Değerli Okurlar,
Bir önceki yazımızda enerji sektörünü krizlerden en çok etkilenebilecek sektörler arasında saymıştık. Ve krizleri yönetebilmede ve geleceğe hazırlanmada senaryo çalışmalarının öneminin altını çizmiştik. Her türlü ihtimale karşı senaryolar üzerinde çalışmak önemli, zira araba devrildikten sonra akıl veren çok olur.
Gerek kurum ve kuruluşlar gerekse şirketler, stratejik hedeflerine uygun olarak değişik senaryo çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda izlenecek yolu şöyle sıralayabiliriz:
Hangi tarihe kadar, neyi amaçlıyoruz?
Hangi unsurları/faktörleri dikkate almalıyız?
Değişik açılardan yaptığımız değerlendirme sonuçları nelerdir?
Ve nihayet bu sonuçlara uygun olarak hedeflerimizi nasıl belirlemeliyiz?
Örneğin Dünya Enerji Konseyinin yaptığı bir senaryo çalışmasında(*) şu değerlendirmelerde bulunuluyor:
1. Enerji sistemi karmaşıklığı 2050 yılına kadar artacaktır.
2. Enerji verimliliği, arzı aşan taleple başa çıkmada kritik önem taşımaktadır.
3. 2050’deki enerji karışımı, esas olarak fosil bazlı olacaktır.
4. Bölgesel öncelikler farklıdır. Bu nedenle, enerji üçlemesinde (**) herkese uyan bir çözüm ne yazık ki bulunmamaktadır.
5. Küresel ekonomi, kabul edilemez karbon fiyatları olmadan atmosferdeki karbondioksit oranının 450 ppm hedefini aşmamasını sağlamada zorlanacaktır.
6. Düşük karbonlu bir gelecek yalnızca yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili değildir. Karbon yakalama, kullanım ve depolama (CC(U)S) da oldukça önemlidir. Ayrıca, tüketici davranışlarının da değişmesi gerekmektedir.
7. Karbon yakalama, kullanım ve depolama teknolojisi ile güneş enerjisi ve enerji depolama 2050 yılına kadar kritik öneme sahip belirsizliklerdir.
8. Enerji üçlemesini dengelemek, zor seçimler yapmak anlamına gelmektedir.
9. İşleyen enerji piyasaları, tüm tüketicilere fayda sağlamak açısından, yatırımları ve bölgesel entegrasyonu gerektirir.
10. Enerji politikası, enerji ve karbon piyasalarının başarılı olmasını sağlamak zorundadır.
Diğer taraftan, sıfır emisyon hedefiyle ilgili olarak olaylara daha çok tüketiciler açısından yaklaşan bir başka enerji dönüşümü senaryosunda (***) enerjiyi hangi kaynaklardan hangi miktarda sağlayacağımız, enerji arz güvenliği ve enerji verimliliği temel kriterlerinden hareketle tüketici dönüşümü, sistem dönüşümü, izlenecek yol ve sürekli iyileştirme esasları senaryo çalışmalarında ayrıntılı olarak ele alınmış; şu hususların altı çizilmiştir:
1. Net sıfır hedefine ulaşmak açısından,
Temiz enerji teminine odaklanan entegre sorumluluklar ve politikalar gereklidir. Bu kapsamda, konutların ısıtılmasında elektrifikasyonun ve hidrojenin göreceli olarak rolü, enerji verimliliği tedbirleri açısından destek seviyesi, doğalgazdan uzaklaşmanın zamanlaması ve hidrojen üretiminde doğalgazın ne ölçüde kullanılacağı dikkate alınmalıdır.
2. Tüketiciler ve dijitalleşme açısından,
Tüketici davranışı net sıfır hedefine ulaşmak için çok önemlidir ve bunun için toplumsal bir değişim gerekmektedir. Akıllı teknolojiler ve yenilikçi iş modelleri geliştikçe tüketicilerin nasıl yardımcı olabileceğine dair daha iyi bir anlayışa, dijitalleşmeye ve verilere daha fazla odaklanmaya ihtiyaç bulunuyor.
3. Piyasalar ve esneklik açısından,
Bütünsel bir enerji piyasaları reformu ihtiyacı vardır. Bu reform net sıfır hedefini sağlamada başarılı olmak için gerekli yatırım ve davranışlardaki değişiklikleri yönlendirmeye yardımcı olacaktır. İlave olarak, tüm tüketiciler için adil ve makul bir maliyetle arz güvenliğini sağlamak için de gereklidir.
4. Altyapı ve enerji sisteminin tamamı açısından,
Tüm enerji sistemi altyapısına yatırım yapılması gerekecektir. Bu nedenle, koordineli biçimde açık deniz şebekesi geliştirme, karasal şebekelerin güçlendirilmesi, hidrojen depolama ile elektrik ve doğalgaz iletim/dağıtım ara yüzleri boyunca bölgesel planlama çalışmalarının gerçekleştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Umuyor ve diliyorum ki muhtemel krizlerde doğru yolları izleyip doğru tepkiyi verebilmek ve geleceğe hazır olabilmek için ülkemizde de benzer senaryo çalışmaları, enerji sektörünün tüm paydaşları tarafından değişik bakış açılarıyla yapılıyordur. Tekrar hatırlatalım ki “Araba devrilince akıl veren çok olur.”
Tüm okurlarıma esenlikler diliyorum.
Saygılarımla,
H. Zafer ARIKAN
(*) World Energy Scenarios: Composing Energy Futures to 2050
(**) Kimi zaman üçlü enerji açmazı olarak da adlandırılır ve çevresel sürdürülebilirlik, enerji güvenliği ve enerji eşitliği kavramlarından oluşur.
(***) HIES Consumer Protection Organisation: A Summary of the Future Energy Scenarios(FES) 2021