Enerji Günlüğü - GÜYAD Başkanı Cem Özkök, yenilenebilir kaynak alanı (YEKA) lisans ihalelerinin belli bir takvime bağlanması gerektiğini söyledi.
Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanı Cem Özkök Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın Enerji Sohbetleri kapsamında yaptığı konuşmada güneş enerjisi oyuncularının 2018’i tüm dünyada başarılarla dolu geçirdiğini belirtti. Avrupa ülkelerinde Çin menşeili güneş panellerine uygulanan anti-damping vergilerinin kaldırıldığına işaret eden Özkök “Özellikle panel fiyatlarının düşmesiyle birlikte güneş enerjisi en ucuz elektrik üretim teknolojisi haline geldi. Bu sayede geçen yıl kurulan elektrik üretim tesislerinin yarıdan fazlasını, güneş santralleri oluşturdu” dedi.
BİR YILDA 100 BİN MW’LİK GES KURULUMU
Dünya genelinde 2018 yılında 100 bin MW’nin üzerinde güneş enerji santrali (GES) kurulumu yapılacağının tahmin edildiğini ifade eden GÜYAD Başkanı Cem Özkök "Bu kurulumun yarıdan fazlası Çin’den gelecek. Ayrıca ABD, Hindistan, Japonya gibi ülkelerde de büyük kapasiteli kurulumlar yapıldı” diye konuştu.
TÜRKİYE’DE 5000 MW SINIRI AŞILDI
Cem Özkök, 2018 yılında Türkiye’de de güneş enerjisi kurulu gücünün 5000 MW sınırını aştığını anlattı. Özkök, bu rakama ulaşılmasında kamu desteklerinin yanı sıra yatırımcıların sektöre duyduğu güven ve özverili çalışmalarının büyük rol oynadığının altını çizdi. Özkök şöyle devam etti:
“Bu başarıdaki en önemli bileşen lisanssız santrallerdir. Lisanslı santrallerde 100 MW seviyesine yeni ulaşılabildi. İlk YEKA GES ihalesi kapsamındaki fabrika kurulumu devam ediyor. 2. YEKA GES için de Şanlıurfa, Hatay ve Niğde’de toplam 1000 MW’lik ihale süreci başlatıldı.”
YILIN İKİNCİ YARISINDA
Cem Özkök, güneş enerjisinden elektrik üretiminde yakalanan büyüme ivmesinin devamı ve alternatif ithal kaynakların yol açtığı cari açığın azaltılması için kamu ve özel sektör dahil sektörün tüm paydaşlarının el ele verip daha yoğun ve daha hızlı çalışma içinde bulunması gerektiğini vurguladı. Özkök, bu sayede güneş enerjisi yatırımları açısından 2019 yılının ikinci yarısında Türkiye’de yeni bir ivme yakalanabileceğini vurguladı.
GÜYAD BAŞKANI’NDAN ÖNERİLER
GÜYAD Başkanı Cem Özkök, güneşe dayalı elektrik üretim yatırımlarının hızlanması için yapılması gerekenlere dair önerilerini de şöyle sıraladı:
Öncelikle mevcut projelerle ilgili ivedilikle yapılması gerekenler var. Zira bu projeler kendilerini ispatlamış ve yatırımcıları kredi verenler nezdinde gerekli itibara sahiptir. Bu nedenle mevcut projelerin kapasite artışları ivedilikle verilmelidir.
Hibrit projelerin önü açılmalı. Bu sayede mevcut bağlantı hatları kullanılarak daha da efektif bir kullanım sağlanacaktır.
YEKDEM ve benzeri destek mekanizmalarından faydalanmak istemeyen, kamulaştırma imtiyazı talep etmeyen, kendi elektriğini kendisi üretip kullanmak veya kendi müşterisine satmak isteyenlerin önü açılmalı.
Öztüketim modelinin yayılması için şebeke ile mahsuplaşmanın en az aylık periyodda yapılması sağlanmalı. Ve fakat bu uygulama bir an önce yürürlüğe koyulmalı.
YEKA ve lisans ihaleleri önceden açıklanacak periyodik bir takvime göre sürdürülmeli Yeni kapasitelerin açılması ve sürekliliğin sağlanması şart. Bu sayede potansiyel isteklilerin yatırım iştahı canlandırılabilir.
Finansal konjonktür gereklilikleri, yapılan ihalelerden alınan deneyimlerle birleştirilerek yenilenebilir enerji kapasite ihale sistematiği öncelikle gözden geçirilmeli. Özellikle büyük projelerin daha ucuz finansman bulabilmesi ancak kalkınma ve ihracat kredileri ile mümkün. Ne var ki, bu krediler yerli ekipman üretimini kapsamıyor. Bu nedenle yerli katkı için zorunlu oran belirleme yaklaşımı yerine ilave prim ödemesi ile destekleme yapılmalı.
Tüm YEKA ve yarışma süreçlerinde, fiyatlama yapılırken yatırımcının aynı bazda olan dilediği döviz cinsini tercih edebilmesine imkanı tanınmalı.
İhale edilen kapasite büyüdükçe, yarattığı finansman güçlüğü göz önüne alındığında YEKA ihalelerinde küçük kapasitelerle de ihaleye çıkılması yararlı olacaktır.
Konut finansmanında olduğu gibi, GES modelleri için özel finansman koşullarına imkan verecek düzenlemeler yapılmalı.
2020 yılı sonrası için destek alım modeli kaldırılmamalı. Sektörün gelişerek finansman bulabilmesi için alım garantileri ister YEKDEM mekanizması altında olsun ister başka bir ad altında kurulacak olan alım garantisi mekanizması ile mutlaka devam ettirilmeli.
Ülkemizdeki güneş sektöründeki en önemli bileşen lisanssız santraller. Önümüzde imar barışı başvuru sistemi gibi güzel bir örnek de var. Lisanssız GES yatırımları için internet üzerinden başvuru hakkı tanınarak bürokratik aşamalar azaltılmalı.