Enerji Günlüğü - Enerji sektöründe kadın istihdamını arttırma meselesi zaman zaman gündeme gelir, bu konuda çeşitli çalışmalar yürütülür. Bu konuda 2018 yılında başlatılan bir çalışma ise kurucuları ile paydaşlarının çabaları sonucunda kesintisiz devam etti ve Yeşil Yakalı Kadınlar Derneği adıyla dernekleşti. Kısa adıyla YEYKAD olarak bilinen derneğin Başkanlığını Sedef Budak yürütüyor. Kendisiyle bugüne kadar yaptıkları çalışmalar, başardıkları ve başaramadıklarıyla elde ettikleri sonuçlar ve hedefleri konusunda sohbet ettik...
Enerji alanında kadın çalışanların oranı arttı mı?
Bilimsel olarak bir teyit verememekle beraber istihdam oranında bariz bir artış olduğunu biz görüyoruz. Fuarlarda görüyoruz, toplantılarda görüyoruz. İş başvuruları olumlu sonuçlandığında bize ulaşan güzel haberlerden, üye arkadaşlarımızdan ve şirketlerden duyuyoruz.
Sayılara dökülebilecek bir çalışma olmadı mı?
Daha önce bu konuda gerçek anlamda herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamıştı. Biz 2022 yılında enerji sektöründe cinsiyet eşitliği konulu bir rapor hazırladık. Akademisyenler ve uzmanlardan oluşan bir ekip kurduk. Yaklaşık 32 firma ile çalışıldı ve veriler alındı. Ayrıca kırktan fazla üretici şirket ile mühendislik firmalarından kadın arkadaşımızla birebir mülakatlar yapıldı. 2022 yılı içinde yüzde 15’lik kadın istihdamı tespit ettik.
Peki bugün nasıl durum?
Aslında biz bu çalışmayı devamlı yapmak istedik. Ancak bariz bir fark yakalayabilmek için her sene değil de iki yılda bir yapalım diye düşündük. Böylece hem şirketler kendilerini takip edebilsin, hem de biz sektördeki genel durumu takip edebilelim istedik. Böylece kadın istihdamı gerçekten nereden nereye geldi, bu sektörel büyüme, yani bu gigavatlar seviyesine ulaşan yatırımlarla ve yeni teknolojilerin gelişiyle beraber kadın istihdamı ve buna yönelik ihtiyaç arttı mı görebilirdik.
Şu an itibariyle neler görünüyor?
Biz bu konudaki ikinci raporumuzu tamamladık. Yakında kamuoyuna açıklanacak raporumuz bu sefer Enerji Dinamikleri Raporu adıyla hazırlandı. Elde ettiğimiz veriler toplamda kadın istihdam oranının ortalama yüzde 20’lik bir seviyeye ulaştığını görüyoruz. Evet, iki yıl öncesine göre kadın istihdamında bir artış gözükmekle beraber, ikinci çalışmada yer verebildiğimiz şirketlerin sayısı maalesef daha az oldu.
Neden daha az şirketle çalıştınız?
Çalışma kapsamında daha fazla şirkete ulaşmakla beraber maalesef herkesten geri dönüş geri besleme alamadık. Bir öncekinde 32 tane iken bu sefer 25 firmaya ulaştık ve burada mavi yaka, beyaz yaka, üst yönetici çalışanlara baktık.
Katılımcılar bir önceki ile aynı şirketler mi?
Tamamı aynı şirketler değil maalesef. Yarısı aynı şirketlerden idi. Temasa geçtiğimiz işletmelerden bir kısmı hiç geri dönmedi. Farklı yeni şirketler dahil olmak istediler. Güneş enerjisi sektöründen çok katılımcı oldu. Elektrik dağıtımdan çok katılımcı oldu. Kamu kuruluşlarından katılım oldu. Ve aslında bence bu rapor biraz daha geniş tabana yayıldı. Çünkü dediğim gibi elektrik dağıtım iletim efendime söyleyeyim, güç elektroniği sektörlerinden veriler topladık.
İleride de devam edecek mi bu çalışmalar?
Biz bu çalışmalarla yavaş yavaş, daha gerçekçi ve kıyaslanabilir verilere ulaşacağız. Üçüncü raporda artık bizler şunu da kıyaslıyor olacağız. Yani ilk ve ikinci raporlardaki katılımcı profilimizi neydi, kadın iş gücümüz hangi alt sektörlerde yoğunlaşıyordu? Oralarda toplam istihdam ve kadın oranı neydi? Yani üçüncü raporla birlikte sektörel alt kırılımları da yansıtmayı planlıyoruz.
Yeni raporları beklerken sormak istiyorum, enerjide kadın çalışanların sıkıntıları neler?
Enerji, çok niş bir sektör. Sanayi devriminin başından beri, son iki yüz yıldır enerji hayatımızda hep var. Olay 1800’lerde petrol ile başlamış ve o zamanlar patronları hep erkek olarak görüyoruz. 1970’lere, 80’lere geldiğimizde enerjiyi özellikle Avrupa’da kadınların da görülmeye başladığı, hatta yönetime katılmaya çalıştığı bir sektör olarak görüyoruz.
Kadınların yönetime katılımı bugün nasıl?
Güzel gelişmeler olduğunu ve daha da olacağını öngörüyoruz. Bununla ilgili çalışmalar var. Sabancı Üniversitesi’nin Türkiye’de temsilcisi olduğu Yüzde 30 Kulübü var. Buradaki yüzde 30, yönetim kurulunda yüzde otuz kadın temsilini sağlamak anlamına geliyor. Bununla ilgili kulüp altından borsaya kote olan, olmak isteyen pek çok şirketin yönetim kuruluna kadın üye, bağımsız kadın üye atanıyor.
Kadınların yaşadığı sıkıntılara örnek verebilir miyiz?
Beğenerek takip ettiğimiz, güzel işler yapan pek çok şirkette kadınlar çeşitli seviyelerde işe başlıyor, çalışıyor, terfi ediyor. Ama bir aşamadan sonra işten çıktıklarını ya da çıkarıldıklarını görüyoruz. Son zamanda bunu çok sık yaşadığımız için dile getirme ihtiyacı hissediyorum. Maalesef son dönemde çok kıymetli bir sürü genç mühendis arkadaşımızın ya da yönetici arkadaşımızın çok üzülerek işlerinden ayrıldıklarına şahit oluyorum.
Peki ne yapmak lazım?
Ben artık şunu gözlemliyorum kimi şirketlerle ya yönetişim sorunu var ya da insan kaynakları yönetimi zayıf. İnsanları kapasitelerine ve becerilerine göre işe alıp doğru pozisyona yerleştirmek önemli elbette. Ama kapıdan girerken bir zahmet egoları dışarıda bırakmak da mühim. Şirketlere toplumsal cinsiyet eşitliği ve insan kaynakları yönetimi ile yönetişim konularında eğitim almalarını öneriyoruz. Dileyen şirketlere gerekirse dernek olarak bizzat biz eğitim desteği verebilmenin yollarına bakıyoruz.
Sıkıntı işe alınanların çalıştıkları kurumlara uyum sağlayamaması olamaz mı?
Esas olarak herkesin niyeti iyi. Şirketler çok iyi, çok güzel çalışıyorlar ama doğru kaynağı doğru şekilde kullanma konusunda sıkıntımız var. Bir de adayları işe alırken her şeyi bilsin istiyoruz ama şirketler yeni mezunlara işi öğretmek zorundalar. Tamam, mühendis İngilizce, Almanca bilsin, istiyorsun yeni mezunu işe aldığında bir zahmet onun şefinin bir mesai ayırıp ona mutlaka eğitim vermesi gerekiyor. Yani öyle kimseye vahiyle inmiyor bunlar, hepimiz işi yaparak öğrendik. Önemli olan niyet, doğru bir eliminasyonla doğru kişiyi işe aldığınızda ona bir emek ve zaman harcamanız lazım.
Kadın yöneticilerden de sorun yaratan ya da sorun yaşatan oluyor mu?
Sorun yaratanların kadını erkeği olmuyor. Çok kötü erkek patron ve yöneticiler olabildiği gibi bazen çok iyi erkek patron ya da yöneticilerle karşılaşabiliyorsunuz. Kimi zaman en büyük haksızlığın kadın patron ya da müdürler tarafından yapıldığını görebiliyoruz. Yani “kadın kadının kurdudur” gibi birtakım hurafelere inanmıyorum, kötü yönetici ya da kötü patron olmanın cinsiyeti yok.
Enerji sektörüne adım atmak isteyen kadın çalışan adaylarına, yeni mezunlara neler söylemek istersiniz?
Enerji sektöründeki pek çok derneğin gençlik kolları ve üniversitelerde temsilcikleri var, onlarla temasa geçsinler. Kendi okullarında mutlaka mesleki kulüplere, etkinliklere katılsınlar. Bir de mutlaka staj yapsınlar. Para kazanmak önemli tabii ama iş yok diye sıkılıp eve kapanıp depresyona girmesinler, çalışmak istiyorum, gerekirse staj da olur diyerek şirketlere başvurmaya devam etsinler. Sosyal medyayı aktif kullanıp, kim ne yapıyor diye takip etsinler ve fuarlara gitsinler, insanlarla tanışsınlar. Çekinmesinler çünkü girişkenler her zaman kazanırken, çekinen insanlar maalesef bir yerde kalıyor.
Peki size başvuranlar oluyor mu, başvursunlar mı?
Bizim halen bir çalışan adayı database’imiz var. Hem üye şirketler hem de LinkdIn üzerinden pek çok insan kaynakları ilanlarını takip ediyoruz ve bunları kendi ağımız üzerinden de sürekli yayıyoruz. İlan veren şirketlere bizim referansımızla başvuru yaptığınızda mutlaka öncelik veriliyor. İşverenlerden bize talep gelirse kendi havuzumuza bakıp, özgeçmişleri inceleyip, gerekirse ön görüşmeler yaparak en uygun kişileri yönlendiriyoruz. Yani biz aslında ilk aşama insan kaynakları danışmanlık hizmetini de gönüllü olarak yapıp yönetici pozisyona özellikle orta ve üst düzeyde yönlendiriyoruz. Onlar genellikle zaten short-list alıyor ve yönlendirdiklerimiz çoğunlukla işe alınıyor. Yani böyle de bir hizmetimiz, amme hizmetimiz var. Burada herkes de gayet memnun ve güzel sonuçlar da alıyor sanırım.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü