Önce başlıktaki soruya peşin peşin cevap verelim: Alınır elbette, ama...
Amasına gelmeden önce konuyu baştan alalım isterseniz...
Borsa İstanbul’da halka arz sırasına girmiş çok şirket var. Aralarında dikkat çekecek sayıda ve nitelikte enerji sektörü oyuncuları da bulunuyor.
Enerji oyuncularını halka arza yönelten ana sebebin kaynak ihtiyacı olduğuna kuşku yok elbette... Peki bu şirketleri kaynak aramaya yönelten nedir?
Tüm sektörlerde olduğu gibi uzun vadeli finansal borçları kapatmak için kaynak arayışı, işletme sermayesi ihtiyacı, gelir ve giderlerin zamanlamasını örtüştürmek için köprü kredi bulma kaygısı gibi genel geçer nedenler enerji firmaları açısından da geçerli.
Peki enerji sektörü oyuncularının hiç mi farkı yok? Var elbette.
Öncelikle belirtelim, tüm dünyayı etkileyen ana trendlerden biri enerji dönüşümü. İnsanlık, fosil yakıtları bırakıp, yenilenebilir kaynaklara yöneliyor. Bu dönüşüm, sadece yeni yatırımlar için değil, mevcut işletmeler için de yenilenmeyi, dolayısıyla kaynak ihtiyacını beraberinde getiriyor. Zamanın ruhuna uymayan enerji kaynakları terk edilirken, eski teknolojiye dayalı tesisler de rekabet güçlerini kaybetmemek için dönüşmek zorunda.
Ayrıca enerji projeleri diğer pek çok yatırımdan çok daha uzun sürelerde hayata geçirilebiliyor. Örneğin kimi hidroelektrik santrallerin hayata geçirilişi 6-7 yılı bulabiliyor. Dahası, 25-30 yıl işletilmek üzere projelendirilen enerji yatırımlarının geri dönüş süreleri de çok uzun, dolayısıyla dış kaynak, yani kredi/borç bulma ihtiyacı da oldukça yüksek.
Aslında saydığımız tüm nedenlerle birlikte enerji sektörü şirketlerini halka arza yönelten bir başka faktör de hem devlet, hem onlara finansman sağlamış/sağlayan bankalar tarafından kendilerine adeta gaz veriliyor olması.
Peki başlıktaki soruya gelelim. Halka arz edilen enerji şirketi hissesi alınır mı? Ben bu soruyu “neden alınır” şeklinde değiştirmek istiyorum aslında. Enerji şirketi hisseleri de alınır elbette. Alınır alınmasına da asıl soru bunun zamanlamasına ve fiyatına yönelik değerlendirmelerin ne derece isabetli olduğudur.
Bu şirketlerden hisse almayı değerlendirmek isteyenlere fiyat ve zamanlama dışında dikkat etmeleri gereken birkaç faktörü söylemeye çalışalım:
Halka açılacak enerji şirketinin ana gelir kaynağı, yani sattığı ana ürün ya da hizmetin geleceğine dair bir projeksiyon yapmaya çalışın. Yapılmış projeksiyonları değerlendirin. Mesela yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretim tesislerinin, yani rüzgar, güneş ve hidroelektrik santrallerinin birim başına üretim maliyetleri daha bir kolay kontrol edilebilir diyebiliriz. HES’ler için su kullanım bedellerini saymazsak, kaynağa değil esas itibariyle işletme, bakım ve onarımı ile personele harcama yaparlar.
Hissesini halka açan enerji ekipmanı üreten, kurulumunu ve/veya ticaretini yapan firmalar ise bu ekipmanların yenilenebilir kaynaklara yönelik tesislerde kullanılıp kullanılmaması da önemli. Karbon izini küçülten enerji yatırımlarının popülaritesi daha yüksek, imajları daha sağlıklı olacaktır, bunlar da biline.
Şimdi başa tekrar dönebiliriz...
Sonuçta enerji şirketi hissesi alınır ama asıl mesele zamanlama ve fiyat seviyesi.
Yani bizden bu kadar, gerisi sermaye piyasaları uzmanlarının işi...