Enerji Günlüğü – 2013 yılında dağıtıcı lisansı sahiplerinin motorin satışları %6,9 artarken, benzin türleri satışları %0,3, fuel oil türleri satışları %23 azaldı.
EPDK'nın 2013 Petrol Piyasası sektör Raporu'na göre, Dağıtıcı lisansı sahiplerinin fuel oil türleri satışındaki düşüş eğilimi ile motorin türlerindeki artış eğilimi devam etmekte olup, toplam akaryakıt satışları bir önceki yıla göre %5,1 artış gösterdi. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin motorin satışları %6,9 artarken,benzin türleri satışları %0,3, fuel oil türleri satışları %23 azaldı.
Raporda, şu ayrıntılara yer verildi:
Dağıtıcı lisansı sahipleri tarafından bayilere teslim edilen akaryakıt miktarı yaklaşık olarak 18,3 milyon ton olup, bayilere teslim edilen miktar tüm dağıtıcı satışlarının %96’sını oluşturmaktadır. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin bayi başına ortalama akaryakıt teslim miktarının 1.412,7 ton olduğu görülmektedir.
TTS satışlarının tamamına yakınının en yüksek pazar payına sahip ilk 5 lisans sahibi tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. TTS satışlarının bayiye teslim edilen akaryakıt miktarının yaklaşık olarak %12’si olduğu görülmektedir.
Serbest kullanıcılara yapılan satış miktarı 2012 yılında 1,08 milyon ton iken 2013 yılında 0,85 milyon ton olarak gerçekleşmiş olup, satışların yaklaşık olarak %72’si motorin türleri satışlarıdır.
2013 yılında yurtiçinde ÖTV’li-KDV’li olarak satışı yapılan denizcilik yakıtları toplam miktarının 4.625 ton olduğu, ÖTV’si sıfıra indirilmiş KDV’li olarak gerçekleştirilen denizcilik yakıtları satış miktarının ise 356.008 ton olduğu görülmektedir. İhracat rejimi kapsamında teslim edilen denizcilik yakıtları miktarı 915.575 ton, transit rejimi kapsamında teslim edilen denizcilik yakıtları miktarı ise 695.485 tondur.
2013 yılında yurtiçinde satılan havacılık yakıtları miktarı 896.950 ton, ihraç edilen havacılık yakıtları miktarı 2.746.697 ton olup, transit rejime tabi teslim edilen havacılık yakıtları miktarı 31.383 tondur.
Ülkemizde faaliyette olan rafinerici lisansı sahiplerinin işledikleri ham petrol miktarları ile rafineri kapasiteleri dikkate alındığında, rafinerilerin kapasite kullanım oranlarının (ara ürünler hariç) 2012 yılı için %78,7 iken, 2013 yılı için %75,1 olarak gerçekleşmiştir.
Rafinerici lisansı sahipleri tarafından 2013 yılında 18,55 milyon ton ham petrol ithal edilmiş, 2,09 milyon ton ham petrol ise yerli üretimden temin edilmiştir. Kapasite kullanım oranındaki düşüşe paralel olarak toplam ham petrol temininde de 2013 yılında bir önceki yıla göre %4 oranında bir azalma gerçekleşmiştir.
Ham petrol ithalatının 2013 yılında önceki yıla göre %4,8 azaldığı görülmektedir. 2013 yılında rafinerici lisansı sahipleri tarafından temin edilen ham petrolün yaklaşık %11’lik kısmı yerli üretimden karşılanmış geri kalan bölümünün tamamına yakını İran, Rusya Federasyonu, Irak, Suudi Arabistan, Kazakistan ve Libya’dan ithal edilmiştir. 2011-2013 yıları arasında ham petrol ithalatında İran ve Rusya’nın payı düşüş eğiliminde iken Irak’ın payı artmıştır. 2013 yılında 2012 yılına göre, İran’ın payı %39’dan %28’e; Rusya’nın payı %11’den %8’e düşmüş; Irak’ın payı %19’dan %32’ye çıkmıştır.Rafinerici lisansı sahiplerinin petrol ürünleri ithalat miktarları incelendiğinde, 2012 yılına göre, 2013 yılında petrol ürünleri ithalatında %30 oranında bir düşüş olduğu, düşüşün büyük ölçüde motorin ithalatından kaynaklandığı görülmektedir. Rafinerici lisansı sahiplerinin motorin ithalatı yıllar itibarı ile düşüş eğilimindedir.
Dağıtıcı lisansı sahiplerinin 2013 yılında rafineri lisansı sahiplerinden piyasaya teslim amaçlı temin ettiği ürünler ile ihraç etmek üzere temin ettiği ürünler toplamı yaklaşık 11,4 milyon tondur. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin piyasaya teslim edilmek üzere rafinerilerden temin ettikleri ürün miktarı yaklaşık 10,8 milyon tondur. İhraç etmek üzere temin edilen yaklaşık 0,7 milyon tonluk ürünün %60’lık kısmı havacılık yakıtları, %36’lık kısmı ise denizcilik yakıtları temininden oluşmaktadır.
Dağıtıcılar arası ticaret kapsamında akaryakıt temin eden dağıtıcı lisansı sahiplerinin ürünlere göre temin miktarları incelendiğinde, dağıtıcılar arası ticaret kapsamında yaklaşık 2,4 milyon ton akaryakıt ticareti gerçekleşmiş; ticarete konu akaryakıtın yaklaşık %90’ı motorindir.
En fazla ithalat yapan ilk 5 dağıtıcı lisansı sahibi toplam ithalatın %83,4’ünü gerçekleştirmiştir. Toplam ithalat miktarı 9,8 milyon ton olup, ithalatın %95’i motorin (biodizel ihtiva eden dahil olmak üzere) ithalatıdır. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin toplam ithalatının %80’i Yunanistan, Hindistan, İsrail, İtalya ve Rusya Federasyonundan gerçekleştirilmiştir. 2012 yılına göre Yunanistan’ın ithalattaki payı %18,2’den %24,9’a; İsrail’in payı %6,7’den %14’e; Rusya Federasyonu’nun payı %1,4’ten %8,5’a yükselmiş,; İtalya’nın payı %22,4’ten, %9,3’e düşmüştür. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin toplam ithalat miktarı 2012 yılına göre %17 oranında artmıştır.
2013 yılında 1.520 adet lisans sahibine 954.226.546 ₺ idari para cezası uygulanmış olup; idari para cezalarının lisans türlerine ve cezaya konu fiillere gore dağılımı aşağıdaki tablolarda sunulmaktadır.