MEHMET KARA
Türkiye yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının öneminin farkında. Bu farkındalık, sokaktaki vatandaştan bürokratlara, özel sektör oyuncularından hükümet yetkililerine kadar bütün kademelerde yaygın şekilde mevcut.
Kadir Has Üniversitesi’nin geçtiğimiz hafta açıkladığı bir araştırmanın sonuçları da gösteriyor ki vatandaşların büyük çoğunluğu güneş ve rüzgarı geleceğin en önemli enerji kaynakları olarak görüyor.
Ancak gelin görün ki bu iki kaynağın ülkenin toplam elektrik üretimindeki payı henüz çok düşük. Toplam 80 bin MW’lik kurulu güçte rüzgarın 6 bin MW’nin altında bir payı var, güneş ise henüz 1000 MW’ye bile ulaşmış değil. Rüzgarda son yıllarda hızlı yol alındı. 1387 MW’lik yeni kurulumla, 2016 yılında Türkiye Avrupa’da üçüncü, dünyada yedinci sırada. Ancak inşa halindeki proje stokuna bakıldığında önümüzdeki yıllarda bu ivmenin kaybedileceğini söylemek için kahin olmaya gerek yok. Halen inşası süren projelerin toplam büyüklüğü 800-900 MW mertebesinde.
Güneşe dönersek…
Türkiye bölgenin, hatta dünyanın tek noktadaki en yüksek kapasiteli güneş santrallerinden birini kurmayı hedefliyor. Bunun için açılan Yenilenebilir Kaynak Alanı (YEKA) ihalesi ise birkaç defa ertelendi. Son olarak YEKA ihalesi 21 Şubat yerine 20 Mart 2017’ye ötelendi.
İhalenin ilgi gördüğü, ancak istekli firmalardan gelen talepler doğrultusunda şartnamenin gözden geçirildiği biliniyor. Amaç, en iyi sonucu elde etmek. 1000 MW’lik güneş santralinin kurulmasını sağlarken, ülkeye teknoloji transferi sağlamak da bir hedefleniyor.
Bu ihalenin sağlıklı yürütülüp sonuçlandırılması, maksadın hasıl olması büyük önem taşıyor. Zira geçmişte yapılan 600 MW’lik güneş santrali lisans ihalelerini alan firmalar bu konuda bir arpa boyu yol gidebilmiş değiller. Şu anda 13 MW’lik bir kurulu güç dışında devreye alınabilmiş tesis yok.
Evet, ülkeye teknoloji transferi ve yerli kaynak güneşin daha çok devreye alınabilmesi için büyük ölçekli lisanslı tesisler önemli. Ancak güneş enerjisi, en yaygın kaynak. Ve bu karakteri onu küçük ölçekli tesisler halinde yaygın şekilde devreye sokulmaya uygun kılıyor.
Fakat yakın geçmişte, 1 MW altı lisanssız GES’ler konusunda çok yoğun eleştiri alan bir uygulama süreci yaşandı. Maksat, kendi ihtiyacını karşılamak üzere lisanssız tesis kurulumunun önünü açmaktı. Ancak birkaç kilovatsaatlik (kWh) tüketim gösterip 1 MW gücünde tesis kurulması yoluyla iş ticarileşti. Şu anda bu tarz kurulum başvurularına olumsuz yaklaşılıyor.
GÜNISI BÜYÜYORSA PV SİSTEM DE BÜYÜR
Ancak dediğimiz gibi güneşten daha yaygın şekilde yararlanmak mümkün. Bina çatıları bunun için biçilmiş kaftan. Ama evinin çatısına GES kurup üretim fazlasını şebekeye vermek ve bunu aylık, üç aylık, yıllık şekilde şebekeden aldığı elektrikle mahsuplaştırıp elektrik tüketim giderini düşürmek isteyenlerin önünde bolca engel var.
Bir kere bu tesisler için çatı projesi talep ediliyor. Oysa halen su ısıtmak amacıyla kullanılan termal güneş sistemleri, (ki halk arasında buna GÜNISI deniliyor) çatılarda yaygın şekilde kullanılıyor ve bunun için hiç bir yerde çatı projesi şartı aranmıyor. Üstelik termal panellerin yanında devasa su depoları da çatıya yük bindirmesine rağmen.
Başta da söylediğimiz gibi sokaktaki vatandaşa kadar inen güneş enerjisi bilinci, önü kesilmediği takdirde uzun vadede solar sistemlerin yaygın bir kullanım alanı bulmasını sağlayacaktır. Öyle çok özel bir desteğe de ihtiyaç yok. Şebekeden bağımsız olabileceği gibi, şebekeye entegre tesisler de kurulabilir.
Güneşin en güzel yanlarından biri de elektriğin yerinde üretilip tüketilmesi sayesinde şebeke dengesine de katkı sunacak olmasıdır. Kullanıcı sayısı ne kadar çoğalırsa, şebeke dengesizliği kaynaklı elektrik kesinti ve kısıntısına karşı da bir tür sigortanız olur elinizde.
Yani büyük ölçekli GES’lere tabii ki evet. Ama geleceğin enerjisi soların ekonomimize, yaşam kalitemize daha çok katkı sunabilmesi için küçük ölçekli uygulamaların yayılması şart.
O halde, o ünlü sözün solar versiyonunu üretiverelim:
Güneş çatıdan yükselir!