Enerji Günlüğü - Elektrik dağıtım şirketleri, Türkiye’nin gelecek 10 yıldaki elektrik talebini, düşük, baz ve yüksek olmak üzere üç ayrı senaryo halinde tahmin ederek açıklayacak. Görevli tedarik şirketleri ile Organize Sanayi Bölgeleri de talep tahmin senaryoları hazırlayacak. Tüm veriler, TEİAŞ tarafından hazırlanacak ulusal elektrik talep tahmini çalışmasında da kullanılacak. Talep tahmin verileri, yatırım plan ve programlarında esas alınacak.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından hazırlanan Elektrik Piyasası Talep Tahminleri Yönetmeliği yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik; TEİAŞ, OSB’ler, dağıtım ve görevli tedarik şirketleri tarafından elektrik enerjisi talep tahminlerinin yapılması, değerlendirilmesi, güncellenmesi ve onaylanmasında izlenecek usul ve esasları kapsıyor.
EDAŞ VE GTŞ’LERE TAHMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Yönetmeliğe göre dağıtım şirketleri, dağıtım bölgelerine ilişkin, görevli tedarik şirketleri ise enerji tedarik etmeyi planladığı son kaynak, perakende satış ve serbest tüketicilerin tüketimine ilişkin talep tahminlerini bilimsel yöntemlerle, bölgelerine özgü şartları dikkate alarak, resmi ekonomik hedefleri göz önünde bulundurarak ve gerek duyulması halinde ilgili kamu ya da özel sektör kurum ve kuruluşlarının görüşlerini de alarak yapacak veya yaptıracak.
TAHMİN İŞİ DIŞARIYA YAPTIRILABİLECEK
Talep tahminlerinin OSB’ler, dağıtım ve görevli tedarik şirketleri tarafından diğer gerçek veya tüzel kişilere yaptırılması, ilgili OSB ve şirketlerin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak. OSB, dağıtım bölgesine ilişkin talep tahminlerini resmi ekonomik hedefleri göz önünde bulundurarak hazırlamak ve bağlantı durumuna göre dağıtım şirketi veya TEİAŞ’a bildirmekle yükümlü olacak.
EDAŞ’LAR 10 YILLIK ÜÇ SENARYO HAZIRLAYCAK
Talep tahminleri, dağıtım şirketleri için gelecek on, görevli tedarik şirketleri için gelecek beş yıllık dönem için her yıl takip eden yıl birinci yıl olmak üzere yıllık bazda hazırlanacak ve tahmin sonuçları düşük, baz ve yüksek senaryo şeklinde Kuruma sunulacak. TEİAŞ tarafından üretim kapasite projeksiyonu ve iletim sistemi gelişim raporu ile dağıtım şirketi tarafından yatırım planı hazırlanmasında baz senaryo esas alınacak.
HANGİ VERİ NE KADAR ETKİLİYSE BELİRTİLECEK
Talep tahminine esas veri seti; ekonomik, sosyal, demografik, iklimsel, çevresel değişkenler ve açıklanan değişkenin gerçekleşmeleri kullanılarak oluşturulacak. Talep tahminine esas veri setinde, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yayımlanmış resmi veriler ile OSB veya ilgili şirketin kullanıcı/tüketici verileri kullanılacak. Talep tahmin modelinin gerektirdiği veri setinde kullanılan verilerin talep tahmin sonucunu nasıl etkilediği, istatistiksel ve mantıksal yaklaşımlarla gerekçelendirilecek.
MODELDE TUTARLILIK GÖZETİLECEK
Talep tahminine esas teşkil edecek modelin oluşturulmasında, söz konusu modelin seçilen talep tahmin modelinin elektrik talep davranışı ile tutarlı olmasına dikkat edilecek. Model oluşturulurken, bilimsel ve ekonomik olarak anlamlı açıklayıcı değişkenlerin kullanılması şart. Belirlilik katsayılarının açıklama gücü açısından yüksekliği de gözetilecek.
EKONOMETRİK MODEL YOKSA NE OLACAK?
Puant talep ve abone sayısına ilişkin tahminler ekonometrik bir modele dayalı olarak yapılamıyorsa, gerekçeleri belirtilecek ve kullanılan tahmin yöntemi açıklanacak. Talep tahmini sonuçlarında, son on yılda görülmemiş oranda bir artış ya da azalış öngörülmüşse söz konusu öngörünün gerekçelerinin sunulması gerekecek.
MODELİN KENDİSİ DE TEST EDİLECEK
Talep tahmin modelinin oluşturulmasını takiben, modelin bilimsel ve ekonomik açıdan anlamlı olup olmadığına ilişkin literatürde genel kabul görmüş testler ile seçilen farklı yöntemler çerçevesinde oluşturulan, modelin uygunluğuna yönelik gerekli diğer testler yapılarak, bu testler sonucunda gerekli görülen düzeltme ve değişiklikler yapılacak.
TAHMİNİ TALEBE DAYALI YATIRIM PLANI
Yönetmeliğe göre, oluşturacak talep tahmini sonuçları, dağıtım şirketleri ve görevli tedarik şirketleri tarafından hazırlanan ya da hazırlanacak model ya da modeller sonucu ulaşılan tahminleri,
Elektrik Şebeke Yönetmeliği kapsamında üretim kapasite projeksiyonu ve iletim sistemi gelişim raporunun hazırlanmasına esas bilgileri, dağıtım şirketi tarafından hazırlanacak yatırım planının hazırlanmasına esas bilgileri içerecek.
EDAŞ’LAR YILLIK TALEP TAHMİNİ DE VERECEK
Talep tahmin sonuçları, talep tahmininde kullanılan veri seti ile birlikte bir rapor haline getirilecek. Sonuçlar, dağıtım şirketleri için her yılın Haziran ayının sonuna, görevli tedarik şirketleri için her yılın Aralık ayı sonuna kadar talep tahmininin ilk yılı bir sonraki yıl olacak şekilde Enerji Piyasası Bildirim Yönetmeliği hükümleri kapsamında Kuruma sunulacak. Dağıtım şirketleri ayrıca, bağlantı tipi, tüketici grubu ve benzeri detaylar bazında Kurum tarafından kendilerine bildirilen formatta, içinde bulunulan yılı takip eden yıla ilişkin 1 yıllık talep tahminlerini Kuruma sunacaklar.
HER ŞEY GEREKÇELENDİRİLECEK
Talep tahmin raporunda, tahmin sonuçları ve talep tahmininde kullanılan veri setinin yanı sıra; talep tahmin modeline ilişkin varsayımlar, verilerin genel değerlendirmesi ve gerekçelendirilmesi, değişkenlerin tahmin edilmesi, testlerin yapılması, gerekli değişiklik ve düzeltmelerin eklenmesi, geleceğe yönelik farklı senaryolar kapsamında yapılan tahminler ve modellere ilişkin yorum ve değerlendirmelere ayrıntılı olarak yer verilecek.
EPDK GEREKLİ GÖRÜRSE RESEN TALEP TAHMİNİ YAPACAK
Dağıtım şirketi tarafından hazırlanan talep tahmin raporu, Yönetmelikte yer alan usul ve esaslara uygunluk yönünden incelenerek Kurum tarafından uygun bulunması halinde yapılan bildirimi izleyen on gün içerisinde dağıtım şirketi tarafından TEİAŞ’a gönderilecek. Talep tahmin raporunun Kurum tarafından uygun bulunmaması halinde, Enerji Piyasası Bildirim Yönetmeliği kapsamında düzeltme talep edilecek. Şirket, yapılan bildirimi izleyen onbeş gün içerisinde, talep tahmin raporunu yenilemek suretiyle Kuruma sunacak. Gerekmesi halinde Kurum, resen talep tahmini yapabilecek.
TEİAŞ TALEP TAHMİNLERİNİ BİRLEŞTİRECEK
TEİAŞ, iletim sistemine doğrudan bağlı tüketicilere ait talep tahminlerini, dağıtım şirketlerinden gelen tahmin sonuçları ile birleştirecek. TEİAŞ, Kuruma talep tahminlerine ilişkin olarak sunulacak rapor formatını oluştururken, gerekçelerini belirtmek suretiyle, dağıtım şirketlerinden talep tahmin raporuna ilişkin olarak ilave bilgi ve belge talep edebilecek. TEİAŞ tarafından sonuçlandırılan talep tahminleri, her yılın 1 Kasım tarihine kadar Kuruma sunulacak.
TALEP TAHMİNLERİNİN ONAYI VE YAYIMI
TEİAŞ tarafından sonuçlandırılarak Kuruma sunulan talep tahminleri, Kurul tarafından onaylanması halinde, TEİAŞ’ın internet sitesinde dağıtım bölgeleri bazında ve konsolide edilmiş tablolar halinde yayımlanacak. Kurul tarafından uygun bulunmaması halinde, talep tahminleri yeniden gözden geçirilmek üzere TEİAŞ’a geri gönderilecek. TEİAŞ; yapılan bildirimi izleyen bir ay içerisinde, talep tahminlerini yenilemek suretiyle Kuruma sunacak. Talep tahminleri, her yılın 31 Aralık tarihine kadar yayımlanacak.
VERİ SAĞLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Görevli tedarik şirketleri ile organize sanayi bölgesi işletmecisi tüzel kişiler, 5 inci madde kapsamındaki yükümlülüklerinin yanında talep tahmini yapılabilmesi için gerekli olanlarla sınırlı olmak üzere, hizmet verilen tüketiciler ve katılımcılarla ilgili talep edilen verileri bölgesinde bulundukları dağıtım şirketlerine talep tarihinden itibaren otuz gün içerisinde sunmakla yükümlü. Dağıtım şirketi, ilgili kuruluşlardan alacağı bu verileri sadece bölgesel talep tahmininde kullanacak.
BİLGİLER ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARLA PAYLAŞILAMAYACAK
Şirketler ve TEİAŞ, talip tahmini mevzuatı kapsamında edindiği bilgileri amacı dışında kullanamayacak ve üçüncü şahıslarla paylaşamayacak. TEİAŞ, OSB’ler, dağıtım ve görevli tedarik şirketleri tarafından elektrik enerjisi talep tahminlerinin yapılması, değerlendirilmesi, güncellenmesi ve onaylanmasında izlenecek usul ve esaslara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde ilgili mevzuat hükümleri uyarınca gerekli işlemler başlatılacak.
Mehmet KARA