Suriye’de 2011 yılında başlayan sosyal karışıklıklar bir iç savaşa dönüştükten sonra özellikle son dönemde, IŞİD’e karşı savaşacağım diyen küresel güçlerin bölgeye yığıldığı görüldü.
Bu savaşma isteği hem bölgenin gelecekte yeniden dizayn edilmesinde söz sahibi olmak hem de daha bugünden yapılacak anlaşmalarla Akdeniz petrol ve doğalgazından payını almak amaçlarına yönelikti.
Bugün bu arka planın Rusya açısından ilk emarelerinin ortaya çıktığını görüyoruz. Dünkü haberlerde Rusya’nın Suriye’deki petrolün araştırılması ve üretimi için Esad yönetimiyle 25 yıllık anlaşma imzaladığı ve Rusya’nın Suriye’nin kıyı bölgelerinde petrol aramaya başlayacağı yer aldı.
Aslında biraz dikkatle bakılırsa Suriye’de Esad yönetiminin karmaşanın başından bu yana ülkenin Doğu Akdeniz’e kıyısı olan şeride çekildiği ve bu bölgede konsolidasyonu sağlamaya çalıştığı görülür. Son dönemde bu şeridin etnik olarak temizliği için Rus uçaklarının verdiği açık destek de gözlerden kaçmadı. Daha sonra Rusya’nın (ABD ile anlaşma içinde) uçaklarını geriye çektiğini ve bölgedeki askeri varlığını azalttığını okuduk.
Yakın geçmişte ABD ‘nin Irak’ın petrol zenginliğine ABD’li petrol şirketleriyle ortak olmasından ilham alan Rusya’nın aynı planı Suriye’de Esad Rejimi üzerinden Doğu Akdeniz’de uygulamaya çalışması çok şaşırtıcı değil. Son dönemde çok agresif bir şekilde savaş gücünü bölgede göstermesi de bu planın bir parçası idi.
RUSYA SURİYE’NİN AKDENİZ KIYISINDA
Yukarıda saydığımız nedenlere uygun bir şekilde, geçtiğimiz günlerde Suriye’de işlenmemiş zengin enerji kaynaklarının Esad tarafından Rusya’ya 50 yıl boyunca ipoteklendiği iddiası ortaya atıldı. Savaş harcamalarının bedeli her zaman misliyle fatura edildiği için bu iddia da çok şaşırtıcı değil.
Suriye’nin Doğu Akdeniz kıyılarında askeri stratejik amaçlı iki üssü bulunan Rusya’nın bu kez bu kıyılara petro ekonomik ve petro politik açılardan bakmaya başladığını görüyoruz. Doğu Akdeniz’in mavisi Rusya’ya Petrodolarların yeşilini çağrıştırmış gibi.
Ancak Petrol ve doğalgaz fiyatlarının düşmüş olması denizdeki petrol ve doğalgaz yatırımlarının cazibesini dönemsel olarak azaltmış görünüyor. Bu durum şimdilik böyle olsa da, bu bölge sadece ekonomik değil stratejik olarak da konuşlanılması gerekli bir bölge. Rusya bu fırsatı değerlendirmek istiyor.
Rusya Federasyonu Savunma ve Güvenlik Konseyi üyesi Dmitry Sablin’in Rus şirketlerinin petrol ve doğalgaz öncelikli olmak üzere, Suriye’de yatırımlara başlayacağını Russia Today’a açıklaması, Esad Rejimi’nin geleceğine yönelik bazı ipuçları da veriyor.
Sablin’in yaptığı açıklamada konuyu sadece enerji işbirliği alanıyla kısıtlı tutmaması ve “Suriye halkı ülkenin yeniden inşa edilmesine yardımcı olması için Rus şirketlerini istiyor ve bu talebe sıcak bakıyoruz” demesi de Suriye’nin geleceğinde Rusya etkisi açısından bir başka önemli ipucunu oluşturuyor.
Doğu Akdeniz kıyı şeridindeki Yeni Suriye devletinin fotoğrafı karanlık odada ortaya çıkmaya başladı gibi. Bu da Rusya’nın Doğu Akdeniz’de uzun dönemli kalıcı olma planının tuttuğunu ortaya koyar. Ama burası Doğu Akdeniz, burada her an her şey değişebilir.
DOĞU AKDENİZ’DE NE DEĞİŞİR?
Doğu Akdeniz üzerinde küresel jeopolitik mücadelede sahne değişmez. Ancak aktörler değişir. Doğu Akdeniz’deki hareket, sadece bir sonraki hareketli döneme hazırlık yapmak için durur. Bölgenin kararsız denge içindeki istikrarı değişmez. Ancak satrancın oyun planları değişir. Bugün de olan budur.
Özetle, Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’nun değişen jeopolitiği birbirini etkileyerek, tarihi şekillendirmeye devam ediyor.