10-15 yıl içinde Azerbaycan’ın çok daha büyük atılımlar yapacağını vurguladı. Kuzey Irak gazının Güney Gaz Koridoru'nda hangi rolleri oynayabileceği konusuna da değinen Novruz, Irak gazının Güney Gaz Koridoru için fırsat olduğunu, fakat Azerbaycan için değil Avrupa için gerekliliği olduğunu, ekonomik bağımsızlığın Azerbaycan için her şeyden daha önemli olduğunu ifade etti.
İtalya AB Daimi Temsilciliği Enerji Ataşesi Marco Landolfi ise Güney Gaz Koridoru’nun dünyadaki en önemli projelerden biri olduğunu söyledi. Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) projesinin Avrupa’nın enerji arz güvenliğini artıracağını belirten Landolfi, TAP projesinin Balkanlar için büyük fırsatlar sunduğuna işaret etti. Ateşe, İyonya Adriyatik Boru Hattı’nın (IAP) İtalyan hükümetinden de tam destek aldığını hatırlattı.
GÜNEY GAZ KORİDORU AVRUPA’NIN BAĞIMSIZLIĞI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
İkinci oturumun başkanlığını yapan Avrupa Parlamentosu Üyesi Vittorio Prodi, Avrupa’nın Güney Gaz Koridoru’na bakışını değerlendirdi. Güney Gaz Koridoru’nun çok önemli bir girişim ve yatırım olduğuna değinen Prodi, Avrupa’nın Rus gazına olan bağlılığından kurtulabilmek için bu koridorla çok yakından ilgilendiğini ifade etti. Bugün Ukrayna’da olanların enerji güvenliği açısından Avrupa için büyük bir mesaj taşıdığını kaydeden Prodi, bu bağlamda Güney Gaz Koridoru’nun Avrupa’nın geleceği ve bağımsızlığı için çok önemli olduğunu belirtti.
Forumun ikinci oturumundaki bir diğer konuşmacı ise Yunanistan’ın AB Daimi Temsilciliği Enerji Ataşesi Theodoros Christopoulos’tu. Konuşmacı, Yunanistan’ın Güney Gaz Koridoru’ndaki rolünü anlattı. AB'nin çeşitlendirilmiş gaz kaynaklarından enerji güvenliğini sağlayacağını söyleyen Christopoulos, TAP ve potansiyel bağlantıları hakkında bir sunum yaptı.
TAP GELECEK İÇİN TASARLANMIŞ BİR PROJE
SOCAR Belçika Direktörü Vusal Mammadov ise gerçekleştirdiği konuşmada TANAP’ın teknik açıdan dünyanın en büyük ikinci projesi olduğunu söyledi. Azerbaycan “Şah Deniz” gazının ilk bölümünün 2018 senesinde Türkiye'ye, 2019'da ise Avrupa'ya ulaşacağını belirten Mammadov, Şah Deniz’in yeni iş fırsatlarının ve yatırımların kapısını açacağını ifade etti. Mammadov, Güney Gaz Koridoru projesinin kapsamının ve ölçeğinin projeye katılan şirketler için büyük ve yeni bir fırsat sunduğunu ifade etti.
TANAP projesinin ortaklarından BOTAŞ’ı temsilen foruma katılan BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Said Arınç ise konuşmasında Çin’den sonra en hızlı büyüyen ülkenin Türkiye olduğunu ve Türkiye’de tam 72 ilde 87 milyon insanın gaza ulaşabildiğini söyledi. Türkiye'nin doğal gaz tüketiminin 2030 yılında 80 milyar metreküpe ulaşacağını söyleyen Arınç, BOTAŞ’ın kendileri için hayati bir konu olan Güney Gaz Koridoru’nda bir nakliyeci olacağını söyledi.
TAP Dış İlişkiler Direktörü Michael Hoffman ise TAP projesinde boru hatları aracılığıyla doğal gazın Avrupa’nın birçok noktasına ulaştırılabileceğini anlattı. Bu noktaya gelmenin çok uzun zaman aldığını söyleyen Hoffman, TAP’ın Yunanistan'a 1,5 milyar Euro yatırım yapacağını ve 2 bin doğrudan istihdam yaratacağını sözlerine ekledi. Hoffman, TAP’ın gelecek için tasarlanmış bir proje olduğunu kaydetti.