SOCAR Türkiye'nin İzmir Ali Ağa’da kurduğu STAR Rafineri’nin faaliyetteki ilk bir yılı geride kaldı. Test çalışmalarını tamamlayıp Şubat ayından itibaren tam anlamıyla üretime geçen STAR Rafineri sayesinde Türkiye jet yakıtı ithalatını sona erdirirken, motorin ve LPG ithalatını azalttı. Tüm hammaddesini STAR Rafineri’den almaya başlamasıyla Petkim’in üretimini de arttı. STAR Rafineri Genel Müdürü Mesut İlter, Enerji Günlüğü’nün sorularını cevapladı.
STAR Rafineri ilk bir yılını nasıl tamamladı?
Yaklaşık bir yıl önceki açılıştan sonra, test ve deneme çalışmalarını tamamladık. Şubat ayından bu yana da üretimdeyiz. Yeni bir rafineri faaliyete geçtikten sonra kapasite artışı kademeli oluyor. Bugün geldiğimiz noktada yüzde 100 kapasiteye ulaştık diyebilirim. Yani hemen hemen tam kapasiteye geldik. Artık tüm ürünlerimizi iç piyasaya sunuyoruz.
Neydi bu ürünler desek?
Bir kere Petkim’in hammadde ihtiyacının tamamı STAR Rafineri tarafından karşılanıyor. Bunun dışında ürettiğimiz dizeli, jet yakıtını, LPG’ yi iç piyasaya pazarlıyoruz. Yine ürettiğimiz petrokimya hammaddesi reformat ürünümüz var, onun bir kısmı Petkim’e, kalanıysa yine ihracata gidiyor. Ama rafineri şu anda dizayn kapasitesine çıkmış vaziyette.
İşlediğiniz hampetrolü daha çok nerelerden aldınız, alıyorsunuz?
STAR Rafineri hammadde tedarikini başlangıçta belli bir dönem boyunca kuzeyden, Rusya’ dan aldı. Çünkü faaliyete geçtikten sonra tesislerin kabul ve performans testlerini yapmamız gerekiyordu. O süreçte mümkün olduğu kadar sabit bir hammadde temini için çok fazla kaynağa yönelmedik. Ancak performans testlerini Ağustos ayı başlarında tamamladık. O tarihten bu yana da alternatif petroller de alıyoruz. Hem Ortadoğu’ dan hem Kuzey Afrika’ dan, hem Rusya’ dan da devam ediyor.
Hampetrol türünü ya da tedarikçisini nelere göre tercih ediyorsunuz?
Bizim kendi programımız, üretim ve işleme modellerimiz bizim için en uygun, en kârlı olarak hangi petrolü gösteriyorsa onu getiriyoruz. Modellerimizde 100’e yakın tanımlanmış petrol türü var. Bunların hepsi de temin edilebilir durumdaki hampetrol türleri. Model çıktılarına göre ikmal programını belirliyoruz. Yani verimlilik odaklı modelimizin tanımladığı petrol türü hangisi ya da hangileri ise o petrolleri alıp getiriyoruz.
Bugüne kadar ne kadar hampetrol işlediniz? Hedef ne?
Şunu söyleyebilirim, bu yıl içerisinde toplam yaklaşık 7.5-8.0 milyon ton civarında hampetrol işliyor olacağız. Yani tam kapasiteyle üretime Şubat ayında girdiğimiz için üretim miktarı biraz eksik olacak. Ancak 2020 yılında artık hedefimiz 10 milyon ton kapasiteyi tamamen karşılıyor olmak.
STAR Rafineri’nin teknoloji açısından diğerlerine göre ne tür farkları var?
STAR Rafineri dünyadaki en modern ve yeni rafinerilerden biri. Oldukça da verimli bir rafineri. Şu anda dünyadaki en yüksek ürün oranına sahip rafinerilerden biri özelliğine sahip. Bu şu anlama geliyor: İşlediğimiz her 100 birimlik petrolün 91.5-92.0 birimini tamamen ürüne çevirebiliyoruz. Bu da oldukça yüksek bir oran.
STAR Rafineri’nin Türkiye ekonomisine katkısı nedir?
STAR Rafineri petrokimya hammaddesi dışında jet yakıtı, dizel ve LPG üretiyor. Türkiye yıllık yaklaşık 24 milyon tonluk dizel ihtiyacı var. Bunun yüzde 60’ı ithalatla karşılanıyor. STAR Rafineri yılda 5 milyon ton dizel üreterek, ithalat oranını yüzde 40’a düşürecek. STAR Rafineri'nin yaklaşık 1.5 milyon ton jet yakıtı üretimiyle Türkiye’nin bu üründe ithalat ihtiyacı kalmadı. Türkiye’nin yıllık 4 milyon tonluk bir LPG tüketimi var, bunun yüzde 80’i ithalat yoluyla karşılanıyordu, STAR Rafineri bu oranı da yüzde 70’lere düşürecek. Tüm bunları üst üste koyduğumuzda STAR Rafineri Türkiye’nin yıllık dış ticaret açığınının 1.5 milyar dolarlık kısmını kapatacak derecede bir katkısı olduğunu söyleyebiliriz.
STAR Rafineri’nin Petkim üzerindeki yansımaları neler?
Tüm hammaddesinin STAR Rafineri tarafından karşılanmasının Petkim açısından önemli bir takım avantajları odu. En başta lojistik avantajı. Petkim şimdi hammaddeyi çok yakın bir lokasyondan, STAR Rafineri’den boru hattı ile alıyor. İkincisi tabii arz güvenliği, kesintisiz, sürekli bir hammadde temini söz konusu. Tabii en önemlisi de, daha kaliteli, aynı kalitede ve standartça hammadde alabiliyor olması. Tüm bunların Petkim’in üretim gücüne ve verimliliğine ciddi yansıması oldu. Petkim şu anda öncekine göre bir miktar daha fazla üretim yapıyor.
Petkim’e ne kadar hammadde tedarik ediliyor şu anda?
Petkim’in yıllık hammadde ihtiyacı 1.5 milyon ton. Bunu aylara bölerseniz aylık yaklaşık 120 bin ton ediyor. Biz de Mayıs ayından bu yana bunun tamamını karşılıyoruz. Mayıs ayına kadar kademeli bir artış oldu. Biz de düşük kapasitedeydik. Ancak Mayıs’ tan bu yana artık ihtiyacının tamamını karşılıyoruz.
Uluslararası Denizcilik Organizasyonu’nun (IMO) yeni deniz yakıtı standardı sizi ilgilendiriyor mu?
Denizcilik yakıtlarında yeni devreye giren İMO 2020 standardı konusunun bizim rafineri tarafını olumlu etkileyeceğini düşünüyorum. Yeni standart, gemilerde kullanılan yakıtlardaki kükürt oranını yüzde 0.5 ile sınırlandırdı. Aslında biz fuel oil üretmediğimiz için, zaten gemicilik yakıtı da üretmiyorduk. Ancak pazarda ihtiyacı karşılayacak kadar kükürt oranı yüzde 0.5’in altında fuel oil yok. Yani pazarda arz eksiği söz konusu. Biz bu açığın şimdilik dizel ile karşılanmasını bekliyoruz. Dolayısıyla IMO 2020 standardının bizim dizel satışlarımızı olumlu etkileyeceğini değerlendiriyoruz. Genelde rafineri sektörünü ilk iki yıl olumlu etkileyecek diye bir beklentimiz var.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü
