Enerji Günlüğü - Türkiye enerji sisteminin en önemli sorunları olarak 2018 yılında pahalılık ve ekonomik sorunlar öne çıktı.
Kadir Has Üniversitesi Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi (CESD), Türkiye’nin mevcut enerji sorunları ile toplumun enerji tüketimine ilişkin konuları içeren “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Araştırması”nı tamamlandı. Araştırma sonuçları, Proje Koordinatörü, Enerji Sistemleri Bölüm Başkanı ve CESD Müdürü Prof. Dr. Volkan Ş. Ediger ve proje çalışanları Prof. Dr. Çiğdem Kentmen Çin, Prof. Dr. Meltem Ucal, Doç. Dr. Gökhan Kirkil ve Dr. Öğr. Görev. Emre Çelebi’nin yer aldığı basın toplantısı ile paylaşıldı.
Araştırmanın 2018 yılı sonuçlarına göre, enerji pahalılığı ve ekonomik sorunlar 2018 yılına damga vurdu.
Anket kapsamında “Türkiye enerji sisteminin en önemli sorunu nedir” sorusuna verilen yanıtlarda yüzde 42 ile iki yıl üst üste “pahalılık” ilk sırayı aldı. 2016’da katılımcıların yüzde 39’u “ithal enerjiye bağımlılık” yanıtını verirken, 2017 yılında bu oran yüzde 17, 2018 yılında ise yüzde 11 olarak karşımız çıkıyor. Çevre sorunları ise son iki senedir yüzde 16 ve yüzde 15 oranlarıyla ilk üç içinde yer alıyor. Türk halkının enerji tercihleri arasında doğalgaz ilk sırada yer alırken, rüzgar ve güneş enerjisi de giderek daha fazla öne çıkıyor.
ELEKTRİK FİYATLARINI YÜKSEK BULANLARIN ORANI %86
Sorun sıralamasında pahalılık ilk sıraya yükselirken, fiyatları normal bulanların oranı da geçtiğimiz yıllara göre düşük olduğu ortaya çıktı. 2016 yılında ‘elektrik fiyatlarını nasıl buluyorsunuz’ sorusuna, katılımcıların yüzde 86’sı ‘yüksek’ ve ‘çok yüksek’ cevabını verirken, yüzde 13’ü elektrik fiyatlarını ‘normal’ bulduğunu belirtti. 2017’de yüksek bulanların oranı yüzde 80, normal bulanların oranı ise yüzde 19 iken, 2018’de ise yüksek bulanların oranı yüzde 90’a çıktı. Aynı kategoride “normal” bulanlar yüzde 8’e kadar gerilerken, yüksek bulanların oranlarının siyasi parti tercihleri incelendiğinde HDP yüzde 86, Ak Parti yüzde 87, CHP yüzde 92, MHP ise yüzde 93 olarak gerçekleştiği görüldü.
ENERJİ POLİTİKALARI SEÇMEN EĞİLİMLERİNİ ETKİLİYOR
Ankette, ‘Oy verdiğiniz partinin enerji politikaları konusunda ne derece bilgilisiniz?’ sorusuna verilen yanıtlardan ‘çok bilgiliyim’ diyenlerin oranı yüzde 8-10-15 şeklinde artarken, ‘bilgili değilim’ diyenlerin oranı yüzde 75-47-49 olarak azaldı. Öte yandan, ‘Oy verirken partinizin enerji politikalarını ne derece dikkate alırsınız?’ sorusuna verilen olumlu yanıtlarda da ciddi artışlar gözlendi. ‘Dikkate almam’ diyenlerin oranı 2016-2018 arasında yüzde 55, 44 ve 35 olarak düşerken, ‘çok dikkate alırım’ diyenlerin oranı ise yüzde 15-17-34 olarak arttı.
Anket sonuçlarına bağlı olarak, seçmenlerin partilerin enerji politikaları hakkındaki farkındalığının arttığı gözlendi.
Ankete katılanlar, hükümetin enerji politikalarında başarılı buldukları alanları ‘doğalgaz temini’, ‘petrol ve doğalgaz boru hatları’ ve ‘elektrik üretimi-iletimi-dağıtımı’ olarak sıraladı. Olumlu bulanların oranları ‘doğalgaz temini’nde yüzde 54-46-43; ‘petrol ve doğalgaz boru hatları’nda yüzde 55-42-36; ‘elektrik üretimi-iletimi-dağıtımı’nda ise yüzde 51-39-37 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatları da 2016-2018 arasında yüzde 23-11-22 oranlarıyla en az olumlu bulundu. Hükümetin enerji politikaların en kötü bulunanlar arasında yine enerjide özelleştirme ve nükleer enerji yer aldı.
Araştırmada öne çıkan bazı başlıklar şöyle:
Maliyetleri aynı ve kolaylıkla erişilebilir enerji kaynaklarından en çok tercih edilen ilk üç seçenek son üç yılda doğalgaz, güneş ve rüzgar oldu. Üç yıl içerisinde karşılaştırma yapıldığı zaman, 2016-2018 arasında doğalgaz yüzde 63’ten yüzde 40’a düşerken rüzgar yüzde 6’dan yüzde 17’ye yükseldi. Güneş ise yüzde 21, 30, 23 olarak gerçekleşti.
Doğalgaz tercihi 2018 yılında önceki iki yıla göre yüzde 63’ten yüzde 40’a düşerken, rüzgar tercihi yüzde 6’dan yüzde 7’ye, güneş enerjisi ise yüzde 21’den yüzde 23’e yükseldi.
2018 yılında ise ısınmaya harcanan para önceki iki yıla göre yüzde 8’lik artışla yüzde 74’e yükselirken, aydınlatma ve ev aletleri yüzde 22 oldu.
Evlerin %54’ünde ısı yalıtımı yok. 2018 yılında, evlerde bulunan ısı yalıtımı oranı gelir ve eğitim düzeyiyle bağlantılı olarak yüzde 44’e çıktı.
Enerji tasarrufu ve tüketici davranışları incelendiğinde, ‘kullanılmayan alanlarda aydınlatmayı kapatmak’ yüzde 33, ‘kullanılmayan alanlarda ısıyı kapatmak’ yüzde 22 ve ‘bulaşık, çamaşır ve ütüyü biriktirerek yapmak’ yüzde 17 oranlarıyla ilk üç sırada yer alırken, tüketicilerin yarıdan fazlasının belirtilen önlemleri sıklıkla uyguladığı görüldü.
Türk Akım’ın bilinirliği 2018’de yüzde 66 oldu. TANAP’ın bilinirliği 2018’de yüzde 8’e yükselirken, Akkuyu Nükleer Santrali’nin bilinirliği de yüzde 41 oldu.
Türk halkı enerjinin en fazla Azerbaycan’dan alınmasını istiyor. Rusya’dan enerji alımını tercih etmede ise son üç yılda belirgin bir düşüş görülüyor. 2018 yılında enerjinin Azerbaycan’dan alınmasını tercih edenlerin oranı yüzde 41, Rusya’yı tercih edenlerin oranı yüzde 6’ya düştü.
Sabiha KÖTEK - Enerji Günlüğü/İstanbul