Enerji Günlüğü - PEM Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Şahin Bayram, yanlış ekipmanla kurulan GES’lerin kendi sütünü içen inek misali ürettiği elektriğin büyük kısmını kendisinin tükettiğini belirterek, yatırımcıların dikkatli davranması gerektiğini söyledi.
PEM Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Şahin Bayram, kurdukları altyapıyla Türkiye’deki 200’e yakın güneş santralini uzaktan izlediklerini söyledi. Bu sayede GES’lerin verimliliklerini ölçebildiklerini anlatan Bayram, sorunlu olanlara müdahale edip verimini normal seviyeye çıkarabildiklerini belirtti.
200’E YAKIN GES’İ İZLİYOR
Geçmişte 17 yıl güç elektroniği alanında Ar-Ge, imalat ve satış yapan bir firmada çalıştığını anlatan Şahin Bayram, “72 ülkeye ihracat yapan bir firmaydı. Şirket satıldıktan sonra ayrılıp, oradaki tecrübemle bu şirketi kurdum. Kısa sürede çok ciddi yol aldık. Biz bir güç elektroniği firmasıyız, Ar-Ge ve üretim altyapımız var. Uzun vadede de bu işi yapacağız. Servis yeterlilik belgemiz de var. Kendi uzaktan izleme sistemimizi kurduk. Aşağı yukarı 200’e yakın santrali izliyoruz. Müşterilerimiz bizden ücretsiz hizmet alıyorlar. Dolayısıyla Türkiye’nin neresinde kaç volt enerji var görebiliyoruz” diye konuştu.
SEKTÖRDEKİ AKTÖRLERLE YAN YANA
Enerji yatırımcılarına inverter’ler (evirici), elektrik panoları ve yazılım desteği sunduklarını anlatan Şahin Bayram şunları söyledi: “Türkiye’de şu anda güneş enerjisi santral altyapısının verimliliğini, mevsimselliğini, saatler ve bölgeler bazında yakından izleyebiliyoruz. Çünkü PEM Enerji Türkiye’de bugüne kadar kurulan pek çok güneş santralinin proje geliştirme aşamasından, üretime geçiş aşamasına kadarki bütün süreçlerinde yatırımcıların, kurulumcuların ve zaman zaman da sistem ve dağıtım operatörlerinin yanında durdu. Onlara ihtiyaç duydukları çözüm ve ekipmanları sundu, sunmaya da devam ediyor.”
SİSTEMDEKİ DALGALANMA BÜYÜK SORUN
Şahin Bayram, santralleri izlerken ne tür genel sonuçlar gördüklerine de değinirken, kurulu güneş santrallerinin en önemli sorununu “enerji dalgalanması” olarak nitelendirdi. Şebekede bölgesel enerji dalgalanmaları yaşandığını ifade eden Bayram “Kimi yerlerde üretim fazlası gerilimi aşırı yükseltiyor. Bazı yerlerde altyapı yetersizliğinden ötürü kesintiler yaşanıyor. Yoğun tarımsal sulamanın yapıldığı kırsal bölgelerde yanlış ve hatalı kullanımdan ötürü kesintiler olabiliyor. Bunlar kimi zaman uzun süre tamir edilemeyebiliyor. Oysa güneş santralleri için dakikalar çok önemli. Yani beklenen altyapı sorunlarıyla yüzleşmeye başladık” dedi.
MALZEME VE İŞÇİLİK HATALARI
Gözlemleri sırasında güneş santrallerinde malzeme ve işçilikten kaynaklanan kalite farklarını da görebildiklerini anlatan Bayram şöyle dedi:
“Örneğin aynı bölgede, aynı güneşlenme süresine sahip aynı güçteki santrallerin üretim değerlerinin çok farklı olduğunu görüyoruz. Bu tamamen işçilik ve kullanılan malzemeyle alakalı. Ve bu farklılıklar giderek daha çok gündeme geliyor. Sektördeki santral sahipleri artık bunun farkına vardı ve birbirleriyle konuşmaya başladı.”
BOZUK PARÇA, ÖTEKİLERİ DE BOZAR
Santrallerdeki sorunlu parça ve kısımları olduğu gibi bırakmanın hiç de akıl karı olmadığını vurgulayan Şahin Bayram, “Değiştirilmesi, düzeltilmesi şart. Çünkü sorunlu bir parça, sistemin diğer kısımlarını da olumsuz etkileyip tesisi tamamen devre dışı da bırakabiliyor. Sorunlu parçayı değiştirirseniz, tesisin ekonomik ömrü süresince daha verimli ve diğer ekipmanlara zarar vermeden ya da en az zararı vererek çalışabilecek” dedi.
BİR TIKLA YÜZDE 10 VERİM ARTIŞI
PEM Enerji’nin hizmet verdiği her santralde yüzde 3 ile yüzde 10 arasında performans artışı sağlayabildiğini anlatan Bayram şöyle konuştu:
“Bunu son iki yıl içinde pek çok santralde gördük.
Hatta santralin birinde yatırımcı bizi sihirbaz olarak görmeye başladı. Çünkü sadece trafolardan birinin kademesini değiştirdik, yani sadece bir düğmeyi bir basamak yukarı çevirdik, invertörler hemen yüzde 10 daha yüksek verimle çalışmaya başladı.”
4 BİN PANELDE KONNEKTÖR ARIZASI
Hizmet verdikleri bir başka GES’te, tam 4 bin panelde konnektör arızası tespit ettiklerini anlatan Bayram, “Panellerin hepsi, broşürlerinde yazan en yüksek çalışma sıcaklık değerinin çok üzerinde sıcaklıklarda çalışıyordu. Bir yıla kalmayacak hepsi çatlayıp kırılacaktı. Hepsi birden değiştirildi. Bunun yatırımcıya ve tedarikçilerine bir maliyeti oldu ama değiştirilmeseydi santral tamamen devre dışı kalacaktı. Şimdi daha yüksek verimle çalışıp, kendini rahatlıkla geriye ödeyebilecek” diye konuştu.
YILLIK 3 MİLYON KWH’LIK KAYIP ÖNLENDİ
Bugüne kadar işletmedeki çok sayıda santrali, yatırımcıların isteği üzerine inceleyip rapor verdiklerini anlatan Şahin Bayram, yaklaşık 50 MW’lık kurulu güce sahip 20’ye yakın santrale ise bizzat müdahale ettiklerini kaydetti. Müdahale ettikleri bu santrallerde ciddi verim artışı sağladıklarını belirten Şahin Bayram “Bu sayede elektrik şebekesine bu tesislerden bir yılda şebekeye verilen elektrik miktarını tahminen 3 milyon kWh arttırmış olduk. Yani sadece santral yatırımcılarına değil, aslında kaynak israfını önleyerek ülke ekonomisine de ciddi katkı sunmuş olduk. İşte bu yüzden yaptığımız işi çok seviyoruz” dedi.
YANLIŞ KURULAN GES KENDİ ENERJİSİNİ TÜKETİR
PEM Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Şahin Bayram, verimlilik sorunu yaşayan kimi güneş santrallerinde bunun kaynağının trafoya kadar uzanabildiğini söyledi. Trafo tiplerinde hata yapılmışsa onun bile değiştirilmesi gerektiğini vurgulayan Bayram “Sağlam trafoda yanlış kademe seçildiği için verimin düştüğüne bile gördük. Güneş enerjisi santrallerinde yanlış tercih, kendi sütünü içen ineğe benzetilir. Bir yandan elektrik üretiyorsunuz, diğer yanda yanlış seçilmiş ekipmanlarla enerjinizi kaybediyorsunuz” ifadelerini kullandı.
Mehmet KARA