Hatırlarsınız, geçtiğimiz günlerde Rusya ile Çin, 30 yıllık sürede 400 milyar dolarlık doğalgaz alım-satımı için bir anlaşma yaptılar. Plana göre ilk gaz 2018 yılında pompalanacak.
Bugünlerde Ukrayna meselesinden dolayı Avrupa ve batı genel olarak Rusya’nın gaz cenderesinden kurtulmaya çalışırken Rusya’dan gelen bu haber dengelerin Rusya lehine daha da değişeceği tartışmalarını başlattı.
Her ne kadar Rusya’nın Çin gibi devasa bir alıcı ile alıcı çeşitlemesi elini güçlendirse de uzun vadeli oyunlarda denge bizim konuştuğumuz kadar hızlı değişmez. Değiştiği muhakkak ancak Rusya`nın daha da lehine değiştiğini ileri sürmek için erken, kanımca şu an göze fazla görünmeyen ve iri hacimli olmayan birçok gösterge Rusya aleyhine bir birikimi işaret ediyor.
Rus gaz imparatorluğu inişe başlamış durumda ancak bunu Rusya`nın bile hissetmesi zaman alacak.
Çin, Rusya için tek çıkış ama o da Rusya`ya ne kadar ilaç olur şüpheli. Çünkü Çin’in kendi durumu şüpheli, Çin büyümesi eskisi kadar garantili değil. Burada ileri sürülebilecek tek şey konut kullanımı yaygınlaşırsa ne olacak sorusudur. Buna da bir çare bulur Çinliler zannımca.
Güç, merkezi olarak dünya değiştiriyor bu doğru ama Çin büyümesi de artık değişiyor ve Çin ekonomisinde yenilenebilir kaynakların kullanımını da yenilenebilir enerjinin ekonomisi de büyüyor. Kısmen eski dinamizmi yok, en azından enerji talebi öngörüldüğü kadar çarpıcı olmayacak. Dünya kömürünün yarısını üreten bir ülkeden bahsediyoruz, kömür üreten pekala doğal gaz da üretir 10 sene sonra bunu gözden kaçırmamak gerek.
Raporların rezervler konusunda henüz yeterli veri sunduğunu sanmıyorum. Ya da doğru bilgi verdiğini diyelim şuna. Hatırlayın Hazar Petrolleri ile ilgili rezerv spekülasyonlarını... 1990’larda çok uçuk rakamların konuşulduğu Hazar rezervlerinin bugün Irak’taki sevkiyat aksamasını bile ikame etme gücü yok. Ne rezerv olarak ne de ekonomik imkanlar olarak.
Çin`in Rusya ile işbirliği konusundaki ısrarının sebebi enerji ihtiyacından çok Orta Asya jeopolitiğini sahipsiz bırakmamak, orada bir güç boşluğunun oluşmasına izin vermemek, bir dış gücün Moğol mirasına oturmasının önüne geçmek. Hatırlayın, Cengiz Han filminde Putin`in kaleminden çıkan Cengiz Han`ın sözlerini.
Sonuç olarak mevcut dengeyi hızlı değiştirecek iki koşul öngörüyorum kendimce. İkisi de ne Çin ne de Rusya ile ilgili.
Birisi Almanya diğeri ise ABD`nin enerji ithalatçılığından ihracatçılığına dönüşen profili ile ilgili... (Bu konu için http://www.enerjigunlugu.net/enerji-penceresinden-turkiye-rusya-iliskileri_4379.html adresindeki tartışmaya bakılabilir).
Burada geçmişte konuştuklarımız ve kendi beyanlarımla ilgili bir parantez açayım hemen: Görünürdeki spesifik koşullar bakımından Çin, bir mıknatıs gibi bütün dengeleri etkiliyor, enerji ile ilgili her alım hamlesi mevcut satıcılara güç veriyor ama tek başına belirleyen değil bu. Eldeki somut delil buyken bunu söylemek icap ediyor ama henüz somutlaşmayan birçok şey var ve 3-5 sene sonra etkilerini daha açık göreceğiz.
Bir ara bunları da konuşuruz.
Selam ve saygılar...