Enerji Günlüğü - Dicle Elektrik Dağıtım AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Memet Atalay, tarımsal sulamadaki kaçak elektrik kullanımının önüne geçebilmek için bölgede ihtiyaç duyulan sulama kanalları yatırımlarının tamamlanmasını istedi.
Dicle Elektrik Dağıtım AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Memet Atalay, Dünya Enerji Kongresi (WEC) kapsamında düzenlediği basın toplantısında, şirketin faaliyetleri ve projeleri hakkında bilgi verdi. Bölgedeki kayıp kaçak oranının yüksekliğini hatırlatan Memet Atalay şunları söyledi:
“21 milyar kWh elektrik dağıtıyoruz. Bunun yüzde 70’i kayıp kaçak. 5000’e yakın çalışanımız var. Özelleştirildiğimiz 2013 yılından bu yana 600 milyon TL’lik bir yatırım programımız var. Bunun 450 bin TL’lik kısmı tamam. Bu yıl sonuna kadar 600 milyon TL’yi tamamlayacağız.”
ÖZELLEŞTİRMENİN ETKİSİ
Özelleşmeden önce şirkette her yıl yaklaşık 1 milyar TL civarında kamu zararı oluştuğunu, özelleşmeden sonra bunun ortadan kalkdığını kaydeden Atalay “Özelleştirme bedeli de 387 milyon TL ile çok yüksek bir bedeldi. Ayrıca şirketimiz özelleştirilmeden önce gerçek kayıp kaçak rakamları yüzde 85 civarındayken bugün yüzde 70’lere düşürüldü, yani ciddi mesafe kat edildi” dedi.
HER YIL BİR BOĞAZ KÖPRÜSÜ BOŞA
Bölgede yaklaşık 15 milyar kWh civarında kaçak elektrik tüketimi yapıldığını ifade eden Atalay “Bu da yaklaşık 5-6 milyar TL ya da 2 milyar dolar civarında bir paraya tekabül ediyor. Kayıp kaçak düzelirse her yıl ülkemize bir üçüncü Boğaz köprüsü hediye etmiş olacağız. Dolayısıyla bu ülkemiz için çok önemli. 15 milyar kWhelektrik Atatürk, Karakaya, Keban barajlarının ürettiği elektrikten daha yüksek. Dört Atatürk Barajı gerekiyor bu kadar elektrik için. 7 gün 24 saat bunu düzeltmek için kapsamlı şekilde çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
2016’DA 70 BİN KAÇAK KULLANIM TESPİTİ
Sadece 2016 yılı içinde 70 bin kaçak kullanım tespit ettiklerini anlatan Memet Atalay, gerekli cezaları kestiklerini anlattı. Etkin bir saha mücadelesiyle kaçak kullanımı caydırmaya çalıştıklarını ifade eden Atalay “Bizim tespitlerimize göre, yüzde 20 civarında abone kaçak kullanıyor var. Kaçak kullanan vatandaşları çıkarırsak bu kayıp kaçak oranı hızla düşer” diye konuştu.
EN BÜYÜK AKILLI ŞEBEKE DEDAŞ’TA
Türkiye’nin halıhazırdaki en büyük akıllı şebekesinin Dicle Elektrik Dağıtım AŞ’de olduğunu ifade eden Atalay şöyle konuştu:
“Bu tamamen özelleştirme sonrası kuruldu. AB’deki örneklerinden daha ileri, çok kapsamlı. Dijital dönüşüm kapsamında başlatıldı. 120 binden fazla müşterimiz, OSOS dediğimiz uçaktan ölçüm sistemiyle, akıllı sayaçla şebekeye bağlı. Bunlar yeni nesil sayaçlarla, modemlerle, akıllı sayaç ve modemlerle bilgi işlem merkezimize bağlı abonelerimiz. Hedefimiz, gelecek beş yıl içerisinde müşterimizin yüzde 50’sini bu kapsama almak.”
KAÇAK ELEKTRİKLE MÜCADELE: ŞİFRELENDİRME
Tamamen kendi mühendislerinin çalışmasıyla yüzde 100 akıllı sayaç tasarımı yapıldığını anlatan Atalay bunun şifreli modelini de geliştirdiklerini söyledi. Bu sistemi, Kongre’nin Fuar bölümünde gazetecilere anlatan Atalay şu bilgileri verdi:
“Şifreli elektrik, trafo çıkışında her bölgenin kaçak kullanım yöntemine özgü olarak modellendiriliyor. Çoklu parametrelerle şifreli sinyaller üreten bir "Encoder" (şifreleyici), enerjiyi kullanıcıların elektrik sayaçlarına şifreli olarak gönderiyor. Kullanıcının (elektrik abonesinin) sayacında bulunan, şifreyi çözen bir "Decoder" sayesinde abonenin güvenli ve kayıtlı enerji alması sağlanıyor. Bu projede, bir sayaçtan geçirilmeksizin enerji kullanılması da imkansız hale getirilerek tüm elektrik tüketimi kayıt altına alınabilecek.”
TARIMSAL SULAMA TRAFOLARI
DEDAŞ bölgesinde buluna 25 binden fazla tarımsal sulama trafosunun daha önce hiç sayacı bulunmadığını kaydeden Atalay bunları sayaç takmaya başladıklarını aktardı. Sadece bu yıl içinde 13 binden fazla (toplamda 16 bin) sayaca akıllı, uzaktan otomatik okuma sistemli (OSOS) sayaçlar taktıkları bilgisini veren Memet Atalay, “Bu son derece önemli bir proje. Toplam tarımsal üretimde tüketilen elektrik 10 milyar kWh. Bunun yarısı bizim bölgemizde kullanılıyor. Bunları kayıt altına alarak hem elektrik tüketimindeki israfı önleyeceğiz hem de kayıp kaçak kullanımı ciddi şekilde engellemiş olacağız” dedi.
MARDİN VE URFA’DAKİ SULAMA KANALLARI YAPILSIN
Kayıp kaçak sorununun her vatandaşın cebini ilgilendirdiğini ifade eden Memet Atalay, o yüzden bu soruna hep birlikte çözüm aranması gerektiğini söyledi. “Toplumun her kesiminden üniversitelerden, siyasi partilerden sendikalardan, çalışan örgütlerinden, her vatandaşımızdan destek bekliyoruz. Kayıp kaçak problemi çözüldüğünde her abonemizin cebinde ciddi bir tasarruf olacak” diyen Memet Atalay, ilginç bir çözüm önerisinde de bulundu. Atalay şöyle konuştu:
“Özellikle sulama kanallarının yapılması gerekiyor. Mardin ve Urfa’daki sulama kanallarının yapılması kayıp kaçağın önlenmesi için tarımsal sulamada kullanılan kaçak elektriğin önlenmesi için hayatidir. Tespitlerimiz, kanalların yapılması halinde, bu yatırımların üç yılda sadece kaçak elektrikten sağlanacak tasarruf ile kendini amorti edeceği yönünde. Bu yüzden diğer kamu kurum ve kuruluşlarına çağrıda bulunmak istiyorum. Hem tarım alanlarının yok olmaması hem de milli servet enerjinin kaçak kullanılmaması için bu projelerin hayata geçirilmesi gerekiyor.”
KAYIP KAÇAK HIRSIZLIK SAYILSIN
Kaçak elektrik kullanımının 2012 yılındaki bir yasa değişikliğiyle “hırsızlık” yerine “karşılıksız kullanım” kapsamına alındığını hatırlatan Memet Atalay şöyle dedi: “Bu suçun cezası hafifletildi. Bu topluma yönelik bir suç. Onun için tekrar hırsızlık kapsamına alınması gerekiyor. Bununla ilgili olarak hukuksal olarak da hepimizin mücadele etmesi gerekiyor. Tamamen dışa bağımlı olduğumuz bir kaynakta aslında 5-6 milyar dolar bir kaynağın karşılıksız kullanımı söz konusu. Siyasi partilerimizin bize destek vermelerini istiyoruz. Kaçak kullanım çok yaygın. Kapsamlı şekilde tarama faaliyeti yürütüyoruz. Cezası caydırıcı değil. Bölgemizde tespitimiz şu. Kaçak kullanım sadece aydınlatma için değil, ısıtma, soğutma, tarımsal üretim için kullanılıyor. Hemen hemen hayatın her alanında kullanılıyor. Mesela başka bölgede, İstanbul, Ankara’da ısıtma için genelde doğalgaz kullanılıyor. Maalesef bizde böyle olgular var. Bu vatandaş için bir alışkanlık olmuş. Caydırmak kolay değil. Tekrar tekrar kaçak kullanan çok vatandaş var. Hukuki tedbirler çok önemli. Hukuki yaptırım olursa caydırır.”
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü