Enerji Günlüğü - TeknoRaySolar Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özenbaş, Türkiye’nin güneş enerjisi ekipmanları konusunda imovasyon (Imitation+Inovation=Imovation) politikası uygulaması gerektiğini söyledi.
Türkiye yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanma politikası izlemesine rağmen, güneşe dayalı elektrik üretim yatırımlarında 2 bin MW’lik kurulu güce henüz ulaşabilmiş durumda. Üstelik güneş, en popüler enerji kaynağı olmasına rağmen bu böyle. Türkiye’de güneş enerjisi alanında faaliyet gösteren Türk-İtalyan ortaklı TeknoRaySolar’ın Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özenbaş’a, bu alandaki gelişmeleri ve faaliyetlerini sorduk.
Güneş enerjisi ekipmanları geçmişe göre ucuzladı, gelecek iki yılda neler bekliyorsunuz?
Güneş santrali kurulum maliyetleri son 10 yıl içinde önemli ölçüde geriledi. Avrupa’da GES kurulumlarının başladığı ilk yıllarda megavat (MW) başına kurulum maliyeti 1.8–1.9 milyon dolar seviyesindeydi. Türkiye’de ilk GES’lerin yapıldığı yıllarda bu rakam 1.3 milyon dolarlar mertebesindeydi. Şu anda ise bu rakam milyon dolar seviyesinin altına geriledi.
Bu gerilemenin kaynağı ne?
Özellikle fotovoltaik hücrelerin kullanımının artmasıyla fiyatların aşağıya inmesi etkili oldu. Dünyada bu rakamların daha da aşağılara doğru ineceği öngörülüyor. Fakat bazı yasal kısıtlar sebebiyle bu rakamların Türkiye sınırları içerisindeki yatırımlarda önümüzdeki iki sene içinde çok fazla değişmeyeceğini düşünüyoruz. Belki yıllık yüzde 2’ler mertebesinde değişiklikler olabilir.
Peki Türkiye’de güneş teşviksiz olarak diğer kaynaklarla rekabet edebilecek noktada mı?
Aslında yatırımların maliyetini fiyat alım garantisi ve bağlantı anlaşma süresi belirliyor. Bununla birlikte dünya çapında yaşanan gelişmeler sonucunda güneşten elektrik üretim maliyeti, diğer enerji türlerinin altına gerilemiş durumda. Hatta güneş bu konuda rekabet edilemez noktaya doğru ilerliyor.
GES lisans yarışma ihalelerine katılmayı düşünüyor musunuz?
GES lisans yarışmaları her dönemde ilgi odağımız oldu. Önümüzdeki dönemde de yeni açılacak ihaleleri merakla bekliyoruz. Gerek partnerlerle, gerek kendi başımıza yeni güneş enerjisi projeleri gerçekleştirmek istiyoruz. Ancak geçmişteki 600 MW’lık lisans yarışması ihalesinde ortaya çıkan durumdan (İhaleyle verilen lisansların çok küçük bir bölümü yatırıma dönüşebildi - Mehmet Kara) ziyade, yatırımları bir an önce hayata geçirip devreye alarak, ülkemizin enerji arz güvenliğine katkı sağladığımız yeni projeler yapmak önceliğimiz olacak.
Çatı tipi GES yatırımlarının yaygınlaştırılması için hukuki, yasal ve idari ne tür adımlar atılması gerekiyor?
Çatı üstü GES yatırımlarını öncelikle endüstriyel ve evsel olmak üzere iki gruba ayırmak lazım. Her iki tür için de, yapıların statik ve elektriksel bağlantı izinleri için benzer kurumsal akışlar mevcut. Ayrışılan ana nokta ise fiyatlar ve vergisel durum. Yani en azından, Enerji, Bayındırlık, Çevre Şehircilik, dolayısıyla belediyeler ve Maliye bakanlıklarını ilgilendiren konular mevcut. Dolayısıyla çatı üstü sistemleri yaygınlaştırmak için en azından bu bakanlıkların alt çalışma gruplarının koordinasyonunu hukuki olarak yürütebilecek bir mekanizma gerekiyor. Bence işin buradan başlaması ve özel yetki ile kümülatif bir tek bürokratik ve konuya hakim bir akıl görevlendirilse, çok çabuk ve yararlı sonuçlar elde edilebilir.
Sektörde insan kaynağı sıkıntısı var mı? Nasıl? Neler yapılmalı?
Ülkemiz, mühendislik, elektro-mekanik ve inşaat faaliyetleri açısından çok gelişmiş durumda. Ancak mühendisliğin uygulaması konusunda sıkıntılar var. Özellikle bazı tolörans aralıklarının gereğinden fazla tutulması ve kaliteden kaçınma bu sıkıntıları arttırabiliyor. İnsandan ziyade standartları uygulama sıkıntısı var. Her zaman doğruyu yapma yaklaşımını hakim kılmak, çalışma kültürümüzü deneyimlerimiz yönünde iyileştirme ve entelektüel şirket hafızası oluşturmakla mümkün. Verba Volant, Scripta Manent. Yani söz uçar, yazı kalır diye bir deyim var. Bunun temelinde ne yatar? Eğitim ve dokümantasyona dayalı çalışma...
Türkiye açısından önemli gördüğünüz başka konular var mı?
Solar sektörü, global gelişmeleri düşünürsek ülkemizde henüz emekliyor. Daha küresel ve bölgesel sıralamalara bile girebilmiş değiliz. Diğerleri kategorisinde değerlendiriliyoruz. Enerji yatırımlarının yenilenebilir enerji ve özellikle güneş alanına kayacağı ise yadsınamaz bir gerçek. Türkiye olarak öne çıkmak istiyorsak Çin’in tüm alanlarda uyguladığı ve GES’te de yapmış olduğu İMOVASYON (Imitation+Inovation=Imovation) politikasını, jeopolitik konumumuzun avantajlarını da kullanarak orta ve uzun vadeli gelişme planlarımız içine almalıyız. Mevcut teknolojileri kendimize başlangıç noktası alıp, inovasyona devlet politikası olarak desteklenen Ar-Ge çalışmaları ile yenilikçi açılımlar getirmek hem endüstriyel büyüme hem de güvenlik açısından önemli.
TeknoRaySolar’ın 2018 hedefi 100 MW’lik yeni GES kurmak
Genel Müdür Yardımcısı Özenbaş’ın verdiği bilgiye göre TeknoRaySolar Türkiye'de şu ana kadar toplam 186 MW anahtar teslimi güneş enerjisi santrali (GES) inşa etti. Dünyada ise İtalyan ortakları Enerray ile birlikte yaklaşık 1000 MW seviyesine ulaştıklarını anlatan Özenbaş, “Türkiye’deki yatırımlarımızın 52 MW’ı kendi yatırımlarımız. Geri kalan 134 MW ise müşterilerimizin yatırımları. 2018 yılında da müşterilerimiz adına 100 MW yatırımı tamamlamayı hedefliyoruz” dedi.
Mehmet KARA