Çöp ve atık ithalatındaki artışa dikkat çektiğim son yazımı “Çöplerden/atıklardan üretilen elektrik ne kadar yenilenebilir, ne kadar çevre dostudur? Bu konuyu tartışmanın zamanı geldi de geçiyor” diye bitirmiştim.
Paris İklim Değişikliği Konferansı'nın (COP21) üzerinden altı yıl geçti. Ancak, arzu edilen hedeflere ulaşma yolunda önemli ve başarılı adımlar atıldığını söylemek biraz zor. COVID19 salgınının etkisiyle tüm dünya ekonominin frenine basmak zorunda kaldı.
Ekonomideki ve tabii endüstrideki yavaşlama sonucu, 2020 için sera gazı salınımlarında kayda değer bir düşüş gerçekleşmiş olmasını bekleyebiliriz. Nitekim bu konuda bazı olumlu veriler gelmeye başladı bile.
Dünyanın karşı karşıya bulunduğu iklim değişikliğiyle mücadelede en önemli konulardan birisini de atıklar oluşturuyor. Yılda yaklaşık 2,2 milyar ton atık/çöp üretiliyor. Küresel salımların yüzde 5’ini, tek başına evsel atıklar oluşturuyor.
Mücadele kapsamında, çöplüklerin veya bir başka ifadeyle atık depolama yerlerinin azaltılması gerekiyor ve geri dönüşümü mümkün olmayan atıklardan elektrik üretimi de en iyi çözüm olarak karşımıza çıkıyor.
Diğer taraftan negatif emisyon hedeflerine ulaşılması açısından, büyük miktardaki BIO-CCS potansiyeli dikkate alındığında, atıklardan enerji üretimiyle birlikte CCS’in (carbon capture and storage - karbon yakalama ve depolama) katkısının da önemli olacağını söyleyebiliriz.
Avrupa Birliği'nin, çöplüklerin azaltılması ve geri dönüşüm hedefleri yönünden, atıklardan enerji üretiminde 40 milyon tonluk bir eksik kapasite bulunduğu belirtiliyor. Bu açıdan, yeni yapılacak atıklardan enerji üretim tesislerinin CCS ile entegrasyonu sayesinde, biyolojik ve fosil yakıtlardan ortaya çıkan CO2’in (BIO-CCS) yüzde 50’sinin yakalanması mümkün. Ve söz konusu yatırımlara (dolayısıyla yatırımcılara) bu kaabiliyetin kazandırılması da pekala çözümün bir parçası olabilir.
Bilindiği gibi her atık geri dönüştürülemez. Bunun birkaç nedeni var. Atıklar/çöpler daha önce birçok kez geri dönüştürülmüş olabilir; kompozit ürünlerden oluşabilir ya da kirlenmiş bir atık olabilir. Geri dönüşüm için uygun olmayan bu atıkları artık atık olarak (residual waste) adlandırıyoruz.
Burada can alıcı soru şu: Bu atıklara ne oluyor?
Çöplükler, çevresel açıdan baktığımızda oldukça önemli maliyeti olan yerler. Her şeyden önce metan gazı salımına neden oluyorlar ve çıkan metan gazı yirmi yıllık bir dönemde ortaya çıkan karbondioksitten tam seksen dört kat daha fazla sera gazı salımı potansiyeline sahip.
Ayrıca çöplüklerin toprağı ve suyu kirletme riski var. Üstelik geniş bir alanı işgal ediyor ve yaydığı kötü kokular nedeniyle çevreyi de oldukça rahatsız ediyorlar. Diğer taraftan, çöplüklere boşaltılan atıkların bir katma değer üretmesi de söz konusu değil.
Yukarıda sorduğumuz “bu atıklara ne oluyor” sorunun cevabına gelince, atıklardan enerji üretim tesislerinde, hammadde kaynağı olarak bahsettiğimiz artık atıklar kullanılıyor. Kurtarılan/kazanılan enerji elektrik, ısı ve buhara dönüştürülüyor; elde edilen ikincil ham maddeler de tekrar ekonomiye kazandırılıyor.
Sonuç olarak, atıklardan enerji üretimini, geri dönüşümün tamamlayıcı bir unsuru olarak ele almak gerekiyor. Zira bu sayede, geri dönüştürülemeyen veya yeniden kullanımı mümkün olmayan atıklar değerlendirilmiş ve bu atıklardan enerji üretilmiş oluyor.
Herkese sağlıklı günler...