Azerbaycan`ın büyük enerji kaynakları, hızla büyüyen ekonomisi ve Türkiye ile kurduğu stratejik ortaklık ilişkileri ile dünyaya açılmaktadır.
Azerbaycan Türkiye ile birlikte bugüne kadar Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol ve Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) doğalgaz boru hatları ile Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu gibi dev projeleri hayata geçirmiştir.
Şimdi ise taraflar TransAnadolu gaz boru hattı projesi ile Türkiye`yi baştanbaşa geçerek Avrupa`yı Bakü`ye bağlayacak büyük bir hattı gerçekleştirmektedir. Her iki ülke bir yandan BTC, BTE, BTK gibi uluslararası projelere imza atarken, diğer yandan dış politikalarında da ortak hareket ederek uluslararası kamuoyunda birçok sorunu birlikte göğüslemiştir.
Azerbaycan Kafkasların, ekonomik ve ticari açıdan, en hızlı büyüyen ülkesi konumundadır. Azerbaycan ekonomisinde petrol ve doğalgaz ihracatının çok önemli bir ağırlığı vardır. Dünya Bankası`nın verilerine göre 2010 yılı itibarıyla petrolden elde edilen rant, GSYİH`nin 42,6`sına denk gelmektedir.
Doğalgazdan edilen rant ise yine GSYİH`nin 3,93`üne denk gelmektedir. Yani toplam ekonomik büyüklüğün neredeyse yarısı petrol ve doğal gaz üretimine dayanmaktadır. Hazar vasıtasıyla doğu ile ilişkisi de dikkate alındığında Azerbaycan`ın, Kafkasların uluslararası bir koridora dönüşebilmesinde ana aktör konumunda olduğu söylenebilir.
Türkiye`nin bu dönüşümdeki rolü göz ardı edilemez. 2010 yılında Azerbaycan ile Türkiye arasında ticaret hacmi 2,5 milyar dolar olmuştur. 2012 yılında bu hacim 5 milyar dolara ulaşmıştır. 2002 yılında Azerbaycan`ın yaptığı toplam ithalatta Türkiye`nin payı yüzde 7.2 düzeyinde iken 2011 sonu itibariyle bu oran % 12,99 seviyesine yükselmiştir.
Nitekim 2002 yılında Türkiye`nin toplam ihracatı içerisinde Azerbaycan`ın payı % 0,64 seviyesinde iken bu oran 2011 sonu itibariyle yüzde 1.53`e çıkmıştır.
Ekonomik alandaki işbirliğini geliştirmek amacıyla şimdiye kadar iki devlet arasında 23 belge imzalandı. Bu belgeler Azerbaycan ile Türkiye arasında ilişkilerin hukuki temelini teşkil etmektedir.
Hâlihazırda Azerbaycan`da 2000`den fazla Türk şirketi, Türkiye`de ise 1100 civarında Azerbaycan şirketi faaliyet gösteriyor. Azerbaycan`daki yabancı şirketlerin yüzde 36’sını Türk şirketleri oluşturuyor ki, bu göstergeye göre Türkiye birincidir. Ankara Ticaret Odası’nın verilerine göre, Türkiye`nin Azerbaycan`da doğrudan yatırımları 3,8 milyar dolara ulaşmıştır.
Türkiye şirketleri Azerbaycan`da devlet adına gerçekleştirilen projelere ana yüklenici ve taşeron olarak katılmaktalar. Azerbaycan`da Türk şirketleri tarafından 2,1 milyar ABD doları tutarında sermaye yatırımı yapılmıştır ki, bu tutarın 1,5 milyar doları petrol sektörünün payına düşmektedir.
Azerbaycan`ın dış ülkelere yaptığı yatırımlarda da birinci sırayı Türkiye almaktadır. Sadece SOCAR tarafından Türkiye`ye 2018 yılına kadar 17 milyar ABD doları tutarında yatırım yapılacağı öngörülüyor.
Büyük projelere örnek olarak, Petkim’in varlıklarının alınması, Star petrol rafinerisini belirtebiliriz. Bununla birlikte, iki ülke arasında ekonominin çeşitli alanlarında ilişkilerin daha da geliştirilmesi için büyük potansiyel mevcuttur.
Türkiye bugün Azerbaycan gazının en büyük alıcısıdır. Ülkenin en büyük gaz yatağı olan "Şahdeniz" gazının ana bölümü Türkiye’ye ihraç edilmektedir. Geçtiğimiz yıl Azerbaycan ile Türkiye arasında imzalanan gaz anlaşması sadece iki ülke arasında gerçekleştirilen gaz işlemlerinin net fiyatını belirlemekle kalmamış, bununla birlikte, Azerbaycan gazının Avrupa pazarına istikrarlı çıkışının da önünü açmıştır.
2010 yılında Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR ile Türkiye`nin BOTAŞ şirketi arasında imzalanan anlaşmayla Azerbaycan gazı Türkiye`ye ve Avrupa`nın diğer ülkelerine satılıyor. Bu projeler hem Türkiye`nin, hem de Avrupa`nın ve diğer bölgelerin enerji güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Diğer ülkelerden ithal edilen doğal gaz fiyatları ile karşılaştırıldığında Azerbaycan gazı Türkiye`ye daha ucuza getirilmektedir. İki kardeş ülke arasındaki ilişkilerin bozulmasını isteyen bazı çevrelerin sözde Azerbaycan`dan aldığı doğalgazın fiyatının pahalı olması nedeniyle Türkiye`nin 150 milyon ABD doları tutarında zarar göreceği gibi önyargılı bilgilerin aksine, Azerbaycan ile gaz anlaşmasının Türkiye için büyük avantajlar vereceği iddia edilmekte, BOTAŞ şirketinin ise bu anlaşmadan yılda 1,7 milyar dolar tutarında gelir elde edeceği öngörülmektedir.
Haftaya: Azerbaycan`ın enerji nakil stratejisi