Geçtiğimiz haftalarda İGDAŞ özelleşirse doğalgaz fiyatları pahalanır mı, ucuzlar mı konusunu ele almıştık. Konuyu da, sorunun cevabını piyasa hazretlerinin vereceğine bağlamıştık.

Bugün yine İGDAŞ’ı ele alacağız. Ancak başlıkta da gördüğünüz gibi bu kez sorumuz farklı: İGDAŞ nasıl satılamaz?

Bir kere İGDAŞ`ın satışından amaç doğalgazda piyasalaşmayı sağlayıp, ürün ve hizmet çeşitliliğini artırmak ise satıştan elde edilecek gelire odaklanmamakta yarar var.

Ancak bizde her zamanki alışkanlıkla, İGDAŞ`ın satışından kamunun hesaplarına ne kadarlık bir kaynak gireceğini tartışmak kaçınılmaz görünüyor. Oysa, nasıl satılmalı sorusuna cevap ararken, amaca odaklanmak en doğrusu.

Yani, yarın öbür gün, "ihalede beklediğimiz fiyatlar oluşmadı, o yüzden satmaktan vazgeçtik" dememek için bu süreci en başından itibaren sağlam bir zeminde yürütmek gerekiyor.

Çünkü eldeki şartlara bakarsak, muhtemel alıcıların yüksek fiyat vermesini engelleyebilecek bazı faktörler var. Öncelikle taliplerin kafalarındaki soru işaretleri giderilmeli.

Bunlardan birincisi taşıma tarifesiyle ilgili. Halen konutlar haricinde tüm aboneler serbest tüketici. Hedef liberalizasyon olduğuna göre, ileride tüm aboneler serbest kılınacak. Şu anda konutlardan 6 küsur dolar taşıma bedeli alınırken, serbest tüketicilerde bu rakam 2 küsur dolar. Yani, İGDAŞ`ın muhtemel alıcıları, ana gelir kalemlerinden biriyle ilgili bu belirsizlik nedeniyle riske girmek istemez. Dolayısıyla ya hiç ihaleye katılmaz ya da fiyat teklif ederken bu riski de dikkate alır.

İGDAŞ`ın muhtemel alıcılarını tereddüde düşüren ikinci bir faktör de özelleştirme sonrasında İGDAŞ`ın gaz satıcısı değil de sadece gaz dağıtıcısı konumuna gelecek olması. Satışı ise lisans sahibi oyuncular yapacak. İyi de ne var bunda demeyin. İGDAŞ satılıp da statüsü değiştiği anda, bugüne kadar 5.6 milyona yakın aboneden almış olduğu güvence bedellerini iade etme yükümlülüğüyle karşı karşıya kalacak. Yani ihaleyle dağıtım işini almayı düşünecek girişimci, fiyat teklifini yaparken, satış bedelinin yanı sıra vatandaşa güncellenmiş şekilde ödenecek bu güvence bedellerini de hesaba katmak zorunda kalacak.

Türkiye`nin en büyük gaz dağıtım operasyonuna gözünü diken muhtemel alıcıları düşündürebilecek üçüncü bir faktör de, yerel yönetimlerle ilgili. Dağıtım şirketi, şebeke genişletme ve kaliteyi yükseltmeye yönelik yatırımları da yapmak zorunda ya, işte bunun için yerel yönetimlere bazı ödemeler yapıyor. Çünkü kent içinde yolları delik deşik edebiliyor. İşte burada belediyeler bir asfalt bedeli istiyor. Şimdiye kadar bu bedeller, asfalt işinin maliyetiyle aşağı yukarı sınırlı sayılırdı.

Ancak son Büyükşehir Yasası değişikliği bu konuda yerel yönetimlerin elini serbest bırakmış gibi görünüyor. Çünkü belediyelerin kurduğu Altyapı Koordinasyon Müdürlükleri, "zemin tahrip bedeli" adı altında, daha öncekinin üç-dört katına kadar bedeller talep edebiliyor. Her ne kadar Sayıştay raporlarında bile bunun Belediye Gelirleri Yasası`na aykırı olduğu ifade edilse de bu konu bir netliğe kavuşturulmuş değil.

Ve özet... Eğer İGDAŞ nasıl satılamaz diye sorsalar, herhalde yukarıda anlattığımız üç faktörü önlerine koymamız yeterli olur. O yüzden, İGDAŞ satışı sürüncemede bırakılmak istenmiyorsa, önce buna benzer konularda bir mıntıka temizliğine ihtiyaç var. Yoksa ileride hem kamunun hem de sektördeki oyuncuların bu işten çok başı ağrır.