Enerji Günlüğü - Petrol fiyatlarındaki düşüş, Irak’ta Covid-19 salgın süreci nedeniyle zorlaşan ekonomik süreçleri ve siyasal istikrarı tehdit eder boyuta geldi.
Petrol fiyatlarındaki düşüşle baş etmeye çalışırken, Covid-19 süreciyle daha zorlu bir sürece giren Irak’ta ekonomik ve siyasal istikrarsızlık, ülkeyi daha zor bir sürece sokabilir.
Dünya Enerji Konseyi (WEC) tarafından hazırlanan Irak’ın Petrolü ve Enerji Ekonomisi Raporu’na göre Irak’ta siyasi istikrar, petrol fiyatları ve salgın nedeniyle tehdit altına girdi. Petrol fiyatlarında yakın gelecekte artış beklenmiyor olması Irak hükümetinin mücadelesini daha da zora sokuyor.
Irak, 2014-2015 petrol krizi sırasında yaşanandan farklı olarak, Covid-19 süreciyle oluşan enerji krizine daha zor şartlar altında girdi. 2018’den bu yana aralıklarla devam eden protestolar, hükümet krizi ve artan kamu harcamalarının getirdiği ağır bütçe yükü politik krizleri daha da derinleştirdi.
İHRACAT GELİRİNİN %90’I PETROL VE GAZDAN
2015 yılında, Irak, OPEC’in petrol arzı artışının %75’ini temin ederek, petrol arzını oransal olarak dünyada en çok artıran ülke idi. Irak, 2014-2016 döneminde günlük 1,7 milyon varil daha fazla petrol arzı gerçekleştirdi. Covid-19 süreci Irak ekonomisini çok daha derinden etkiledi. Irak hâlihazırda OPEC’in en çok ham petrol üretimi yapan ikinci üyesi.
Geçtiğimiz 10 yılı çok istikrarsız geçirmiş olmasına rağmen, Irak petrol üretimini 2 katından fazla artırdı. Irak’ın ihracat gelirlerinin %89’u petrol ve gazdan geliyor. Irak’ın kamu harcamaları ise GSMH’nin %25’ini kapsıyor. Bu oran 2013’te %13 idi. Petrol fiyatlarında Covid-19 süreci ile gelen tarihi kırılma, Ortadoğu’da petrol ihracatçısı ülkeler arasında en yüksek kamu harcamalarından birine sahip olan Irak’ı, oldukça zor bir sürecin içine soktu.
PETROL GELİRİ 6,1 MİLYAR DOLARDAN 1,4 MİLYAR DOLARA DÜŞTÜ
Covid-19 süreci ile petrol fiyatlarının %70 oranında düşmesi Irak’ın kamu harcamalarını ve hükümetin 2020 yılı bütçesini alt üst etti. Ocak 2020’de petrol ihracatından Irak’ın geliri 6,1 milyar dolar iken Nisan’da bu rakam 1,4 milyar dolara düştü. Mayıs’ta petrol gelirleri 2,1 milyar dolara çıktı fakat bu rakam Irak’ın kamu harcamalarını karşılamaktan hala çok uzak. Irak’ın bütün kamu harcamalarını karşılamak için aylık en az 5 milyar dolarlık petrol ve gaz satması gerekiyor. Dünya Bankası, bu yıl Irak ekonomisinin %10 küçüleceğini tahmin ediyor. Irak, şu an GSMH’ya oranı itibariyle dünyadaki en yüksek cari açık veren ülkelerin başında geliyor. 3,5 milyon aktif kamu çalışanı ve 2,5 milyon emekli ve devlet yardımı alan insanın yaşadığı Irak’ta hükümetin bu harcamaları mevcut petrol gelirleri ile karşılaması imkansız.
OPEC’in Nisan ayında yaptığı anlaşmaya göre OPEC günlük petrol üretimini 9,7 milyon varil azaltacaktı. Irak 3,59 milyon varil günlük üretim taahhüdünde bulundu. Irak taahhüdüne, Mayıs ve Haziran ayları boyunca sadık kaldı. Irak, bu miktardan Temmuz’da 57 bin varil, Ağustos ve Eylül’de ise 258 bin varil kesinti yapmayı kabul etmişti.
ELEKTRİKTE DE SORUN YAŞANIYOR
Öte yandan Irak’ın elektrik sektörü de sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Elektrik kesintileri giderek artıyor. Elektrik tüketiminin en yüksek olduğu dönemlerde arz ile talep arasındaki fark 2019 yılında 6,000MW iken Temmuz 2020’de bu oran 9,500MW’a kadar çıktı.
Irak Haziran 2017’de, Bağdat ve civarının elektrik ihtiyacını karşılamak için İran’dan doğalgaz ithal etmeye başladı. Geçen yıl Irak doğalgaz üretim kapasitesini artırmak için günlük toplam 28,32 milyon metreküp kapasiteli, 3 anlaşma imzaladı. Bu anlaşmaların ikisi Covid-19 süreciyle beraber askıya alındı; biriyse hiç hayata geçirilemedi.
