Rio Tinto’nun 6,7 milyar dolar verip lityum devi şirketlerden Arcadium’u satın alması (haberi okumak için lütfen tıklayınız), elektrikli araç piyasasında belirgin bir yavaşlamanın başladığı döneme denk geldi.
Elektrikli araç piyasası küresel ölçekte yavaşladı ancak Avrupa ülkelerindeki talep düşüşü, dünyanın başka bölgelerine göre çok daha belirgin oldu. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde yeni araba satışları da son 3 yıldır düşüş eğiliminde. 2024’te gerçekleşen %18’lik düşüş, son 3 yılın en hızlı düşüş oranı oldu.
Buna paralel olarak AB ülkelerindeki elektrikli araç satışları ise %44 gibi devasa bir oranda azaldı. Talepteki bu azalma, elektrikli araç bataryalarında kullanılan bazı hammaddelerin piyasasını da etkiliyor. Lityum fiyatı aylardır ya düşmeye devam etti ya da aynı seviyede kaldı. Covid-19 salgını döneminde de benzer bir fiyat düşüşü olmuştu ancak lityum fiyatı salgın sonrasında zirve yapmıştı.
FİYAT ÇİN’DE OLUŞUYOR
Bataryalarda kullanılan lityumun fiyatlandırması Çin Halk Cumhuriyeti’nde işlem gören Lityum Karbonatın (asgari %99,5 Li2CO3) spot fiyatları üzerinden gerçekleşiyor. Beyaz veya gümüş renkte hafif bir metal olan lityum hidroksit, lityum karbonat ve kalsiyum hidroksit arasındaki kimyasal reaksiyonla elde ediliyor. Elektrikli araçlar ve cep telefonlarının pillerinde kullanılan bu alaşımın en büyük lityum üreticileri Şili, Çin, Avustralya ve Arjantin. En büyük lityum ithalatçıları ise Çin, Japonya, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri.
Öte yandan ve bilindiği gibi; küresel lityum piyasası Çinli şirketlerin hakimiyetinde. Çinliler lityum madenlerini kontrol etmeyi sürdürürken; talepteki büyük düşüş nedeniyle lityum üretimini düşürdüler. Buna rağmen bugün lityumun tonu 75 bin dolar civarına düşmüş durumda. Bu tutar, lityum fiyatının geçen yıl Ekim ayına göre %57 oranında azaldığı anlamına geliyor.
DEVİR PİYASA DARALIRKEN GERÇEKLEŞTİ
Dolayısıyla Rio Tinto’nun Arcadium’u satın alması dönemsel olarak ilginç bir tarihte gerçekleşti. Bazıları bunu bir tür gelecek yatırımı gibi görüyor, ancak günümüz koşullarında 5 yılı aşan perspektiflerin kumar olduğunu düşünenlerin sayısı da az değil.
Öte yandan küresel güç çatışmalarının ışığında değerlendirecek olursak, Batılı bir maden devinin yine Batılı bir lityum devini satın alması da ilgi çekicidir. Bu şartlarda gerçekleşen bu satınalma işlemi; bir nevi güçleri birleştirme veya bir ‘entegrasyon’ ihtiyacından da kaynaklanmış olabilir.
BİR PİYASA DARALIR BİR DİĞERİ GENİŞLER
Bir de şu var tabi, lityum sadece elektrikli otomobil bataryalarında kullanılan bir maden değil. He türlü bataryada kullanılabilir ve bilim dünyası -yine güncel konjonktüre atıfta bulunalım- günümüz koşullarında lityumun çok farklı alanlarda kullanımıyla ilgili yoğun ArGe çalışmaları yürütüyor.
Arazide uzun süre tek başına görev yapabilecek çeşitli askeri araçların çok yüksek sayılarda üretilmesi gibi gelecek öngörüleri var. Benzer şekilde tek kullanımlık mini dron filoları da yakın gelecekte savaş meydanlarında sahne alacaklar. Bugün gökyüzündeki savaş stratejilerini değiştiren insansız araçların yakın gelecekte yeryüzünde de yaygınlaşmaları kaçınılmaz. Bunların hepsi, bir şekilde elektrik depolayabilen bataryalarla çalışacak…
Yani elektrikli araç piyasaları derin bir daralmaya yönelmişken, Rio Tinto’nun 6,7 milyar dolarlık satın alma işleminin, elektrikli araç piyasalarıyla ilgisi; sanıldığı düzeyde olmayabilir.