Enerji Günlüğü - EPDK, Spot Doğal Gaz Piyasasının işleyiş usul ve esasları belirleyerek yayımladı. Doğalgaz ithalatı, ihracatı ve toptan ticareti yapan şirketler piyasa katılımcısı olacak.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası İşletim Usul ve Esaslarında (PUE) yaptığı değişiklikle; Spot Doğal Gaz Piyasasını (SGP) PUE kapsamına aldı.
Buna göre SGP; piyasa katılımcılarına fiziksel teslimat yükümlülüğü doğuran ve piyasa işletmecisi tarafından Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Yönetmeliği ve PUE kapsamında işletilen doğalgaz piyasasını tanımlıyor.
Değişiklik düzenlemesi, PUE’deki tanımların hemen hepsinde sadeleştirme ve kısaltmalar yaparak, tanımlara güncellemeler getirdi. Ayrıca SGP’nın işleyişine dair düzenlemeler de PUE kapsamında yer buldu.
Buna göre, SGP aşağıdaki esaslar çerçevesinde işletilecek.
- Sürekli Ticaret Platformunda (STP) sunulan teklifler piyasa katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.
- Piyasa işlemleri, sürekli ticaret esasına dayanır ve STP üzerinde gerçekleştirilir.
- Piyasa işlemlerinin uzlaştırmasında, her bir kesinleşmiş eşleşmenin sonucunda oluşan fiyatlar kullanılır.
- Faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.
- Piyasa işletmecisi, SGP faaliyetlerini iletim şirketi ile her türlü koordinasyon ve haberleşmeyi sağlayarak yürütür. Koordinasyon ve haberleşmeye ilişkin hükümler piyasa teslim sözleşmesinde yer alır.
SPOT PİYASANIN İKİNCİL AMAÇLARI
Yeni düzenleme uyarınca SGP, Yönetmelikte bildirilen amaçlardan başka, aşağıdaki amaçları da hedefleyecek.
- Piyasa katılımcılarına sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini ticaret aralığında dengeleme olanağı sağlama
- Doğalgaz ticaretine ilişkin referans fiyat/fiyatlar belirleme
- İletim sistemindeki günlük dengesizlik miktarlarının azalmasına yardım etme ve iletim şirketine gün öncesinden, mümkün olduğu ölçüde dengelenmiş bir sistem sağlama
- Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak ilgili gaz günü için doğalgaz alım/satımı yapma fırsatı oluşturma
- İletim şirketine, Şebeke İşleyiş Düzenlemelerinde (ŞİD) belirlenen koşullarla sınırlı olmak üzere SGP’de işlem yapma imkanı sağlama.
PİYASA KATILIMCILARININ SORUMLULUKLARI
SGP’nin piyasa katılımcıları; işlem yapmak istedikleri gaz yılına ilişkin olarak STS ve STP katılım anlaşması imzalamış olan ithalat lisansı sahipleri; toptan satış lisansı sahipleri ve ihracat lisansı sahipleri olacak.
Katılımcılar SGP kapsamındaki faaliyetleri konusunda aşağıdaki hususlardan sorumlu olacaklar.
- Merkezi uzlaştırma kuruluşunda, kendi namına, teminat ve ödemelere ilişkin işlemleri gerçekleşmesine yönelik olarak teminat ve nakit hesabının açılması
- Avans ve fatura ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacıyla aracı bankalarda, kendi namına nakit hesabının açılması ve açılan aracı banka hesabının merkezi uzlaştırma kuruluşuna zamanında ve doğru şekilde bildirilmesi
- Piyasa işletmecisi tarafından bildirilen avans ve faturalara ilişkin ödemelerin zamanında ve doğru bir şekilde yapılması
- Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından sunulacak nakit takas ve teminat yönetimi hizmetine ilişkin merkezi uzlaştırma kuruluşu-katılımcı anlaşmasının imzalanması
- Piyasa işletmecisi tarafından belirlenen teminat yükümlülüklerinin zamanında yerine getirilmesi.
VADELİ PİYASADA NET ALACAK BEDELİ ÖDEME SIRASI DEĞİŞTİ
EPDK, Vadeli Doğal Gaz Piyasası İşletim Usul ve Esaslarında (VGPUE) da bir değişiklik yaptı ve net alacak bedellerinin, 01 Nisan 2024 tarihinden itibaren fatura tebliğ tarihi ve sırasına göre değil; ilgili fatura dönemi için piyasa katılımcılarından tahsil edilen tüm tutarların net alacak tutarlarına oranına göre ödeneceğine hükmetti.
VGPUE’de yer alan ve uzun pozisyon sahibi piyasa katılımcısının fiziksel dönem teminatının hesaplama formülü de değiştirildi. Yeni formül bugünden itibaren kullanılmaya başladı.