Mitoloji’de, Truva'nın kralı Priam'ın kızı olan Kassandra'nın trajik öyküsü, Apollo'nun ona verdiği öngörme yeteneğini karşılıksız bırakması ve sonrasında yaşadığı Truva’nın yakılıp yıkılması karşısında yaşadığı çaresizlikle öne çıkar. Benzer şekilde, biz enerji analistleri olarak geleceği öngören uyarılarımızı dikkate almayan, anlamayan bir topluluğa veya yatırımcıya karşı kendimizi Kassandra gibi hissedebiliriz.
Deniş kömürlerini kullanarak çağdaş bir termik santral kurmaya niyetli bir yerli yatırımcı olsak, bize sorsanız Deniş kömürüne uyumlu denenmiş tasarım mükemmelliği ve işletme sürdürülebilirliği ön planda tutarız. Bu hedefe ulaşmak için titizlikle uzun süredir işletmede çalışan kullanımı uzun yıllar test edilmiş ve verimli Soma-B no-5-6 buhar kazanlarını, her biri denenmiş bir kapasite olan 165 MWe seçeriz. Ancak hedeflerimiz bununla sınırlı değil; temel tasarımı büyük E/P ve FGD (Elektrostatik Filtre ve Gaz Yıkama) üniteleriyle, kömür susuzlaştırması için gelişmiş ön ısıtma üniteleriyle yükseltiriz. Böylece çevre uyumluluğunu ve enerji verimliliğini sağlamış oluruz.
Sorumlu bir yatırım gelişme perspektifiyle, yeni termik santrali Deniş kömür madenin kuzeydoğusunda, dokunulmamış, boş ve çorak bir hazine arazisine kurmayı tercih ediyoruz. Bu sayede doğal güzellikleri koruyor ve çevre ekosistemine olumsuz etkiyi en aza indirgiyoruz. Bu alanın su kaynağı olmamasına rağmen, yakındaki su rezervlerinden ham su taşıyacak kapsamlı bir boru hattı sistemi kuruyoruz. Ayrıca, çevre dostu atık yönetimine olan bağlılığımızı yansıtan modern bir kül barajı inşa etmeyi önceliklendiriyoruz.
Ancak ne yazıkki santral başka bir değerlendirme ile daha farklı insiyatifler kullanılarak inşa edildi. Para yatırımcının, istediği gibi harcar, istediği yabancı uzmanlara sorar, kendi hissiyatını kullanır, karar verir harcar. Ama sonuçlarına da katlanır. Mevcut durumu ele aldığımızda ise, önce yeni termik santralin ilk kurulum bilgilerine bakalım,
Deniş Termik Santrali; 2 Ünite
Santral Kapasitesi: 2x 255 MWe
İlk Yüklenici Firma: Harbin Electric International (HEI)
Ticari İşletmeye Alınma Tarihi; 2019
Yatırım tutarı: 1,1 milyar ABD$
Kullanılan Ana Yakıt, Açık işletmede üretilen yerel linyit. 1500- 1600 kcal /kg LHV
Linyit karakteristikleri: Kül %43, Nem %23, Kükürt % 1,
Buhar kazanı tasarım parametreleri:
FW CFB w/ EPS & FGD 565- 600 C, 177/190 bar, 714 ton/saat MCR
Buhar türbini : Siemens SST5-5000 HM-N model
Santral toplam verimliliği % 45-46
Yıllık Ana Yakıt ihtiyacı: yaklaşık 4,000,000 ton yerli Deniş kömürü
Görünür Kömür rezervi: 140,000,000 ton
Santralin Ekonomik ömrü: 30 yıl
Yıllık ortalama çalışma süresi 6000- 6500 saat
Termik santral Tasarımı güzel, yeterli büyüklükte ESP ve FGD var. Finansman paketini oluşturmak zor bir süreç ama sonunda tamam. Kurulum süresi makul. Yeni santral kuzeybatı ormanı içine, bir kısmı tarım arazisi üstüne, Türkpiyale ve Kayrakaltı köyleri arasına yapılmış ve kömür kaynağına uzak bir konumda. Bu durum uzun mesafe bantlı kömür taşıma sürecinde zorluklara duraklamalara neden olmuş ve maliyetli şekilde kömür taşıma kamyonlarının kullanılmasını gerektirmiş, genel verimliliği ve elektrik fiyatını olumsuz etkilemiş. Bu sorunu düzeltmek için alternatif taşıma çözümleri araştırarak ve lojistikleri optimize ederek yeni çözümler aramak gerekiyor.
Deniş kömürünün çok yüksek kül ve bol miktarda su içeriğiyle maalesef uyumsuz CFB tasarımı, fueloil yakıtına olan aşırı kullanıma ve gereksiz bağımlılığa neden olmuş. Bu zorluğu azaltmak ve genel santral performansını artırmak için yenilikçi teknolojiler ve yakıt karışım seçeneklerini araştırmak gerekir. Islak Deniş kömüründe susuzlaştırma yapmaz isek, kömür yanma odasına yazın çamur, kışın buz olarak girer, düzgün yanma olmaz, çok miktarda ilave fueloil beslemek gerekir. Kömürlü bir termik santralde devamlı azami yükte %100 kömür yakılır.
Eksik bir kömür ön ısıtma (susuzlaştırma) ünitesi ile karşı karşıya kaldığımızda, yakıtın daha verimli yanmasını sağlamak, fueloil kullanımını azaltmak ve baca emisyonlarını azaltmak için susuzlaştırma ünitesinin acil olarak inşasına öncelik vermek gerekir. Aynı zamanda, santral operasyonlarını etkili bir şekilde geliştirmek için tecrübeli yerli ve uluslararası uzmanlardan tavsiyeler alarak çalışmalar yapmak gerekir.
Yeni termik santralde operasyonel zorluklarla yüzleşerek, hem deneyimli profesyonellerin hem de gelecek vaat eden genç yerli mühendislerin uzmanlıklarını kullanarak sorunları çözmek lazımdır. Birlikte, sürekli gelişme ve sorun çözme yolculuğuna çıkıyor, santralin tam kapasitede çalışmasını sağlıyoruz.
Bu zorlukların ışığında, kapasite mekanizması mali desteği ve fueloil eklemesi konularında kapsamlı bir değerlendirme yapıyor, operasyonel ihtiyaçlar ile çevresel sorumluluk arasında denge kurmayı hedefliyoruz. Santral yapılmış bitmiş, işletmeye alınmıştır. Emeği geçenleri kutluyoruz.
Geçmişten günümüze Türkiye, kömür teknolojisi alanında yabancı ülkelerden teknik destek ve yatırımlarla ilerlemiştir. Ancak yurdumuzun kömürleri çok özeldir, hiç bir ülkenin kömürüne benzemez. Kendi kömürümüze ait kömürlerin özelliklerini ve kullanım bilgilerini deneyimini sadece bizler bilebiliriz. Elbette ülkeler arasındaki teknolojik ve endüstriyel gelişimler farklılık gösterebilir. Bazı ülkeler kömür teknolojilerine daha erken yatırım yapmış ve gelişmişken, diğerleri bu alanda daha az deneyim sahibi olabilir. Bizim uzun bir yatırım ve işletme deneyimimiz var.
Bütün dünyada teknolojik gelişmeler sürekli olarak devam etmekte ve her ülke kendi özgün çalışmalarıyla kendi teknolojik yeteneklerini geliştirebilir. Türkiye de kendi kömür teknolojilerini geliştirmek ve yerli uzmanları yetiştirmek için çalışmalar yapabilir. Bu süreç, araştırma ve geliştirme faaliyetleri, üniversitelerin katkıları, özel sektörün çabası ve kamu yatırımları ile desteklenebilir.
Diğer ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bakarak değil, kendi potansiyelimizi değerlendirerek ve doğru stratejileri belirleyerek ilerleyebiliriz. Bu şekilde, kömür teknolojileri alanında kendi uzmanlarımızı yetiştirerek, teknolojik bağımsızlığımızı artırabiliriz. Yatırımcımız kıra döke yaparak öğreniyor, biz de Kassandra çaresizliğinde böyle makale yazıyoruz.