Enerji Günlüğü - Deloitte yeni raporunda, küresel piyasalardaki gaz hacminin ve fiyatlarının temel alındığı dünya gaz modeli analizini yaparak Amerika’daki enerji arzı ve mevcut koşullar altında piyasalarda oluşacak iki senaryoyu gözler önüne seriyor. Dünyada 160 yılı aşkın süredir denetim, vergi, danışmanlık, kurumsal finansman ve kurumsal risk alanlarında hizmet veren Deloitte, ‘Amerikan Rönesansı’nı İhraç Etmek: ABD’nin LNG İhracının Küresel Etkileri’ raporunu yayınladı. Raporda, LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ihracatı ile birlikte ABD ve küresel pazarda fiyatların nasıl etkileneceği ve enerji pazarında oyunun ne yönde evrileceği tartışılıyor.
Deloitte Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Endüstri Lideri Sibel Çetinkaya, teknolojinin günümüzde uluslararası ortamı etkileyecek bir güce sahip olduğunu iletiyor. Çetinkaya sözlerine şöyle devam ediyor: “Teknoloji, kaynakların daha önce olmadığı kadar çok kullanıcıya ulaşmasını sağlıyor. Bu da ülke ve şirket bazında arzın daha rahat yönetilmesine imkân veriyor. Çıkarma yöntemi bir hayli zahmetli olan kaya gazı, 1970’li yıllardan beri konuşulmasına rağmen, son yıllarda sondaj teknolojisinin gelişmesiyle ajandamızda yer almaya başladı. Boru hattıyla veya LNG’ye çevrilerek ihraç edilen kaya gazı, günümüzde oyun değiştirici konumuna geldi.”
Raporda, son yıllarda enerji piyasasında, süregelen tartışmaların şekil değiştirdiği ve ABD’nin büyük LNG ithalatçısı sıfatından kurtularak, yine bir o kadar büyük bir LNG ihracatçısı haline geldiği tartışmalarının başladığı iletiliyor. Bunun altında ise son yıllarda ABD’de geniş rezervi bulunduğu fark edilen kaya gazı yatıyor. Çıkarma yöntemi zor ve pahalı olan kaya gazı, rezervleri işleyecek teknolojinin ABD’de kullanılması sayesinde önemli bir arz kaynağı haline geldi. Bu sayede özellikle Kuzey Amerika’da fiyatların 2008 yılındaki 10 dolar/MMBtu seviyesinden, sadece 2 yıl içerisinde, 3 dolar/MMBtu seviyesine indiği belirtiliyor.
ENERJİ PİYASASINDA İKİ SENARYO
Amerika’da ortaya çıkan bu enerji arzı sonucunda, piyasanın nasıl etkileneceği ve kurallarının nasıl belirleneceği ise bugünlerde tartışılan asıl konu olarak karşımıza çıkıyor. Deloitte raporu ise, küresel piyasalardaki gaz hacminin ve fiyatlarının temel alındığı ‘dünya gaz modeli’ analiziyle bu koşullarda piyasalarda oluşabilecek iki senaryo üzerinde duruyor. Bunlardan ilki piyasanın ‘her zamanki haliyle devam etmesi’. Bu senaryoya göre küresel LNG piyasasında fiyatlar, petrol endeksli olmaya devam ediyor. Deloitte’a göre küresel piyasalarda oluşabilecek ikinci senaryo ise ‘rekabetçi cevap’ senaryosu. Bu düşünceye göre, önümüzdeki 10 yılda yeni kaynaklarla doğru orantılı artan talep, aynı zamanda rekabeti de aynı ivmede etkileyecek.
ABD’nin günde 6 bcf (yaklaşık günlük 170 mcm) LNG ihraç etmesi halinde ise öne çıkacak diğer hususlar şu şekilde sıralanıyor:
-Amerikan LNG ihracatçıları gaz arzı anlaşmalarında petrol endeksli fiyatlandırma sisteminde aceleci olabilirler. Hâlihazırda bazı Avrupa ülkelerinde zaten bu fiyatlandırmada sistem değişikliği gerçekleşmiş durumda. Eğer Asya piyasaları da bu değişikliğe giderse, önümüzdeki yıllarda fiyatlarda keskin bir düşüş yaşayabilirler.
-ABD gazının ihraç edildiği ülkelerde fiyatlarda makul düşüş yaşanabilir. Bunun yanında sadece ABD’de ise marjinal artış sağlanabilir.
-Amerikan LNG ihracatçılarının, ABD ile diğer ihracat pazarlarındaki fiyatlar arasındaki farkı daraltacağı değerlendirilebilir ve bu durum Amerikan LNG ihracat pazar hacmini sınırlayabilir.
-Aynı ihracatçıların, gaz ithal eden ülkelere büyük fayda sağlayacağı öngörülüyor.
-Gaz ihraç eden ülkelerin, fiyat erozyonu ve arzın yer değiştirmesi sebebiyle ihraç gelirlerinde bir düşüş yaşaması bekleniyor.
-Amerikan LNG ihracı, gazdan elektrik üretimi sayesinde petrol kullanımını da etkileyebilir.
TÜRKİYE ENERJİ OYUNLARINDAN NASIL ETKİLENECEK?
Deloitte’un raporuna göre Türkiye, günlük 4 bcf gaz ithalatıyla, dünya sıralamasında Japonya, Almanya, İtalya, ABD, Güney Kore ve Fransa gibi ülkeleri geride bırakarak 7. sırada geliyor. Sıralamada Türkiye’nin ardından az bir farkla Ukrayna ve daha sonra İngiltere ve İspanya yer alıyor. Deloitte Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Lideri Sibel Çetinkaya, ABD’de ve çeşitli bölgelerde konuyla ilgili ciddi yatırımlar yapıldığını belirterek şunları ekliyor: “Türkiye, henüz yatırım yapılan bölgelerden biri değil. Burada tartışılması gereken nokta, Türkiye’nin bu yatırım sahalarından biri olup olmayacağı ve diğer bölgelerde çıkarılan ve arz çokluğu sebebiyle fiyatı daha uygun olan gazdan yararlanıp yararlanamayacağı olmalıdır. ABD resmi kaynaklarına göre ülkemizde 425 milyar m3 rezerv bulunuyor. Bu rakam 8-9 yıllık tüketimimize eş değer. Ülkemizde Eylül 2012’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bu konuda çalışmalara başlandı. Öte yandan kaya gazı üretiminde atık su yönetimine dikkat edilmesi de hayati önem taşıyor.”