Enerji Günlüğü - Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) son kaynak tarifesindeki yüksek tüketim limitinin, konut faturalarını da etkileyecek şekilde düşürüldüğü Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) kararını yargıya taşıdı. Danıştay’da açılan davada, değişikliğin iptalinin yanı sıra yürütmesinin dava sonuna kadar durdurulması da talep edildi.
EPDK, hükümet sözcülerinin bir süredir dile getirdiği “elektrik faturalarındaki sübvansiyonların” sonlandırılacağına ilişkin söylemlerinin gereğini yaparak, Son Kaynak Tedarik Tarifesi’nin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’de tüketim limitlerini düşürmüştü. Dava konusu kararla, deprem sonrası kurulan geçici konutlar hariç olmak üzere tüm meskenler ve apartman ya da sitelerdeki ortak aboneliklerdeki yıllık 100 milyon kilovat saat (kWh) olan sınır 5 bine, kamu ve özel hizmetler (ticarethane) ile sanayi kuruluşları için yıllık 1 milyon kWh olan limit ise 15 bine düşürülmüştü.
Son Kaynak Tedarik Tarifesi‘nin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’e göre yıllık tüketimleri bu limiti aşan aboneler, tedarikçi seçmeyip bölgelerindeki görevli perakende şirketinden enerji alıyorlarsa, tebliğ kapsamında oluşacak yüksek bedellerle faturalandırılacaklardır. Geldiğimiz noktada enerji piyasasında tedarikçi bile seçilemeyen bir tekelleşme yaşanması nedeniyle, tüketiciler görevli perakende şirketlerinden enerji almak zorunda kalmaktadır. Tebliğ kapsamındaki abonelere, spot enerji borsasında oluşan Piyasa Takas Fiyatı (PTF) gibi spekülatif maliyetler ve yenilenebilir enerji kaynaklarına (YEKDEM) yönelik olarak döviz bazlı alım garantilerinin maliyetleri doğrudan yansıtılmaktadır.
HANGİ ABONELER ETKİLENECEK?
EMO’nun açıklamasında 2025 yılında yürürlüğe girecek son limit değişikliğiyle EPDK’nın, tarifelerdeki düzenleyici rolünü çok küçük tüketimli abonelerle sınırlandırdığı, diğer abonelerin ise enerji borsasındaki anlık dalgalanmalara terk edildiği ifade edildi. “Kalabalık aileler, elektrikle ısınan ya da Ege ve Akdeniz illerinde yazın klima kullanan ailelerin limiti aşma ihtimali yüksektir” ifadesine yer verilen açıklamada şöyle denildi:
“Konutlar için belirlenen sınır, aylık ortalama olarak 417 kWh’lik bir tüketime denk gelmektedir. Ekim 2024 rakamlarıyla aylık ortalama 1050 TL düzeyinde fatura ödeyen tüm konut aboneleri bu değişiklikten etkilenecektir. Benzer şekilde Kamu ve Özel Hizmetler Sektörü ile Diğer (ticarethaneler) kapsamındaki abonelerde aylık ortalama 1250 kWh tüketimi olan yani ortalama 6 bin 241 TL’yi geçenler ve alçak gerilimde aylık ortalama 1250 kWh’lik tüketimine karşılık 5 bin 599 TL’yi aşan sanayi tesisleri yüksek tüketimli sayılacaklardır.”
Geçtiğimiz Ekim ayı için tebliğ kapsamında yapılan hesaplamalarda, birim enerji bedelinin ortalama 2.95 TL olarak hesaplandığına işaret edilen EMO açıklamasında şu bilgilere yer verildi: “Aylık ortalama tüketimi 417 kWh olan konutlar için aylık fatura, Ekim 2024 rakamlarıyla yüzde 96 artışla, 1048 TL’den 2 bin 48 TL’ye yükselecek. Aylık ortalama tüketimi limit değerde, yani 1250 kWh’lık tüketimi olan ticarethanelerde ise fatura yüzde 8 artışla 6 bin 744 TL’ye yükselecek. Benzer şekilde 1250 kWh tüketimi olan alçak gerilimden enerji alan sanayi kuruluşlarının faturaları da yüzde 7 artışla 6 bin 18 TL’ye ulaşacak.”
EMO’nun davaya konu ettiği kararla, belirlenen limitleri aşan abonelere her ay aynı tüketim için farklı birim fiyatlarla fatura kesileceğine dikkat çekilen açıklamada şöyle denildi:
“Aboneler, tüketim sırasında uygulanacak tarifeyi bilemeyecekler. Kamu hizmetlerinin açıkça ilan edilen, artış oranları da önceden belirlenen bedeller ile yürütülmesi esas olmalı. Her abonenin sayaç okuma günleri de farklılık gösteriyor. Şu anda sanayi aboneleri için akıllı sayaçlarla yapılan ölçümlerde saatlik dilimlerdeki tüketimlerine göre hesaplama yapılıyor. Bu nedenle her abone için farklı bir birim fiyat oluşuyor. Sıradan tüketici konumundaki mesken abonelerinin, elektrik piyasasındaki dalgalanmaları, PTF veya YEKDEM rakamlarındaki değişimleri öngörebilme ihtimalleri de yok. Tüketicilerin gelen faturaların doğrulamasını yapabileceği bağımsız bir mekanizma da bulunmuyor.”
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Elektrik piyasasındaki dalgalanmaların doğrudan tüketicilere yansıtılmasının esas olduğu yeni tarife yapısında, aşağı yönlü maliyet düşüşlerinin faturalara yansıtılmasının da önüne geçildiği kaydedildi. Kararla aynı gün Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ değişikliğinde, “Yüksek tüketimli tüketiciler için son kaynak tedarik tarifesi, ilgili dönemde serbest tüketici niteliğini haiz olmayan tüketiciler için onaylanmış tek zamanlı perakende satış tarifesinden düşük olamaz. Kademeli tarifenin uygulanmakta olduğu tüketici gruplarında bu kıyaslama için yüksek kademeli tarife esas alınır” ifadelerine yer verildiğini hatırlatan EMO açıklamasında “Spot piyasada oluşan fahiş rakamlar yansıtılırken, enerji borsasında anlık olarak tüketici lehine rakamlar oluşması durumunda ise faturalara yansımasına engel olunmaktadır. Tüketicinin lehine oluşacak durumlara bile izin verilmemesi; uygulamaya başlanmadan yürütmenin durdurulması gerektiğini ortaya koymaktadır” denildi.
Günümüzde enerjiye erişimin, temel insan haklarından biri olarak kabul edildiğine dikkat çekilen EMO açıklamasında şu değerlendirmeler yer aldı: “Enerjinin ucuz, kaliteli ve sürekli olarak sağlanması gereken bir kamu hizmeti olduğu tüm dünyada kabul edilmektedir. Tedarikçi seçme hakkının bile kâğıt üzerinde kaldığı bu sözde serbest piyasanın maliyetleri karşılanamaz ölçüde büyümüştür.”
"EPDK KAPATILSIN, KAMULAŞTIRMA İDARESİ KURULSUN"
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) enerjinin enflasyon üzerindeki etkisini sınırlandırmak için kamunun bir an önce alım ve fiyat garantileri içeren enerji ihaleleri yerine doğrudan yatırımlara başlaması gerektiğini savundu. Elektrik alanında üretimden dağıtıma kadar tüm süreçleri yönetecek dikey entegre bir kamu tekelinin yeniden kurulmasını öneren EMO açıklamasında EPDK’nın da kapatılmasını istedi. Açıklamada “Geçiş sürecinde ise kamu kaynaklarının sonu belirsiz bir biçimde özel sektöre transfer edilmesine hizmet eden Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kapatılarak, yerine Kamulaştırma İdaresi Başkanlığı kurulmalıdır” denildi.