Son aylarda Türkiye’de en önemli gündem maddelerinin başında enerji geliyor. Nasıl gelmesin? Doğalgaz ve elektrik faturaları bütçe yıkıyor, cep yakıyor, cüzdan patlatıyor.
Bunun üzerine her kesim, enerji maliyetlerinin düşürülmesini istiyor. Bu kapsamda “enerji zamlar geri alınsın” kampanyaları düzenleniyor. Esnafından sanayicisine, tüccarından çiftçisine pek çok üretici kesim kendilerine daha ucuza gaz ve elektrik verilmesini, talep ediyor, ücretli kesim de öyle.
Destek talep etmek herkesin hakkı. Ama yönetimdekiler şu soruya cevap bulmak zorunda: Kime ve nasıl destek vermeliyiz?
Öyle ya, herkese düşük tarife uygulamaya kalkarsanız, aslında hiç kimseyi ayırmamış, adil davranmış olursunuz. Peki mümkün mü böyle bir şey? Teorik olarak mümkün. Ancak bence pratikte imkansız.
Neden mi?
Çünkü gücü yetmeyen kesimlere verilen sübvansiyonun maliyeti, vergiler yoluyla desteklenenler de dahil tüm vergi mükelleflerine, yüklenmiş oluyor. Bu da aslında hiç kimseyi desteklememek demek. Bu arada verilecek destek bütçeye gelir sağlamak için yeni kaynaklar bulmanızı gerektirecek. O halde, gerçekten ihtiyacı olanlara destek verilmeli.
Bir de deniliyor ki, elektrik ve doğalgazdaki vergi yükü azaltılsın, fiyat düşürülsün. Ancak bu da yukarıdaki herkese destek verip de hiç kimseye destek vermememin bir başka ifadesidir aslında. Çünkü vergiyi düşürdüğünüzde kamu hizmetlerini sağlamak için ihtiyaç duyulacak kaynağı elde edecek başka gelir kalemleri peşine düşmeniz gerekecektir.
Eğer bütçede kaynağınız yok yeni vergi de salamıyorsanız, ülke ekonomisi borçlanma ihtiyacı içinde demektir. O halde, Türkiye’nin geçmişten günümüze ana meselelerinden biri olan borçlanma ihtiyacı bu kez enerji fiyatları üzerinden kendisini dayatıyor diyebiliriz.
IMF’ye el açmak istemediğimize göre, geriye tek bir şey kalıyor, o da enerji tüketimini azaltmak. Bunun en iyi yolu da elimizdeki kıt kaynağı, yani dışa bağımlı olduğumuz enerjinin her bir birimini büyük bir dikkatle, verimli kullanmaktır. Tabii bu, kapıya dayanmış enerji maliyetini düşürme sorunumuzu acilen çözecek bir yol değil elbette. Ama zaten yıllardır birim enerji ile en yüksek çıktıyı almaya bir türlü yönelemediğimiz için değil mi tüm bu yaşananlar?
Yüksek katma değer üretebilsek, enerjinin fiyatını değil, başka yönlerini konuşuyor olurduk.
Maalesef bugün fiyatı konuşuyoruz.