Enerji Günlüğü - Cumhuriyet Halk Partisi, yeni Elektrik Piyasası Kanunu'nun bazı maddelerinin iptal edilmesi için yargıya başvurdu.
Cumhuriyet Halk Partisi, 30 Mart 2013 tarihinde yasalaşan 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun bazı maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne dava açtı. Kanun'un 11 maddesinde yer alan bazı fıkraların iptali ve yürütmesinin durdurulması istendi. Başvuru gerekçeleri arasında iptal edilmiş lisansların yeniden geri döndürülmesi ile sayaçların mülkiyetinin dağıtım şirketlerine geçirilmesi gibi konular bulunuyor. İşte yürütmesinin durdurulması ve iptali istenen bazı düzenlemeler:
- Piyasada faaliyet gösterecek şirketlerin ana sözleşmelerinde yer alacak hususların yönetmelik ile düzenlenmesi,
- Dağıtım faaliyetiyle birlikte yürütülecek piyasa dışı faaliyetlerin yönetmelikle düzenlenmesi,
- Elektrik sayaçlarının mülkiyetinin dağıtım şirketlerine ait olması ve buna ilişkin yönetmelik hazırlanması,
- Sayaçların mülkiyetinin şirketler tarafından devralınması,
- Tedarik şirketlerinin ithalat ve ihracat faaliyetlerinin yönetmelikle belirlenmesi,
- Kurul'un tedarik şirketine ilişkin alacağı önlemler,
- Enerji Piyasası İşletme AŞ'nin faaliyetlerinin EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesi,
- Yapılacak denetimler için dıþarıdan hizmet alınması,
- Çevre mevzuatı yatırımları için 2018 yılı sonuna kadar süre verilmesi
- Kanun yürürlüğe girmeden önce lisansı iptal edilmiş projeler için kamu yararı kararı alınması halinde lisanslarının geri verilmesi,
İŞTE CHP'NİN YENİ ELEKTRİK PİYASASI KANUNU'NUN İPTALİ İÇİN ANAYASA MAHKEMESİ'NE SUNDUĞU DİLEKÇE
ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
(Yürürlüğü Durdurma İstemlidir)
DAVACI (İptal İsteminde Bulunan) .... : 1. M. Akif HAMZAÇEBİ İstanbul
2. Emine Ülker TARHAN Ankara
ile aşağıda ad ve soyadları ile seçim bölgeleri yazılı 123 milletvekili.
3. Ali DEMİRÇALI Adana
4. Turgay DEVELİ Adana
5. Osman Faruk LOĞOĞLU Adana
6. Ümit ÖZGÜMÜŞ Adana
7. Ahmet TOPTAŞ Afyonkarahisar
8. Ramis TOPAL Amasya
9. Sinan Aydın AYGÜN Ankara
10. Ayşe Gülsün BİLGEHAN Ankara
11. İzzet ÇETİN Ankara
12. Levent GÖK Ankara
13. Gökhan GÜNAYDIN Ankara
14. Mehmet Emrehan HALICI Ankara
15. Bülent KUŞOĞLU Ankara
16. Aylin NAZLIAKA Ankara
17. Gürkut ACAR Antalya
18. Deniz BAYKAL Antalya
19. Arif BULUT Antalya
20. Osman KAPTAN Antalya
21. Yıldıray SAPAN Antalya
22. Ensar ÖĞÜT Ardahan
23. Uğur BAYRAKTUTAN Artvin
24. Osman AYDIN Aydın
25. Metin Lütfi BAYDAR Aydın
26. Bülent TEZCAN Aydın
27. Ayşe Nedret AKOVA Balıkesir
28. Haluk Ahmet GÜMÜŞ Balıkesir
29. Namık HAVUTÇA Balıkesir
30. M. Rıza YALÇINKAYA Bartın
31. Tanju ÖZCAN Bolu
32. Ramazan Kerim ÖZKAN Burdur
33. İlhan DEMİRÖZ Bursa
34. Kemal EKİNCİ Bursa
35. Aykan ERDEMİR Bursa
36. Sena KALELİ Bursa
37. Turhan TAYAN Bursa
38. Ali SARIBAŞ Çanakkale
39. Mustafa Serdar SOYDAN Çanakkale
40. Tufan KÖSE Çorum
41. İlhan CİHANER Denizli
42. Adnan KESKİN Denizli
43. Kemal DEĞİRMENDERELİ Edirne
44. Recep GÜRKAN Edirne
45. Muharrem IŞIK Erzincan
46. Bedii Süheyl BATUM Eskişehir
47. Ali SERİNDAĞ Gaziantep
48. Mehmet ŞEKER Gaziantep
49. Selahattin KARAAHMETOĞLU Giresun
50. Hasan AKGÖL Hatay
51. Mevlüt DUDU Hatay
52. Mehmet Ali EDİBOĞLU Hatay
53. Refik ERYILMAZ Hatay
54. Ali Haydar ÖNER Isparta
55. Sabahat AKKİRAY İstanbul
56. Ferit Mevlüt ASLANOĞLU İstanbul
57. Aydın Ağan AYAYDIN İstanbul
58. Ercan CENGİZ İstanbul
59. Süleyman ÇELEBİ İstanbul
60. Ayşe Eser DANIŞOĞLU İstanbul
61. Celal DİNÇER İstanbul
62. Osman Oktay EKŞİ İstanbul
63. Aykut ERDOĞDU İstanbul
64. Haluk EYİDOĞAN İstanbul
65. Osman Taney KORUTÜRK İstanbul
66. Sedef KÜÇÜK İstanbul
67. Melda ONUR İstanbul
68. Umut ORAN İstanbul
69. Kadir Gökmen ÖĞÜT İstanbul
70. Ali ÖZGÜNDÜZ İstanbul
71. İhsan ÖZKES İstanbul
72. Şafak PAVEY İstanbul
73. Müslim SARI İstanbul
74. Fatma Nur SERTER İstanbul
75. Bihlun TAMAYLIGİL İstanbul
76. Mahmut TANAL İstanbul
77. Gürsel TEKİN İstanbul
78. Binnaz TOPRAK İstanbul
79. Erdoğan TOPRAK İstanbul
80. Faik TUNAY İstanbul
81. Erdal AKSÜNGER İzmir
82. Musa ÇAM İzmir
83. Aytun ÇIRAY İzmir
84. Birgül AYMAN GÜLER İzmir
85. Hülya GÜVEN İzmir
86. Mustafa MOROĞLU İzmir
87. Oğuz OYAN İzmir
88. Mehmet Ali SUSAM İzmir
89. Rahmi Aşkın TÜRELİ İzmir
90. Rıza Mahmut TÜRMEN İzmir
91. Alaattin YÜKSEL İzmir
92. Durdu ÖZBOLAT Kahramanmaraş
93. M. Şevki KULKULOĞLU Kayseri
94. Turgut DİBEK Kırklareli
95. Mehmet S. KESİMOĞLU Kırklareli
96. Haydar AKAR Kocaeli
97. Hurşit GÜNEŞ Kocaeli
98. Mehmet Hilal KAPLAN Kocaeli
99. Atilla KART Konya
100. Veli AĞBABA Malatya
101. Hasan ÖREN Manisa
102. Sakine ÖZ Manisa
103. Özgür ÖZEL Manisa
104. Aytuğ ATICI Mersin
105. Ali Rıza ÖZTÜRK Mersin
106. Vahap SEÇER Mersin
107. Ömer Süha ALDAN Muğla
108. Tolga ÇANDAR Muğla
109. Nurettin DEMİR Muğla
110. Doğan ŞAFAK Niğde
111. İdris YILDIZ Ordu
112. Engin ÖZKOÇ Sakarya
113. Ahmet İhsan KALKAVAN Samsun
114. Ahmet Haluk KOÇ Samsun
115. Engin ALTAY Sinop
116. Malik Ecder ÖZDEMİR Sivas
117. Emre KÖPRÜLÜ Tekirdağ
118. Faik ÖZTRAK Tekirdağ
119. Candan YÜCEER Tekirdağ
120. Orhan DÜZGÜN Tokat
121. M. Volkan CANALİOĞLU Trabzon
122. Hüseyin AYGÜN Tunceli
123. Kamer GENÇ Tunceli
124. Dilek AKAGÜN YILMAZ Uşak
125. Ali İhsan KÖKTÜRK Zonguldak
TEBLİGAT YAPILACAK DAVACILAR …...
:
M. Akif HAMZAÇEBİ, İstanbul Milletvekili,
TBMM, Ankara.
Emine Ülker TARHAN, Ankara Milletvekili,
TBMM, Ankara.
İPTALİ İSTENEN KANUN ....................
:
30.03.2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”.
DAVA KONUSU ...................................
:
30.03.2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun;
1) 4 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrasının son cümlesinin,
2) 9 uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasının beşinci cümlesinin,
3) 9 uncu maddesinin (7) numaralı fıkrasının,
4) 9 uncu maddesinin (9) numaralı fıkrasındaki “ile mevcut sayaçların bir program dahilinde mülkiyetinin devralınması” ibaresinin,
5) 10 uncu maddesinin (3) ve (7) numaralı fıkralarının son cümlelerinin,
6) 11 inci maddesinin (3) numaralı fıkrasının birinci cümlesinin,
7) 15 inci maddesinin (3) numaralı fıkrasının,
8) 16 ncı maddesinin (6) numaralı fıkrasının,
9) 22 nci maddesinin son cümlesinin,
10) Geçici 8 inci maddesinin;
11) Geçici 14 üncü maddesinin,
iptallerine ve iptal davası sonuçlanıncaya kadar yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi istemi.
I. İPTALİ İSTENEN HÜKÜMLER
(İptali istenen hüküm, ibare, fıkra ve tümceler koyu ve italik gösterilmiştir).
1) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 4 üncü Maddesinin (3) Numaralı Fıkrasının Son Cümlesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 4 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrası şöyledir:
“(3) Piyasada faaliyet gösterecek özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, ilgili mevzuat hükümlerine göre anonim şirket veya limited şirket olarak kurulması ve anonim şirketlerin sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının nama yazılı olması şarttır. Bu şirketlerin ana sözleşmelerinde bulunması gereken hususlar yönetmelikle düzenlenir.”
2) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu Maddesinin (1) Numaralı Fıkrasının Beşinci Cümlesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun “Dağıtım faaliyetleri başlıklı” 9 uncu maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
“MADDE 9- (1) Dağıtım faaliyeti, lisansı kapsamında, dağıtım şirketi tarafından lisansında belirlenen bölgede yürütülür. Dağıtım şirketi, lisansında belirlenen bölgede sayaçların okunması, bakımı ve işletilmesi hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumludur. Piyasa faaliyeti gösteren tüzel kişiler bir dağıtım şirketine ve dağıtım şirketi piyasa faaliyeti gösteren tüzel kişilere doğrudan ortak olamaz. Dağıtım şirketi, dağıtım faaliyeti dışında bir faaliyetle iştigal edemez. Dağıtım faaliyetiyle birlikte yürütülmesi verimlilik artışı sağlayacak nitelikteki piyasa dışı bir faaliyetin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. Genel aydınlatma, dağıtım sistemi teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak amacıyla kullanılmak üzere elektrik enerjisi satın alınması ile sistem teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak için sözleşmeye bağlanan enerjinin gerçekleşmeler nedeniyle fazlasının satışı bu hükmün istisnasıdır.”
3) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu Maddesinin (7) Numaralı Fıkrası
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun “Dağıtım faaliyetleri başlıklı” 9 uncu maddesinin (7) numaralı fıkrası şöyledir:
“(7) Dağıtım sistemi kullanıcılarının elektrik enerjisi ölçümlerine ilişkin tesis edilen sayaçların mülkiyeti dağıtım şirketine aittir. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mevcut kullanıcıların mülkiyetinde olan sayaçlar, işletme ve bakım hizmetleri karşılığı kullanıcılardan iz bedelle devralınır. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”
4) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu Maddesinin (9) Numaralı Fıkrasındaki “ile mevcut sayaçların bir program dahilinde mülkiyetinin devralınması” İbaresi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu maddesinin (9) numaralı fıkrası şöyledir:
“(9) Dağıtım gerilim seviyesinden bağlı tüketicilerin sayaçlarının kurulumu, işletilmesi ve bakımı ile mevcut sayaçların bir program dâhilinde mülkiyetinin devralınması dağıtım şirketi tarafından yapılır. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”
5) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 10 uncu Maddesinin (3) ve (7) Numaralı Fıkralarının Son Cümleleri
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 10 uncu maddesinin (3) ve (7) numaralı fıkraları şöyledir:
“(3) Tedarik şirketleri, Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden veya ülkelere, Kurul onayı ile elektrik enerjisi ithalatı ve ihracatı faaliyetlerini yapabilir. Uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. “
“(7) Görevli tedarik şirketinin piyasada rekabeti kısıtlayıcı veya engelleyici etki doğuran davranış veya ilişkilerinin tespiti hâlinde ilgili tedarik şirketi, Kurulca öngörülecek tedbirlere uymakla yükümlüdür. Kurul, bu tedarik şirketinin yönetiminin yeniden yapılandırılması veya dağıtım şirketiyle sahiplik ya da kontrol ilişkisinin belli bir program dâhilinde kısıtlandırılmasını ya da sonlandırılmasını da içeren tedbirleri alır.”
6) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 11 inci Maddesinin (3) Numaralı Fıkrasının Birinci Cümlesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 11 inci maddesinin (3) numaralı fıkrası şöyledir:
“(3) EPİAŞ’ın teşkilat yapısı ile çalışma esasları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Borsa İstanbul Anonim Şirketi tarafından işletilecek piyasaları ilgilendiren hususlarda Sermaye Piyasası Kurulunun görüşü alınır.”
7) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 15 inci Maddesinin (3) Numaralı Fıkrası
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 15 inci maddesinin (3) Numaralı fıkrası şöyledir:
“(3) Bakanlık, Kurum ve DSİ bu Kanun kapsamındaki denetim yükümlülükleri ile ilgili olarak, sonuçları itibarıyla Bakanlık, Kurum ve DSİ açısından bağlayıcı olmayacak ve yaptırım içermeyecek şekilde inceleme, tespit ve raporlama yapmak üzere yetkilendirecekleri şirketlerden ilgili mevzuatına uygun bir şekilde hizmet satın alabilir. Bu şirketlerin nitelikleri, yetkilendirilmesi ve yetkili şirketlerle denetlenecek şirketlerin hak ve yükümlülükleri ile diğer usul ve esaslar ilgisine göre Bakanlık, Kurum ve DSİ tarafından çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenir.”
8) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 16 ncı Maddesinin (6) Numaralı Fıkrası
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 16 ncı maddesinin (6) numaralı fıkrası şöyledir:
“(6) Kurum dördüncü fıkra kapsamındaki iş ve işlemlerin yapılması hususunda diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla iş birliği yapabilir veya gerçek ya da özel hukuk tüzel kişilerinden ilgili mevzuat hükümlerine göre hizmet satın alabilir. Bu hükümlerin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”
9) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 22 nci Maddesinin Son Cümlesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun “Hizmet alımı” başlıklı 22 nci maddesi şöyledir:
“MADDE 22- (1) Lisans sahibi tüzel kişiler, lisansları kapsamındaki faaliyetlerle ilgili olarak hizmet alımı yapabilirler. Ancak, bu durum ilgili lisans sahibi tüzel kişinin lisanstan kaynaklanan yükümlülüklerinin devri anlamına gelmez. Hangi faaliyetlerin hizmet alımı yoluyla yaptırılabileceği Kurul tarafından belirlenir.”
10) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun Geçici 8 inci Maddesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun “Üretim tesislerinin çevre mevzuatıyla uyumlu hâle getirilmesi” başlıklı Geçici 8 inci maddesi şöyledir:
“GEÇİCİ MADDE 8- (1) EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarına ve 4046 sayılı Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketlerine, bunların özelleştirilmeleri hâlinde de geçerli olmak üzere, çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla 31/12/2018 tarihine kadar süre tanınır. Bu sürenin üç yıla kadar uzatılmasına Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu süre zarfında ve önceki dönemlere ilişkin olarak bu gerekçeyle, EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarında ve 4046 sayılı Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketlerinde, bunların özelleştirilmeleri hâlinde de geçerli olmak üzere, elektrik üretim faaliyeti durdurulamaz, idari para cezası uygulanmaz.”
11) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun Geçici 14 üncü Maddesi
14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun “İnşaatına başlanmış olan tesislere yeni lisans verilmesi” başlıklı Geçici 14 üncü maddesi şöyledir:
“GEÇİCİ MADDE 14- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce geçerli bir üretim lisansına dayalı olarak santral inşaatına başlamış ancak lisansı herhangi bir sebeple iptal edilmiş veya durdurulmuş olan lisans sahiplerine; Bakanlıkça üretim tesisi yatırımının geri dönülemez bir noktaya geldiğinin tespit edilmesi ve kamu yararı görülmesi şartıyla, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Kuruma başvurulması hâlinde Kurum tarafından lisans verilir. Bu fıkra hidroelektrik üretim tesislerini kapsamaz.
(2) Başvuru sahipleri, birinci fıkra kapsamında üretim faaliyeti için alınması gerekli ruhsat ve izin gibi diğer işlemler, lisans alma tarihinden itibaren iki yıl içerisinde tamamlanıncaya kadar, faaliyetlerine devam ederler. Bu süre içerisinde gerekli izinleri alamayanların faaliyetleri, bu izinler tamamlanıncaya kadar durdurulur.
(3) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce birinci fıkra kapsamındaki üretim tesislerinin kullanımı amacıyla tarım dışı amaçlı kullanıma açılmış bulunan arazilerin tarımsal bütünlüğü bozmuyor ise istenilen amaçla kullanımını teminen bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına başvurulması, hazırlanacak toprak koruma projesine uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metrekaresi için yedi Türk Lirası ödenmesi şartıyla izin verilir. Tarım arazisi vasfından çıkarılan arazilerin, ilgili kuruluşlarca başvuru sahibinin isteği doğrultusunda vasfı değiştirilir.
(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
II. GEREKÇELER
1) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 4 üncü Maddesinin (3) Numaralı Fıkrasının Son Cümlesinin Anayasaya Aykırılığı
6446 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrasında Piyasada faaliyet gösterecek özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişilerin, ilgili mevzuat hükümlerine göre anonim şirket veya limited şirket olarak kurulması öngörülmüş ve bu fıkranın iptali istenen son cümlesinde ise, bu şirketlerin ana sözleşmelerinde bulunması gereken hususlar yönetmelikle düzenleneceği öngörülmüştür.
Anonim şirketin ana sözleşmesinde yer alması gereken hususlar Türk Ticaret Kanununun 339 uncu maddesinde; limited şirketin ana sözleşmesinde yer alması gereken hususlar da Türk Ticaret Kanununun 576 ncı ve 577 nci maddelerinde gösterilmiştir. Hal böyle iken iptali istenen cümlede; piyasada (üretim, iletim, dağıtım, piyasa işletimi, toptan satış, perakende satış, ithalat ve ihracat faaliyetleri ile bu faaliyetlere ilişkin iş ve işlemlerden oluşan elektrik enerjisi piyasası) faaliyet gösterecek anonim ve limited şirketlerin ana sözleşmelerinde bulunması gereken hususları yönetmelik ile düzenleneceği belirtilerek idareye, yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırı olarak genel, sınırsız, esasları ve çerçevesi belirsiz bir düzenleme yetkisi verilmiştir.
Anayasaya göre yürütmenin asli düzenleme yetkisi, Anayasanın gösterdiği ayrık haller dışında yoktur. Bu yetki Anayasanın 7 nci maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiştir ve devredilemez. Yürütme, ancak yasayla asli olarak düzenlenmiş alanda kural koyabilir.
Yürütme organının yasayla yetkili kılınmış olması, yasayla düzenleme anlamına gelmeyeceğinden, yürütmeye devredilen yetkinin Anayasaya uygun olabilmesi için yasada temel esasların belirlenmesi, sınırların çizilmesi gerekir.
Anayasanın çeşitli maddelerinde yer alan “kanunla düzenlenir” değiminden neyin anlaşılması gerektiği hususuna Anayasa Mahkemesi, kararlarıyla açıklık getirmiştir. Örneğin, 18.06.1985 günlü, E.1985/3, K.1985/8 sayılı kararında, konuyu şöyle belirginleştirmiştir:
“Yasa koyucu, belli konularda gerekli kuralları koyacak, çerçeveyi çizecek, eğer uygun ve zorunlu görürse, onların uygulanması yolunda sınırları belirlenmiş alanlar bırakacak, idare, ancak o alanlar içinde takdir yetkisine dayanmak suretiyle yasalara aykırı olmamak üzere bir takım kurallar koyarak yasanın uygulanmasını sağlayacaktır.”.
Esasen Anayasanın 8 inci maddesinin, yürütme yetkisi ve görevinin Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir, hükmünün anlamı da budur. (Anayasa Mahkemesinin 22.06.1988 tarih E.1987/18, K.1986/23, sayılı kararı, R.G. 26.11.1988, sa. 2001)
Bu nedenle iptali istenilen cümle, Anayasanın 7 nci ve 8 inci maddelerine aykırıdır.
Diğer taraftan Anayasanın herhangi bir hükmüne aykırı bir düzenlemenin Anayasanın 11 inci maddesinde yer alan Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ve dolayısı ile Anayasanın 2 nci maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesi ile bağdaşması düşünülemez (Anayasa Mahkemesinin 03.06.1988 tarih ve E.1987/28, K.1988/16 sayılı kararı, AMKD., sa.24, shf. 225). Bu nedenle de belirtilen kural Anayasanın 2 nci ve 11 inci maddelerine de aykırıdır.
Açıklanan nedenlerle 14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 4 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrasının son cümlesi Anayasanın 2 nci, 7 nci, 8 inci ve 11 inci maddelerine aykırı olup, iptali gerekmektedir.
2) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu Maddesinin (1) Numaralı Fıkrasının Beşinci Cümlesinin Anayasaya Aykırılığı
6446 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasında dağıtım şirketinin (Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişinin) dağıtım faaliyeti dışında bir faaliyetle iştigal edemeyeceği hükme bağlanmış, ancak iptali istenilen beşinci cümlede “Dağıtım faaliyetiyle birlikte yürütülmesi verimlilik artışı sağlayacak nitelikteki piyasa dışı bir faaliyetin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.” denilerek dağıtım faaliyeti ile birlikte yürütülmesinin verimlilik sağlayacak nitelikte görülen piyasa dışı bir faaliyetin niteliği ve bu faaliyetin yürütülmesine ilişkin usul ve esasların neler olduğunun Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından çıkarılacak yönetmelik ile belirlenmesi öngörülmüş, diğer bir anlatımla temel esasları belirlenmeden, sınırları çizilmeden idareye yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırı olarak bir düzenleme yetkisi verilmiştir.
Böyle bir düzenleme, yukarıda (1) numaralı başlık altında belirtilen nedenlerle Anayasanın 2 nci, 7 nci, 8 inci ve 11 inci maddelerine aykırıdır.
Belirtilen nedenle 14.03.2013 tarihli ve 6446 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasının beşinci cümlesi Anayasanın 2 nci, 7 nci, 8 inci ve 11 inci maddelerine aykırı olup, iptali gerekmektedir.
3) 14.03.2013 Tarihli ve 6446 Sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu”nun 9 uncu Maddesinin (7) Numaralı Fıkrasının Anayasaya Aykırılığı
a- (7) Numaralı Fıkranın Birinci Cümlesinin Anayasaya Aykırılığı
6446 sayılı Kanunun (7) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde “Dağıtım sistemi kullanıcılarının elektrik enerjisi ölçümlerine ilişkin tesis edilen sayaçların mülkiyeti dağıtım şirketine aittir.” denilmiştir. Bu Kanunun “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3 üncü maddesinin (f) bendinde de “Dağıtım tesisi: İletim tesislerinin ve dağıtım gerilim seviyesinden bağlı üretim ve tüketim tesislerine ait şalt sahalarının bittiği noktadan sonraki nihayet direğinden, alçak gerilim seviyesinden bağlı tüketicilerin yapı bina giriş noktalarına kadar, bina giriş ve sayaç arası hariç, elektrik dağıtımı için teçhiz edilmiş tesis ve teçhizat ile dağıtım şirketince teçhiz edilen ya da devralınan sayaçları,” denilerek dağıtım şirketinin tanımı yapılmıştır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere, elektrik sayaçları dağıtım tesislerinin bir parçası olarak kabul edilmiştir.
Bilindiği üzere, bir kamu hizmeti olan elektrik dağıtım faaliyeti Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde özel hukuk hükümlerine tabi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisans almış sermaye şirketlerine gördürülmek üzere, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkındaki Kanun hükümleri doğrultusunda özelleştirilmiştir.
Özelleştirme, Kanunun 1/f maddesi hükmü gereği olarak mülkiye devri dışında kalan yöntemlerden işletme haklarının 30 yıllığına devri suretiyle gerçekleştirilmiştir.
Bu yöntemin benimsenmesinde en önemli etken, Anayasa Mahkemesinin 09/12/1994 tarih ve E.1994/43 Esas ve K.1994/42 – 2 sayılı kararıdır. Anayasa Mahkemesi bu kararında “168. maddeye göre Devlet'in olan doğal servetler ve kaynakların işletme hakkı gerçek veya tüzelkişilere ancak süreli olarak devredilebilir. TEK'in doğal servet ve kaynaklardan yararlanan üretim birimlerinin varlıklarının özelleştirilmesinde bunların yararlandıkları doğal servet ve kaynakların mülkiyetinin gerçek ve tüzelkişilere devri olanaksızdır.” “Bunların işletme hakkının süresiz devri biçiminde özelleştirilmeleri Anayasanın 168. maddesine aykırı düşer.” denilmiştir.
Bu nedenle elektrik piyasası ile ilgili olarak yapılan özelleştirmelerde tesis mülkiyetinin devri söz konusu olmamış, işletme hakkı özelleştirmeleri ise 30 yıl süre ile sınırlı tutulmuştur.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 9 uncu maddesinin (6) numaralı fıkrasında yeni tesislerin mülkiyetine ilişkin olarak 224/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde yapılan özelleştirme sonrası elektrik dağıtım tesislerinin iyileştirilmesi, güçlendirilmesi ve genişletilmesi için yapılan yatırımların mülkiyeti kamuya aittir.” hükmü yer almaktadır. Yeni tesis edilecek sayaçlar elektrik dağıtım tesislerinin iyileştirilmesi ve genişletilmesi için yapılan yatırımlardandır. Dolayısıyla bu hükme göre sayaç mülkiyetlerinin kamuya ait olacağı kuşkusuzdur.
Daha önce Elektrik Piyasası Kanunu olarak yürürlükte bulunan 4628 sayılı Kanunda, özelleştirilen dağıtım tesislerinin bitiş noktaları, diğer bir anlatımla lisanslı özel dağıtım şirketlerinin işletme ve bakımdan sorumlu oldukları nihai nokta tam olarak tanımlanmamış iken, son yapılan yasal düzenleme ile bu husus açıklığa kavuşturulmuş, tüketicilere ait elektrik sayaçları artık dağıtım sistemlerinin bir parçası, yani bir dağıtım tesisi unsuru haline getirilmiştir. Anayasa Mahkemesi kararları yönlendirmesi ile Anayasal çizgide oluşturulan elektrik piyasası özelleştirmesi esaslarına göre elektrik dağıtım tesislerinin mülkiyetine ait hiçbir şeyin devri sözkonusu olamayacağından, iptali istenen cümle ile elektrik sayaçlarının da özel şirketlere mülkiyetinin devrinin yapılması Anayasanın 168 inci maddesine aykırıdır.
Diğer taraftan iptali istenen 6446 sayılı Kanunun 9 uncu Maddesinin (7) numaralı fıkrasının birinci cümlesi, Anayasa Mahkemesi kararlarının gerekçelerine aykırı bir düzenleme getirdiği için de Anayasanın 153 üncü maddesine de aykırıdır.
Anayasanın bir maddesine aykırı bir düzenleme Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ve dolayısı ile hukuk devleti ilkesi ile de bağdaşmadığı için Anayasanın 2 nci ve 11 inci maddelerine de aykırıdır.
b- (7) Numaralı Fıkranın İkinci Cümlesinin Anayasaya Aykırılığı
6446 sayılı Kanunun 9 uncu Maddesinin (7) numaralı fıkrasının ikinci cümlesinde “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mevcut kullanıcıların mülkiyetinde olan sayaçlar, işletme ve bakım hizmetleri karşılığı kullanıcılardan iz bedelle devralınır.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu hüküm ile, bedeli elektrik abonesi tüketici tarafından ödenerek tesis edilmiş olan bir malın mülkiyeti (elektrik sayacının) elektrik işletmeciliği ile iştigal eden özel hukuk hükümlerine tabi sermaye şirketlerine varlık mülkiyeti olarak aktarılmaktadır. Tarafların her ikisi de (sayacı elinden alınan abone) ve (elektrik sayacı kendisine mal olarak verilen şirket) özel hukuk hükümlerine tabi olduğuna göre, mer’i hukuka uygun olan, sayaç devirlerinin de özel hukuk hükümlerine göre gerçekleşmiş olmalıdır.
6446 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasında “Dağıtım faaliyeti, lisansı kapsamında, dağıtım şirketi tarafından lisansında belirlenen bölgede yürütülür. Dağıtım şirketi, lisansında belirlenen bölgede sayaçların okunması, bakımı ve işletilmesi hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumludur.” denilmek suretiyle dağıtım şirketlerinin esasen işletme ve bakım hizmetlerinden doğal olarak yükümlü oldukları görülmektedir. Sözü edilen şirketlere yasal olara