SELÇUK OKTAY
Türkiye’nin yanı başında bulunan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, henüz kurumsallaşmasını tamamlamasa da petrol arzında dünyanın önemli enerji aktörlerinden biri olma çabasında.
Aslında alınan mesafe oldukça dikkat çekici. Bölgede günde 600 bin varil petrol üretiliyor.
Denize kıyısı yok. Bölgesel yönetimin merkezi hükümetle ilişkileri gerilimli. Dünyanın en sert bölgesel çatışmaları burada yaşanıyor.
Tüm bu faktörler göz önünde bulundurulduğunda, günlük petrol üretimi rakamı hiç de fena görünmüyor. Bloomberg’ün tanımlamasıyla bu bölge bir ülke olsa OPEC’in pek de küçük olmayan üyelerinden biri olabilirdi.
Peki Türkiye’nin enerji koridoru olma stratejisi açısından da önemli bir oyun alanı olan Irak Kürt Bölgesi’ndeki petrol üretiminin nasıl bir potansiyeli var? Gelin rakamlara ve son gelişmelere yakından bakalım.
Yarı-özerk Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin yaptığı açıklamalara göre bölgenin rezervleri 45 milyar varil düzeyinde. Bu rakam bölgenin, Afrika’nın önemli petrol ülkesi Nijerya’dan daha yüksek kapasiteye sahip olduğunu gösteriyor. Bu kapasite dünyanın enerji şirketlerinin ilgisini bölgeye çevirmesine neden oluyor. Norveçli DNO ASA ile Genel Enerji bölgede petrol üretiyor. Fransız Total ile ABD'li Chevron ve Rus Gazprom ile Rosneft de bölgede arama hakları üzerinde çalışmalar yürütüyor.
Çatışmalı bir bölgenin ortasında yer alan Kürt Bölgesi’ndeki petrol kaynaklarına dünyanın sayılı şirketlerinin ilgi göstermesinin bir diğer nedeni, bu bölgedeki petrolün çıkarılma maliyetinin çok çok düşük olması.
Bu dev şirketler bölgedeki potansiyele yatırım yapıyor ama onlar için burası tamamen güllük gülistanlık bir bölge değil. Öncelikle petrol fiyatlarının hızlı gerilemesi buradaki üretim açısından bir dezavantaj yarattı.
2014 yılının Haziran ayında petrol fiyatları 115 dolarken Aralık ayında fiyatlar 60 doların altına geldi. Aynı yıl Irak Şam İslam Devleti (IŞİD - DAEŞ) Kuzey Irak’ın önemli bir bölümünü ele geçirdi. Tüm bunlar Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin şirketlere ödeme yapamamasına neden oldu. Bölgede faaliyet gösteren Genel Energy, Gulf Keystone Petroleum ve Western Zagros Resources’ın piyasa değerleri yüzde 90’a varan oranlarda geriledi.
Kürt petrolü dünya pazarlarına Türkiye üzerinden Kerkük-Ceyhan boru hattı ile açılıyor. Bölgesel Yönetim ile Türkiye’nin ilişkilerinin seyri bu hattın bölge için önemli bir çıkış noktası olmasına neden oluyor.
Peki Türkiye açısından da önemli olan bölgenin geleceği nasıl gözüküyor? Aslına bakılırsa bölgeyi zorlayan birçok sorun yavaş yavaş çözülüyor. Petrol fiyatları ılımlı da olsa yeniden yükselişe geçti. Irak Şam İslam Devleti bölgeden yavaş yavaş temizleniyor. Bölgesel yönetim şirketlere ödemelere başlarken, merkezi yönetim ile aralarındaki çatışmanın çözüm yoluna girdiği görülüyor.
Bunların yanında belki de en flaş gelişme, Rusya’nın enerji devi şirketi Rosneft’in Şubat ayında Irak Kürt Bölgesel Yönetimiyle iki yıllık ham petrol alımı anlaşmasına imza atması oldu. Böylelikle Rosneft, Kürtlerden doğrudan petrol alan ilk büyük şirket olarak kaydedildi.
Tüm bu gelişmeler, Irak’taki Kürt petrolünün önümüzdeki yıllarda bölgesel enerji oyununun önemli araçlarından biri olmaya devam edeceğini gösteriyor.