Enerji Günlüğü - T.B.M.M.’ye verilen bir kanun teklifiyle 10 yılı dolduran lisanssız tesislerin lisanslı üretime geçebilmesi öngörüldü. Teklifte deniz ve göllerde imarsız tesis kurulumuna imkan verecek bir düzenleme de önerildi.
Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi; Afyonkarahisar Milletvekili Ali, Özkaya, Zonguldak Milletvekili Ahmet Çolakoğlu ve Çorum Milletvekili Oğuzhan Kaya öncülüğünde toplam 103 milletvekilinin imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (T.B.M.M.) sunuldu.
Teklifte Maden Kanunu, Kıyı Kanunu, Doğal Gaz Piyasası Kanunu, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun, Enerji Verimliliği Kanunu, Elektrik Piyasası Kanunu ve Nükleer Düzenleme Kanunu’nda bazı değişiklikler öngörülüyor.
10 YILLIK LİSANSSIZLAR LİSANSLI ÜRETİME GEÇEBİLECEK
Teklifte yer alan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanuna dair değişiklik önerisine göre 10 yıllık süresini bitiren lisanssız üretim tesislerinin lisans alarak lisanslı üretime geçmesine imkan verilecek.
Buna göre tesis sahibinin; öncelikle talepte bulunması ve lisans alma bedeli ile lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatının, tesis tipi bazında uygulanan güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatından fazla olması halinde aradaki fiyat farkının YEKDEM'e katkı bedeli olarak ödenmesi koşullarını kabul etmesi gerekecek.
Bu kapsamdaki başvurular için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans süresi ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin diğer hususlar Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından ayrıca belirlenecek.
Teklifin Kanunda öngördüğü diğer bir değişikliğe göreyse; yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesisleri için yapılacak yarışmaya ilişkin usul ve esaslar, ilgili yarışma şartnamesinde Bakanlık tarafından belirlenecek. Yarışma sonucunda oluşan fiyat ve/veya bedel ise yarışma şartnamesinde belirlenecek süre boyunca YEKDEM kapsamında değerlendirilecek.
GÖLLER VE DENİZLERDE İMARSIZ TESİS KURULUMU
Teklifin Kıyı Kanununda öngördüğü değişikliğe göre; içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilecek.
Mevcut düzenlemede ancak imar planı kararıyla ve sadece denizlerde yenilenebilir enerji üretim santralleri yapılabiliyor.
HİDROELEKTRİK TESİSLERİ İMARSIZ HİBRİTE DÖNÜŞEBİLECEK
Ek olarak içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde imar planı yapılmaksızın, Elektrik Piyasası Kanununa göre hidrolik kaynaklara dayalı önlisans veya üretim lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından yenilenebilir enerji kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi kurulabilmesi de önerildi. Ayrıca söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne veya sulama birliklerine ait tarımsal sulama amaçlı tesislerin elektrik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün izniyle sulama birlikleri tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi de kurulabilmesi öngörüldü.
DOĞALGAZ SIVILAŞTIRMA LİSANSI
Teklif Doğalgaz Piyasası Kanununda da sıvılaştırılmış doğalgaz faaliyeti yürüten şirketler için değişiklikler öneriyor. Buna göre doğalgaz sıvılaştırma faaliyeti yürütecek şirketler için ayrı bir lisans alma zorunluluğu getirilmesini önerildi. Yurt içinde üretilen ve/veya ithal edilen doğal gazın sıvılaştırılarak yurt dışına ihraç edilmesi ya da yurt içinde yeniden satışı amacıyla kurulacak sıvılaştırma tesislerini işletecek tüzel kişiler, EPDK’dan lisans alacaklar.
Doğal gaz sıvılaştırma lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin teknik ve ekonomik güce sahip olmaları ve yönetmeliklerde belirtilen diğer şartları taşımaları gerekecek. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülen faaliyetler depolama faaliyeti olarak sayılmayacak. Sıvılaştırma tesisi işletmecileri faaliyet gösterdikleri tesislerin ilgili standartlara ve teknik kriterlere göre yapılması ve işletilmesinden sorumlu olacaklar. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülecek faaliyetlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlık görüşü alınarak EPDK tarafından belirlenecek.
Teklif uyarınca, Doğalgaz Piyasası Kanunu kapsamında faaliyet gösteren şirketlere, doğalgazın sıvılaştırılması faaliyeti yürüten şirketlerin dahil edilmesi; piyasa faaliyetlerinin sıralandığı hükme ise doğalgaz sıvılaştırma faaliyetinin de eklenmesi isteniyor. Teklif bu amaçla ilgili maddeye eklenen bir bentle; doğalgazın sıvılaştırılması tanımını da “Yurt içinde üretilen ve/veya ithal edilen doğal gazın yurt dışına ihraç edilmesi ya da yurt içinde yeniden satışı amacıyla sıvılaştırılması” şeklinde ifade ediyor.
YÜZEN LNG TESİSLERİ
Teklif yüzen LNG tesislerinin işletilmesi ve yer değişikliği kapsamında Bakanlık görüşü alınarak sağlanacak istisnaların EPDK tarafından usul ve esaslarda düzenlenmesini de öngördü.
DOĞALGAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİNE CEZA MUAFİYETİ
Teklifte ayrıca doğalgaz depolama şirketine yapılan taleplerin reddedilmesi ve sistem kullanıcısının bu durumdan EPDK’yı haberdar etmesi halinde uygulanacak cezalardan muafiyet önerildi.
Buna göre mevcut depolama tesisleri, mevcut tesislerdeki kapasite artışları veya yeni yapılacak tesisler, kullanım oranları ve/veya rekabet koşulları dikkate alınarak Doğalgaz Piyasası Kanunundaki sisteme erişime ilişkin hükümlerden Bakanlık görüşü alınarak EPDK kararıyla belirli süre muaf tutulabilecekler. Bu durumda depolama şirketleri verecekleri hizmetlere ilişkin birim bedelleri ve tesis kapasitelerini yayımlamak zorunda olacaklar.
VERİMLİLİK DESTEKLERİNDE LİMİT VE ORAN ARTIŞI
Enerji Verimliliği Kanununda desteklerden yararlanmak isteyenlerin tanımında da değişiklikler önerildi. Buna göre başvuru sahiplerinin faaliyet alanları sanayi, bina, tarım ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerle sınırlı olmayacak; enerji verimliliği desteklerinden faydalanmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler olmak üzere herkes başvurucu olabilecek.
Ayrıca Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında “spesifik enerji tüketimi” ve “karbon yoğunluğu” kavramlarının da tanımlanması teklif edildi. Buna göre spesifik enerji tüketimi: Birim ürün ve/veya alan veya benzeri başına tüketilen enerji miktarı olarak, karbon yoğunluğu ise: Birim ürün ve/veya alan veya benzeri başına salınan karbondioksit emisyonu miktarı olarak tanımlandı.
Enerji verimliliği projelerinin desteklenmesinde destek üst sınırının bir milyon liradan 15 milyon liraya; destekleme oranının ise %20’den %30’a çıkarılması öngörüldü. Ayrıca desteklerin her yıl takvim yılı başından itibaren geçerli olacak şekilde, yeniden değerleme oranı doğrultusunda arttırılması teklif edildi.
Öte yandan enerji ve/veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini Bakanlığın belirlediği kriterler çerçevesinde azaltan başvuru sahiplerine, ödenek imkânlarını göz önüne almak ve 10 milyon lirayı geçmemek kaydıyla, kriterlerde belirlenen yıla ait enerji giderinin en fazla yüzde otuzu oranında destek ödemesi yapılacak. Bu destekler de her yıl takvim yılı başından itibaren geçerli olacak şekilde, yeniden değerleme oranı doğrultusunda arttırılacak.
Teklif kabul edilirse Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekleyecek.
ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANS SONLANDIRMA HAKKI
Elektrik Piyasası Kanununda ise afet durumlarına ilişkin bir ek hüküm öngörüldü. Buna göre olağanüstü hâl kararı alınan veya genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, elektrik hizmetlerinin kesintisiz olarak karşılanabilmesi için geçici süreli elektrik enerjisi talepleri EPDK kararıyla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde karşılanabilecek.
Teklif, Elektrik Piyasası Kanununa eklenecek geçici bir maddeyle lisans ve önlisanslara ilişkin sonlandırma hakkı öngören bir hüküm öngördü. Buna göre YEK sözleşmeleriyle elde edilenler hariç olmak üzere daha önce mevcut olan üretim lisanslarını, önlisanslarını, lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin iki ay içinde EPDK’ya başvurmaları hâlinde lisansları, önlisansları, lisans başvuruları sonlandırılarak ya da tadil edilerek EPDK'ya sunulmuş olan teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilecek.
Yenilenebilir enerji kaynak alanları yarışmaları sonucunda imzalanmış sözleşmelerini iptal etmek isteyen tüzel kişilerin de iki ay içinde Bakanlığa başvurmaları halinde ilgili sözleşmeler ile sözleşmeler kapsamındaki tüm hak ve yükümlülükleri sona erecek; üretim lisansları, önlisansları ve önlisans/lisans başvuruları sonlandırılacak; Bakanlığa ve EPDK’ya sunulmuş olan teminatları da iade edilecek.
NÜKLEERDE SİGORTA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TAŞIYICIYA DEVRİ
Nükleer Düzenleme Kanununda da işletenin sigorta yaptırma veya teminat gösterme zorunluluğuna ilişkin bir değişiklik teklif edildi. Buna göre işleten, taşıyıcı ile yapacağı yazılı sözleşmeye taşıyıcının talebi ve işletenin muvafakatinin bulunduğuna dair konulacak açık hükümlerle, nükleer maddelerin taşınmasına ilişkin sigorta yaptırma veya teminat gösterme yükümlülüğünü EPDK’nın onaylaması şartıyla taşıyıcıya devredebilecek. Bu şekilde yükümlülüğü devralan taşıyıcı, işletenin taşıma sürecine ilişkin sigorta veya teminat sorumluluğunu devralmış olacak.
MADENLERDE TAKSİR SÜRESİ UZATIMI
Teklifte; Maden Kanunu kapsamında işletme ruhsatlarında, muhtemel rezerv alanlarının tıpkı IV. Grup maden işletme ruhsat sahalarında olduğu gibi diğer maden gruplarında da on yıl içinde Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK) Koduna göre kaynak ve/veya rezerv haline getirilmeyen alanların da taksir edilmesi öngörüldü. Mevcut düzenlemede IV. Grup madenler dışındaki madenlerde bu süre 5 yıl olarak uygulanıyor.
Teklifte ayrıca; Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün arama ruhsatı alarak bulduğu madenlerde UMREK Koduna göre rapor hazırlama şartı aranmaksızın kendi hazırladığı raporlarla buluculuk hakkı kazanması öngörüldü.