ZAFER ARIKAN
Güneş panellerinin geri dönüşümü neden önemli?
Son on yılda güneş enerjisi alanındaki büyüme inanılmaz boyutlara ulaştı. Üretimde ve kurulumda her yıl yeni rekorlar kırılıyor. Başta Çin olmak üzere birçok ülke güneş enerjisinden elektrik üretim kapasitesini hızla artırıyor.
Fotovoltaik (PV) panellerin yaklaşık 25-30 yıllık ömürleri ve güneş enerji santrallarının 10 yılı geçmeyen geri ödeme süreleri, bu yenilenebilir enerji uygulamalarını oldukça cazip kılıyor.
Kapasitedeki bu artış yakın geleceğin çevre ile ilgili endişelerini de kısmen artırıyor. Zira 80’li, 90’lı yıllarda kurulumu yapılmış güneş enerji santralleri artık ömürlerinin sonuna yaklaşıyor ve yavaş yavaş hurdaya ayrılmak üzere. Peki o zaman sorun ne?
Bunun cevabı, güneş enerjisinin diğer görünmeyen yüzünde. Karbon bugünün çevre ile ilgili sorunlarının başında geliyor ama bu konuda yalnız değil. Her gün milyonlarca panel monte ediliyor ve bu paneller ekonomik ömürlerinin sonuna ya da kullanılamaz duruma geldiğinde sorunlar da başlıyor.
Bu eskimiş panelleri bir araya getirip, bir çöp yığını olarak düşünmek ise kesinlikle mümkün değil. Zira bir kısmı galyum, indiyum gibi nadir elementleri, bir kısmı da kadmiyum, kurşun gibi ağır metalleri içeriyor.
Bu maddelerin etkileriyle yağmur sularının vb. bu malzeme çöplüklerinden temiz sulara sızarak ya da bu hurdaların çöp gibi yakılmaları sonucu, çevreyi olumsuz yönde etkilemeleri ve başta toprak olmak üzere, suyu ve havayı kirletmeleri söz konusu.
Çözüm nerede?
Çözüm tabii ki bu panellerin geri dönüştürülmesinde. Ama bu o kadar da kolay bir iş değil. Çünkü bir panel, çok değişik malzemelerin üretim sırasında bir araya getirilmesiyle oluşuyor. Bu malzemelerden başlıcaları şöyle:
Cam (birçok panelin ön yüzünde cam malzeme bulunuyor),
Alüminyum (pek çok panelde alüminyum çerçeve kullanılıyor),
Sentetik malzemeler örneğin birçok panelde kullanılan etilen-vinil-asetat/EVA vb.
Silisyum esaslı güneş hücreleri
Kurşun
Bakır
Galyum
Kadmiyum
Güneş panellerinin uygun yollarla geri dönüşümü de içerisindeki bu farklı malzemelerin en az hasar ve kayıpla birbirinden ayrıştırılması ve geri kazanılması anlamına geliyor.
Cam gibi bazı malzemeler yeni panellerin üretiminde tekrar kullanılabileceği gibi başka endüstri uygulamalarında da pekala kullanılabilir. Ayrıca bazı silisyum esaslı güneş hücreleri kurtarılıp yeniden kullanılma imkanı olabilir.
Bu husus çevre açısından oldukça önemli. Çünkü silisyum esaslı güneş hücreleri üretiminde kullanılan kütüklerin (ingot) imalatı enerji yoğun bir prosestir. Ve bu üretim esas olarak fosil yakıtlı enerji kaynaklarıyla gerçekleştiriliyor.
Bir sonraki yazımda geri dönüşümün yaratacağı fırsatlar ile atılması gereken bazı adımların önemini anlatmaya çalışacağım.
Zafer ARIKAN - Enerji Günlüğü / Aralık 2017