Hint Okyanusu ile Akdeniz’i birbirine bağlayan, Mısır’daki Süveyş Kanalı’nda bugün (24 Mart 2021) sabah saat 05:00 sıralarında Ever Given adlı 400 metre uzunluğunda 224 bin tonluk dev bir gemi karaya oturdu. Bu kazada hiç kimsenin yaralanmadığı ve çevreye bir zarar oluşturmadığı da açıklandı ancak Süveyş kanalı trafiğe kapandı. Yetkililerin verdiği bilgilere göre Ever Given'in arkasındaki yaklaşık 15 gemi kanalın trafiğe açılmasını bekliyor.
Geminin karaya oturmasının nedeni henüz netlik kazanmasa da olayın şiddetli kum fırtınasından kaynaklanma ihtimali üzerinde duruluyor. Ancak Panama bandıralı Ever Given, henüz üç yıllık bir kargo gemisi ve türünün dünyadaki en büyüklerinden biri konumunda. Bu nedenle Ever Given’in teknik bir sorun yaşama ihtimali üzerinde durulmuyor.
Nedenleri araştırıladursun, yaşanan bu olay, akıllara bazı soru işaretlerini getiriyor. Bilindiği gibi Mısır Devlet Başkanı Sisi, iktidara gelmesinin ardından 5 Ağustos 2014 tarihinde Yeni Süveyş Kanalı projesini başlatmıştı. Sisi’nin bu Yeni Süveyş Kanalı projesi ve Kahire’nin yaklaşık 48 kilometre doğusunda yeni bir yönetim merkezi inşası gibi mega projelerle gündeme gelmesinin ardında birtakım nedenler mevcut.
Öncelikle, bilindiği gibi Mısır gençliğinin büyük bir kısmı işsiz. Halkın büyük bir kesimi de yoksullukla mücadele ediyor. Araştırmalara göre 2015 yılı itibariyle Mısır halkının yüzde 27,8’i yoksulluk sınırı altında yaşarken, bu rakam 2018 yılında yüzde 32,5’e yükselmişti. Diğer bir istatistiğe göre de 2015-2018 yılları arasında ülkedeki fiyatlar yüzde 60 oranında artmıştır. Bu ölçüde bir enflasyon yaşanan ülke ekonomisinin yarattığı sosyo ekonomik baskı Sisi’ye karşı kalabalık halk kitlelerinin zaman zaman protestolarına neden oluyor. Sisi, ekonomik alandaki başarısızlığına karşı verilen bu tepkileri mega projelerden gelecek kazanımlara ilişkin vaatlerle yumuşatmayı amaçlıyor.
Diğer yandan Sisi’nin, geçmişte Süveyş Kanallarını millileştiren Nasır’ın karizmasına da sahip olmak istediğini söylemek mümkündür. Mursi rejimini devirerek iktidara gelen Sisi, söylemlerinde sık sık millilik ve bölge devleti olma gibi söylemlerle popülarite kazanmayı ya da popülaritesini arttırmayı amaçlıyor.
2014 yılında inşasına başlanıp bir yıl sonra bitirilen Yeni Süveyş Kanalı projesinin işlevsel olup olmayacağı konusunda ulusal ve uluslararası alanda çeşitli tartışmalar yaşanmıştı. Süveyş Kanalı Otoritesi yetkililerinden Mohab Mamish, 8,2 milyar dolarlık bu projenin günlük 97 gemi hacmine sahip olarak bu alandaki geliri 2023 yılında ikiye katlayacağını iddia ediyordu. Bu da yıllık yüzde 10’luk bir artışa tekabül ediyor. Ancak IMF’in yaptığı çalışma ve öngörülerde bu yıllık gelir artışının ancak yüzde 3.4’ü bulabileceği görüşlerine yer veriliyor.
Diğer yandan Yeni Süveyş Kanalı inşası ve buradaki çalışmaların etrafındaki biyolojik çeşitliliğe zarar verdiği ve hatta vermeye de devam ettiği çevreci örgütler tarafından sık kık dile getiriliyor. Sisi, siyasi kariyeri ve prestiji açısından büyük önem atfettiği bu projeyi bu eleştirilerden korumaya çalışıyor.
Evergreen şirketine ait Ever Given gemisinin karaya oturmasıyla sonuçlanan kaza da Sisi’nin yeni Süveyş Kanalı projesinde elini güçlendirebilir. Başta Asya ve Avrupa arasındaki ticari faaliyetler olmak üzere dünya ticareti açısından hayati öneme sahip Süveyş’te daha hızlı ve güvenilir geçiş yollarına sahip olmak Sisi’ye ulusal ve uluslararası alanda avantaj kazandırabilir.
Çünkü tam da bu noktada, bugüne kadar varlığı hep sorgulanan Yeni kanalın, eskisinin yanında önemli bir alternatif olduğu hatırlatılabilir. Birçok rapor ve akademik çalışmada belirtildiği üzere yapılan Yeni Süveyş Kanalı eskisine nazaran daha büyük gemilerin geçişi için güvenli bir alternatif. Öyleyse bu Ever Given adlı gemi yeni kanaldan geçseydi bu kazanın yaşanmayabileceği iddiası da pek tabi ki dile getirilebilinir...