NİLAY ÇAĞLAR 

19 Aralık 2016, Pazartesi akşamı İzmit yolu üzerindeki bir lokantada, yurt dışından gelen yabancı misafirin kafasını piyaz, mantı, saç tava üçlemesi ile karıştırırken haber ekranlara düştü. Rus Büyükelçi, Ankara’da sanat galerisinin açılışında vuruldu! 

Şok etkisi lokantada dalga dalga yayıldı. Herkes önce televizyona sonra da cep telefonlarına kilitlendi. Çok uluslu bir şirkette yönetici olarak çalışan Fransız, havadaki değişikliği anlayıp nedenini sorduğunda doğru kelimelerle durum anlatılmaya çalışılıyordu. Lokantadaki diğer masalar ise bu olay kimi nasıl etkileyecek sorusuna yanıt bulmaya...

Rus Büyükelçinin Ankara’da, üstelik Amerikan Büyükelçiliği’nin yalnız 100 metre ilerisinde öldürülmesi bir tesadüf mü yoksa gerçekleştirildiği yer itibariyle de bir  mesaj mı orası bilinmez. Ama bilinen o ki Rusya, dünyanın enerji üssü Ortadoğu’da bu aralar bir hayli aktif. 

OPEC ÜYELERİ ARASINDA GERİLİM

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) iki dişli üyesi Suudi Arabistan ile İran arasındaki ipler 2016’nın son çeyreğinde alabildiğine gerildi! Sebep: Petrol üretiminin kısılması... Daha doğrusu kısılamaması. 

RUSYA SUUDİ ARABİSTAN’LA EL SIKIŞIYOR 

Geçtiğimiz senelerde, söz konusu ülkelerin ekonomileri petrol fiyatlarındaki düşüş sebebiyle ağır darbe aldı. Ekonomik olarak en çok etkilenen ülkelerden biri olan Rusya, bu gidişi sonlandırmak için Eylül 2016’da kritik bir adım attı. OPEC üyesi olmayan Rusya, dünyanın bir numaralı petrol üreticisi ve OPEC üyesi Suudi Arabistan’la petrol üretimini kısma konusunda el sıkıştı. 

Bu adımın devamı niteliğindeki ikinci adım ise yine aynı ay içersinde, Eylül 2016’da, OPEC’ten geldi. OPEC devrim niteliğinde bir karar alarak, 2008’deki ekonomik krizden bu yana ilk olarak, petrol üretimini kısma konusunda prensipte anlaşmaya vardı. Alınan bu kararda, hangi ülkenin üretimini ne kadar azaltacağı konusu ise Aralık 2016’daki toplantıya bırakıldı. 

SUUDİ-İRAN İLİŞKİLERİ: İPLER KOPMA NOKTASINDA

Aralık 2016’ya girilirken OPEC üyesi ülkeler, konuyu çözmek için masaya oturdular fakat görüşmeler siyasi güç mücadelesine dönünce işler tıkandı. Suudi Arabistan üretimin kısılması konusunda herkesin üstüne düşeni yapması gerektiğini savunurken İran, Batı yaptırımları sebebiyle yıllardır satamadığı petrolü ve zararını gündeme taşıdı. 

Tahran, kesin bir dille zararını telafi etmeden üretimini kısmayacağını bildirdi. Riyad, Tahran’ın bu tavrına karşılık sert tepki verdi. Böyle bir durumda, kendisinin üretimi kısmak bir yana dursun misliyle artıracağını açıkladı. Tam ipler kopma noktasına geldi, işler çıkmaza girdi denirken araya Putin girdi. 

PUTİN İPLERİ ELİNE ALIYOR 

Putin, Tahran ve Riyad telefon hatlarında ne görüştü; masada kim ne bıraktı bilinmez ama Rusya için istenen sonuç çıktı. OPEC üyeleri arasındaki sorun Putin’in arabuluculuğu ile çözüldü! 

RUSYA’DAN İRAN’A: ZAFERİNİ AÇIK ETME!

Putin’in araya girmesiyle 10 Aralık 2016’da OPEC, Ocak 2017’de başlamak üzere altı aylığına petrol üretimini kısma kararı aldığını açıkladı. Merak edenler için; Suudi Arabistan petrol arzının düşürülmesinde aslan payını yüklenmeyi kabul etti. İran’a ise üretimini az da olsa arttırması (!) yönünde izin çıktı. Tek şart bunu dünya basınına zafer olarak yansıtmamasıydı. Zaten Putin o esnada dünya basınını Ortadoğu ülkeleri üzerindeki zaferini ilan ederek oyalıyordu! 

Aralık ayının ikinci haftası Rusya, Dünyaya bir başka konuda da zaferini ilan ediyordu. 

KATAR’DAN RUS ROSNEFT’E PARA AKIŞI

Rus petrol devi Rosneft, Katar milli yatırım fonuna ve İsviçre merkezli Dünyanın önde gelen emtia üreticisi ve tüccarı Glencore firmasına, hisselerinin %19.5’ini devredeceğini açıkladı. Bu devir 11.67 milyar dolar karşılığı gerçekleşiyordu.

Peki Moskova bu anlaşmayla ne kazanıyor? Bir kere Rusya bu anlaşmayla birkaç kuşu birden vurup alıyor. Öncelikle petrol fiyatlarının düşmesiyle artan bütçe açığını, bu hisse devrinden gelen gelirle, daraltabiliyor. 

Ayrıca, Amerika ve Avrupa Birliği’nin kendisine uyguladığı yaptırımları kırmak için bir adım daha ilerliyor. Fakat tüm bunların dışındaki en önemli kazancı şu: Ortadoğu’daki konumunu güçlendirmesi. 

RUS ROSNEFT’TEN DE MISIR’A MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

Rus Rosneft bu anlaşmanın hemen akabinde, Mısır’daki doğalgaz sahalarından 2.8 milyar dolar karşılığı hisse aldığını açıkladı! Bu hamle, politik açıdan da kritik bir önem taşıyor. Çünkü Rusya ile Katar’ın arası aslında hiç de iyi değil! 

Moskova, Katar’ı Çeçenistan’ın Rusya’dan ayrılmasına destek vermekle suçluyor. Rus gizli servisinin, ayrılıkçı Çeçen lider Zelimhan Yandarbiyev’i 2004’de Doha’da öldürmesi ise o yıllarda gerilimi tırmandırıyor. Bugüne gelindiğinde ise Rusya, Suriye’de Katar’la karşı karşıya gelmiş durumda. Rusya Başer Esad’ı desteklerken, Katar yine muhalifleri, bu kez Suriye’de destekliyor. 

LNG ÜZERİNDEN RUSYA-KATAR YAKINLAŞMASI 

Fakat ne olursa olsun, Katar ve Rusya ortak çıkarları için birlikte iş yapmak istiyor. Arap dünyasının en genç lideri olan Katar Emiri, Şeyh Tamim Bin Hamad Al Tani’nin Rusya’ya yapmış olduğu bu yatırımla iki ülke maddi çıkarlar açısından birbirine bağlanıyor. 

Katarlılar Ruslar’a Ukrayna krizinden bu yana yurtdışından alabildikleri en büyük yatırımı tahsis ederken, Ruslar da kısmen yeni oldukları LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) işinde dünyanın bir numaralı LNG ihracatçısı Katar’ı yakınlarında tutmak istiyor. 

Tam bu noktada, Enerji Günlüğü yazarlarından Dursun Yıldız‘a da bir gönderme yapalım. Kendisi, Rusya ve ABD’nin LNG pazarındaki rekabetini ve Rusya’nın bu pazardaki hedeflerini 28 Kasım 2016 tarihli yazısında anlatmıştı. Yıldız’ın “Rusya yakın, ABD mecbur, peki hangi enerji pazarı?” başlıklı o yazıya bakmak isteyenler aşağıdaki linke tıklayabilir. 

http://www.enerjigunlugu.net/icerik/20673/rusya-yakin-abd-mecbur-peki-hangi-enerji-pazari-bu.html

RUSYA LNG PAZARINDA DA STRATEJİ KURUYOR 

Rusya Aralık 2016’da gerçekleştirdiği bu hamle ile LNG pazarında kendine bir koridor daha açmaya çalışıyor. Çünkü Rus Rosneft ve Gazprom şirketleri Rusya dışında da LNG tedarik etmek için arayışa girdiler. Amaçları hem Avrupadaki pazarlarını, potansiyel rakiplerinin gaz üretimini kontrol altında tutarak, korumak hem de uluslarası piyasanın önde gelen LNG oyuncularından olmak. Yani boru gazı piyasasının en önemli oyuncusu Rusya LNG konusunda da oldukça hırslı bir strateji kuruyor.

Görünen o ki, enerji konusunda Rusya söz konusu olduğunda; ortaya gelenler piyaz, mantı, saç kavurma masasının çeşitliliğinde oluyor. Avrupa ise bu duruma ancak tüketici olarak dahil olabiliyor.

Nilay ÇAĞLAR - Enerji Günlüğü / 18 Ocak 2017