Enerji Günlüğü - Enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketlerde, 2019 yılının ilk yarısında kur sarsıntısını asgari zararla atlatma çabası öne çıktı.  

Türk enerji sektörünün, 2019 yılının ilk yarısına ilişkin finansal performansı nispeten karlılık yönünde gerçekleşti. Nihai tüketiciye yönelik faaliyet yürüten şirketler, sektördeki finansman sıkıntısına rağmen karlılıklarını korudular. Bu süreçte yatırımlarda hissedilir bir yavaşlama görülürken, başlamış projelerden bazılarında erteleme ya da gecikmeler gözlendi. 

Dünya para arzındaki daralma, petrol arzında ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar ile Türkiye’de özellikle döviz kurlarında TL aleyhine gerçekleşen gelişmeler, enerji sektöründe krediye dayalı yatırımları bulunan şirketlerin performansını negatif yönde etkiledi. Bu süreçte, enerji sektörü kredilerinin uzun vadeli tabiatı dolayısıyla yeni krediler bulmanın veya kredi yapılandırmalarının giderek zorlaşması da etkili oldu. 

Anel Elektrik Proje Taahhüt ve Ticaret AŞ, Verusa Holding AŞ, TÜPRAŞ, Ulusoy Elektrik İmalat Taahhüt ve Ticaret AŞ, Enerjisa Enerji AŞ, Başkent Elektrik Dağıtım AŞ, Bomonti Elektrik Mühendislik Müşavirlik İnşaat Turizm ve Ticaret AŞ, Aksa Enerji Üretim AŞ; 2019'un ilk yarısına ilişkin finansal raporlarında kar bildirimi açıklayan şirketler oldu. Bu şirketlerin karlılıklarında, geçen yılki performanslarına göre sergiledikleri değişim birbirlerinden çok farklı oranlar arz etti. Enerjisa AŞ ile istenen düzeyde seyretmeyen rafinaj karlılığına ve finansman giderlerindeki artışlara rağmen TÜPRAŞ; hem yüksek kar rakamlarıyla hem de önceki dönemlerdeki performanslarına yakın değerler göstermeleriyle dikkat çekti. Aksa Enerji ise %170 oranında artan karıyla dikkat çekti. Verusa Holding ve Bomonti Elektrik geçen yılın aynı dönemindeki zarar göstergelerini kara çeviren kuruluşlar oldu. Başkent Elektrik ve Anel Elektrik ise karlılıklarında belirgin düşüş gerçekleşen şirketlerdendi.  

2019'un ilk yarısında zarar bildiren şirketler ise şunlar oldu: Gersan Elektrik Ticaret ve Sanayi AŞ, Zorlu Enerji Elektrik üretim AŞ, Işıklar Enerji ve Yapı Holding AŞ, Palmet Enerji AŞ, Yayla Enerji Üretim Turizm ve İnşaat AŞ, Aksu Enerji ve Ticaret AŞ. Zarar eden şirketlerden Gersan AŞ ve Zorlu Enerji Geçen yılın aynı döneminde kar bildirimi yapmış şirketlerdendi. Işıklar Enerji, Aksu Enerji ve Palmet Enerji ise geçen yılki zarar rakamlarını azaltan şirketler oldu.  

FİNANSMAN GİDERLERİ VE KUR ETKİSİ
Zarar açıklayan kuruluşlar arasında, ağırlıklı taahhüt projeleri üstlenen şirketler ile dövize endeksli kredilerle yatırım yapan ve ithalata dayalı çalışan şirketler öne çıktı. Finansman giderleri, şirketlerin zarar tablolarında göze çarpan başat etkenlerden oldu. 

Özkaynaklar açısından yeterli varlığa sahip olmayan bazı şirketlerin yatırımları ise ya durmak zorunda kaldı ya da projeleri hiç başlamadı. Bunlar arasında sayıları önemli ölçüde artan hidroelektrik projeleri de dikkat çekti. 

HİDROELEKTRİK PROJELERİ
Hidroelektrik konusunda enerji alanında tecrübesi olmayan bazı şirketlerin, sektörün doğasını ve yaklaşan kur rüzgarını kavramakta gecikmesi de etkili oldu. Bitmiş ya da bitmek üzere olan bazı hidroelektrik projeleri arasında, bir türlü üretim sürecine başlayamamış, hatta neredeyse terk edilmiş örnekler görüldü. Elbette bu örnekler sadece atıl yatırımlar olarak değil; elektrik üretmek için feda edilen doğal varlıkların kaybı anlamında da ülkeye belirgin bir külfet bıraktı. 

DOĞALGAZ ELEKTRİĞİ
Doğalgazda ise ithalat fiyatlarında gerçekleşen beklenmedik artışlar ve yurtiçinde tüketici fiyatlarındaki artışlar hem piyasada doğalgaza dayalı elektrik üretimi yapan tesislerinin performansına negatif etki yaptı, hem de doğalgaz tüketicisi düzeyinde tepkisel tutumlar yarattı. Doğalgaza dayalı elektrik üretim tesislerinin devletle yaptığı sözleşmelerin sona ermesinin nihai etkileri de, daha önce göstermediyse, bu yılın ilk yarısında ilgili şirketlerin finansal tablolarında kendini gösterdi. 

PERAKENDECİ ŞİRKETLER AVANTAJLIYDI
Yılın ilk yarısında kar bildiren kuruluşlar arasındaysa; nihai tüketiciye yönelik faaliyetleri bulunan şirketler, rafinaj işletmeleri ve yabancı ülkelerde yatırımları bulunan şirketlerin nispeten yüksek kar rakamları açıkladıkları görüldü. 

Döviz kredileriyle yatırımlar gerçekleştirdiği halde, yükselen kurlar karşısında erken davranarak, kredilerini erken tarihlerde yapılandırma yoluna giden şirketlerin de süreci asgari hasarla atlatmaya çalıştıkları gözlendi. 

Genel olarak şirketlerin büyüme programlarını yavaşlattıkları ya da yeni yatırım kararlarını erteleme eğilimi kazandıkları söylenebilir. Ancak hemen bütün şirketlerin hasılat rakamlarında artışlar oldu. Bu görünümün sadece finansal değer olarak değil; reel bir zemine de dayandığı düşünülebilir. 

BÜYÜME DEVAM EDECEK
Dolayısıyla sektörün nispeten kolay hissedilir olmasa da büyümeye devam ettiğinden bahsedilebilir. Türkiye’nin enerji geçiş koridoru olmasını sağlayacak büyük projelerin önemli etaplarının tamamlanması; siyasi, diplomatik ve askeri bazı gelişmeler sektörün geleceği açısından olumlu bir tablo gösteriyor. 

Bu değerlendirmeler ışığında 2019 yılının kalan yarısında ve gelecek yıllarda şirketlerin daha temkinli davranacaklarını bekleyebiliriz. Ancak bu temkinli tavır; yavaş büyüme veya yatırımlardan kaçınma yönünde değil, belki finansman süreçlerine küresel ve daha geniş çerçeveden bakarak ama büyümeye devam etme yönünde oluşacaktır. 

Erdem GÜNER - Enerji Günlüğü