Enerji Günlüğü - (Güneş Enerjisinin Önünü Açacak 21 Öneri - 14 / Ateş Uğurel) Kamu ihaleleri için örnek şartname hazırlanmalı. Marka, şirket, teknoloji işaret eden ihaleler iptal edilmeli.
Türkiye güneş enerjisi sektörünün güdük gelişiminde son 1-2 yıl içinde kamu kurumlarının yaptığı güneş elektriği ihaleleri önemli bir yer tutmaya başladı, öncelikle kalkınma ajanslarının desteğini alarak ihaleye çıkan bu kurumların önümüzdeki yıllarda elektrik fiyatının daha yükselmesi, güneş enerjisi sistemlerinin anahtar teslim fiyatının daha düşmesi sebebiyle normal piyasa koşullarında bu tip alımlara devam etmelerini ümit ediyoruz.
Ancak bugüne kadar yapılan ihalelere baktığımızda oldukça sorunlu bir tablo ile karşı karşıya kaldığımızı görüyoruz.
Öncelikle dünya piyasasında görülmedik anahtar teslim kurulum fiyat tekliflerini gördük (0.70 EUR/Watt mertebesinde). Normal kalitedeki ürünlerle ve mevcut bağlantı/bürokratik süreç maliyetleri ile bunun mümkün olmadığını sektörde faaliyet gösteren düzgün ulusal ve/veya uluslararası tüm güneş şirketleri bilmektedir. Ancak kamu ihalesi mevzuatına göre en düşük fiyatı veren ihaleyi kazanmaktadır.
İhale şartnamesine göre sistem kurulacak mı?
Kim denetleyecek?
Vaat edilen elektriği üretecek mi?
İlk fırtınada paneller uçacak mı?
İhaleyi kazanan firmanın tecrübesi nedir?
Neden illa 250W polikristal panel?
Önerilen ürünlerin üreticisi hala ayakta mı, yoksa çoktan iflas mı etmiş?
Bu ve benzeri soruların cevabı maalesef yok. Başka bir problem de sistem performansı. Bir PV sisteminde eninde sonunda önemli olan tek bir unsur vardır. Güneş enerjisinden mümkün olduğu kadar çok, mümkün olduğu kadar ucuza ve mümkün olduğu kadar sorunsuz (20-25 yıl) elektrik üretmek. (Bu üçünden herhangi biri öncelikli değildir)
Bunun da çok basit bir denetleme mekanizması vardır, devlet kurumlarının bu sistemlere verdikleri paralar sonuçta bizlerin cebinden çıkmakta. Bunun karşılığında tek bir şey talep etmemiz doğal hakkımız sanırım: Tüm kamu kurumlarının bahçesinde, arazisinde, çatısında kurulan güneş elektriği sistemlerinin günlük-aylık-yıllık performanslarını online olarak herkes takip edebilsin. Eğer ortada bir usulsuzluk, yanlış mühendislik, hırsızlık vs. yoksa buna kimse itiraz etmez herhalde?
Bir de ihale şartnameleri konusunda yine sektörel bir çalışma yapılıp, marka-teknoloji-şirket işaret etmeyen genel ve daha basit bir metin oluşturmak gerekiyor. Aslında kurulu güç üzerine değil de talipli şirketlerden TL/kWh üzerine yapılacak ihaleler bu sorunu tamamen çözer, ve gerçekten mühendislik altyapısı, finansal gücü yüksek olan şirketler teklif verirler (hatırlayalım: 3. teklifimiz ikili sözleşmenin serbest bırakılması üzerine idi)