Enerji Günlüğü - Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği (GÜNEŞDER) Başkanı Serdar Ekiz, 01.02.2024 tarihinde TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda görüşülüp kabul edilen Maden Yasası kapsamındaki 5346 sayılı Kanunun 6. maddesinde yapılan değişikliğe tepki gösterdi.
Yapılan değişikliğin kabul edilemez olduğunu ifade eden Ekiz, “10 yıllık YEKDEM desteği süresi dolan lisanssız GES’lere bir bedel karşılığı lisans hakkı verilerek GES’lerin satacağı elektriğin birim fiyatı, piyasa fiyatlarının çok altına çekildi. Yatırımcıyı mağdur eden bu düzenleme komisyonda maalesef kabul edildi. Kabul edilen 8. madde içerik olarak çelişkilerle dolu , gerekçe olarak savunulan tezler hatalı, manipülatif, hayatın doğal akışına, serbest piyasa ekonomisine aykırılıklar içermektedir’’ dedi.
YATIRIMCI SAYISI 3 BİNİN ÜZERİNDE
Toplam güneş enerjisi yatırımlarının yüzde 85’ini oluşturan lisanssız GES’lerin içinde YEKDEM destekli lisanssız GES’lerin toplam gücünün 6500 MWe, yatırımcı sayısının ise 3 binin üzerinde olduğunu ifade eden Ekiz, yasanın ilk yürürlüğe girdiği 2012 yılında 1 MWp gücündeki santralin 1.5 milyon dolara mal olduğunu, finansman ve operasyon maliyeti dahil bu yatırımın 10 yılda ancak kendini amorti edebildiğine dikkat çekti.
DOLARLA SATANLAR ÇOK KAZANMADI
Ekiz, YEKDEM desteğiyle 10 yılda ilk yatırım maliyetini ancak ödeyebilen GES yatırımları için “çok kazandılar” demenin gerçekle uzaktan yakından alakası olmadığını ve iradeyi de zan altında bırakacak bir ifade içerdiğini kaydetti. Ekiz, “Aynı şekilde bugün dünyada nükleerden üretilen elektriğin birim maliyeti 7 cent iken biz ülke olarak 12.35 cent ödeyeceğiz. O zaman Ruslara da aynı yaklaşımı sergilemeliyiz. Üstelik GES yatırımcısı bu ülkenin vatandaşı” dedi.
“YEKA’LARIN ÖRNEK GÖSTERİLMESİ BÜYÜK ÇELİŞKİ”
“YEKA’larda düşük fiyatlar var” argümanının da doğru olmadığına dikkat çeken Ekiz, “Yasa için bu argümanı savunanlar en büyük çelişkiyi burada yaşıyor. Savunulan YEKA’larda 2,5 -3 cent/kwh gibi bir rakam yok. En son YEKA 4 ihalesinde ortalama fiyat 4,5 cent/kwh. Üstelik ölçek ekonomisi denilen kavram da göz ardı edilmiş. 100 mWe ile 1 mWe’nin ürettiği elektrik birim fiyatının nasıl aynı olması beklenebilir? Ayrıca lisanssız GES’lere referans olması açısından YEKA’ları örnek gösterilmesi de büyük bir çelişkidir. YEKA’larda düşük fiyat verip sonrasında hesap hatası yaptıklarını farkeden yatırımcılara Maden Yasası’nın 7. Maddesi kapsamında af geliyor” ifadesini kullandı.
YENİLEME MALİYETLERİ YÜKSEK
Ekiz, GES’lerin 10 yıl – 15 yıl içinde 300.000 – 400.000 dolarlık yenilenme maliyeti olduğuna vurgu yaparak, “10 yıl süresinde yatırım maliyeti çıktı. Şimdi PTF fiyatından alırsak çok kar edeceksiniz’’ argümanının doğruları yansıtmadığını belirtti.
“ELEKTRİĞİN ÜRETİM MALİYETİNE SATILMASI SERBEST PİYASA EKONOMİSİ KURALLARINA AYKIRI”
Ekiz, GES yatırımları ilk yatırım maliyetini ödedikten sonra bu santrallerde üretilen elektriğin üretim maliyetine satılmasının akla, mantığa ve serbest piyasa ekonomisi kurallarına aykırı olduğunu söyledi. Ekiz, “Eğer devlet bu konuda bir yaptırım uygulayacaksa o zaman ekmek üreten fırınlar da ilk yatırım maliyeti karşılandıktan sonra indirimli ekmek satsın; evinin borcunu ödemiş ev sahibinin de amortisman hesabını yapsın devletimiz piyasadaki konut kiralarını düşürmek için rayiç bedelinin altında kiraya vermeye zorlasın. Amortismanı ödenmiş uçaklarla daha düşük ücretli uçak bileti satılsın, özel sektörün ürettiği emtia’nın amortismanına bağlı olarak piyasa fiyatı belirlensin” dedi.
“YATIRIMCI GÜVENİ ZEDELENİYOR”
“Lisanssız üreticiler hiçbir katkı payı ödemeden yarışmaya girmeden doğrudan üretici olma hakkı kazandı. O zaman lisans alan üreticiden aldığımız katkı payı haksız olmuyor mu?” Sorusunu soran Ekiz, yatırımcı güveninin zedelendiğini belirtti.
Ekiz, “Şunu unutmamak lazım: Bundan 12 sene yerleşim yerlerinden uzak dağlık taşlık bir araziye enerji nakil hattı yapacaksınız, trafo kuracaksınız, çelik profillerin üzerine alüminyum çerçeveli içinde lacivert- mor renk karışımı yarı iletken malzeme olan binlerce camı birleştirip 25 yıl bu camdan elektrik üreteceksiniz dediklerinde bunu yapmaya göze alıp bir de varınızı yoğunuzu ipotek vereceksiniz; üstüne üstlük bu konuda bankaları da ikna edeceksiniz, 1 milyon dolar yatırıp yılda 40.000 dolar kazanacaksınız ( operasyon, finansman ve sistem kullanım bedeli ödendikten sonra) sonra da çok kazandılar diyeceksiniz. Çok kazandılar diyenlerin bulundukları pozisyondan istifa edip sektörde yatırımcı olması en büyük dileğimiz” ifadelerini kullandı.