Enerji Günlüğü - Dünya genelinde kömüre dayalı elektrik üretimi geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 9 arttı.
Global Energy Monitor'ün bu yıl sekizincisini yayımladığı ‘‘Yükseliş ve Çöküş 2022: Kömürlü Termik Santrallerin Küresel Takibi’’ raporuna göre, 2021 yılında kömüre dayalı elektrik üretiminde, Covid-19 pandemisinin başladığı 2020 yılındaki yüzde 4 düşüşün ardından, 2021 yılında yüzde 9’luk rekor bir artış yaşandı.
Covid-19 sonrası toparlanma yılı olan 2021’de dünyada 45 GW kömürlü termik santral kapasitesi işletmeye alındı, 26,8 GW emekli edildi, böylelikle küresel kömürlü termik santral filosunda 18,2 GW’lik net bir büyüme yaşandı.
TÜRKİYE’DE 10,6 GW’LIK KÖMÜR PROJESİ İPTAL EDİLDİ
2010’dan beri toplam 87 bin MW’lık kömürlü termik santral planı iptal edilen Türkiye’de de kömür santrali proje stoku küçülmeye devam etti. 2021 yılında da 10 bin 600 MW’lık kömürlü termik santral planı iptal edildi.
Türkiye’de inşaatı devam eden ve devreye alınan santrallerin uluslararası finansman alan santraller olduğu düşünüldüğünde, Çin ve G20 ülkelerinin yeni kömür santrali finansmanını durdurma taahhütleri, Türkiye’de yeni projelerin finansman bulmasını zorlaştıracağı tahmin ediliyor.
KILÇIKSIZ YATIRIM MODELİ PİYASADA KARŞILIK BULMADI
Raporda kamu idaresinin desteğine rağmen, elektrik lisansı olan kömür santrali projelerinin bile iptal olduğuna dikkat çekiliyor. Özellikle Çayırhan B santralinin iptal edilmesinin ayrı bir önem taşıdığı vurgulanarak, "Zira bu santral Enerji Bakanlığı’nın “kılçıksız yatırım” modelinin, yani kömürlü termik santrallerin tüm gerekli yasal izinler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından alındıktan sonra yatırıma hazır bir şekilde ihaleye açılması modelinin ilk projesiydi" deniliyor.
ÇİN KÜRESEL ÇABAYI GÖLGELİYOR
Çin, Güney Kore ve Japonya, ülke dışındaki kömürlü termik santral projelerine finans sağlamama sözü verdi; bu önemli bir adım. Ancak Çin, dünyanın geri kalanının toplamından daha fazla termik santral projesi devreye alarak küresel çabayı gölgeliyor.
Raporun öne çıkan diğer bulguları şöyle:
- Kapanma tarihi belirlenen kömür santrali sayısı 2021 yılında bir önceki yıla göre neredeyse iki misli artarak 750’ye çıktı (550 GW).
- Yapım ve planlama aşamasındaki toplam kömürlü termik santral kapasitesi, 2015 yılından beri ilk defa 2020 yılında artmıştı, 2021 yılında ise yüzde 13 oranında azalarak 525 GW’tan 457 GW'a düştü.
- Yeni işletmeye alınan 45 GW’lık santralin yarısından fazlası (yüzde 56) Çin’deydi. Çin’i hariç tutarsak küresel kömür filosu, art arda dördüncü yılda da küçülmeye devam etti.
- ABD’de 2019'da 16,1 GW, 2020'de 11,6 GW kapasite kapatılırken, 2021'de bu miktar tahmini 6,4 GW ila 9 GW arasında oldu. ABD’nin ulusal iklim ve enerji hedeflerini tutturması için kömürden çıkışını hızlandırması gerekiyor.
- 27 Avrupa Birliği ülkesi 2021’de rekor düzeyde termik santral kapattı. AB içinde termik santral kapatma konusunda öncü ülkeler Almanya (5,8 GW), İspanya (1,7 GW) ve Portekiz (1,9 GW) oldu. Portekiz, son kömürlü termik santralini hedeflediği 2030 yılından 9 yıl önce, Kasım 2021’de kapatarak kömürsüz ülkelerden oldu.