Enerji Günlüğü - Çarşamba BES’le ilgili başlayan hukuki süreç devam ederken tesisin inşaatı tamamlandı ve üretim başladı. EMO konuyla ilgili süreci özetleyen bir açıklama yayınladı.  

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Çarşamba Biyokütle Enerji Santrali (BES) inşaatının tamamlandığını ve tesisin üretime başladığını bildiren açıklamasında santrale yönelik “ÇED gerekli değildir” kararının iptali için 2019 yılında başlatılan hukuk sürecinin ise halen devam ettiğini bildirdi. 

Elektrik Mühendisleri Odası 48. Dönem Yönetim Kurulu imzasıyla yayımlanan basın açıklamasında "ÇED gerekli değildir" kararının iptali için 2019 yılında dava açıldığı, yerel mahkemenin 2`si işlemin iptali, 1`i davanın reddi olmak üzere 3 ayrı karar verdiği ve 3 kararın da Danıştay`dan döndüğü hatırlatıldı.

Samsun Çarşamba BES Projesiyle ilgili mahkeme süreçlerine EMO da davacılar yanında müdahil olmuştu.

Dava dilekçesinde söz konusu kararın hukuka aykırı olduğu, sürecin kamuoyunun bilgisi dışında yürütüldüğü belirtilirken, biyokütle enerji santrallerinin kömürle çalışan termik santrallerden daha fazla azot oksit, uçucu organik bileşenler, partikül madde ve karbonmonoksit yaydığına dikkat çekilmişti. Ayrıca, santralin üretime geçmesiyle günde 1.500 ton su kullanılacağı, ovada tarım yapılamayacağı, hava kirliliğinin artacağı, halk sağlığının bozulacağı ve su kaynaklarının kirleneceği vurgulanmıştı.

Mahkemenin iki kez bilirkişi heyeti tarafından yerinde incelettiği dava konusu tesis hakkında, iki kez ÇED gerekli değildir işlemini durdurma kararı ve bir kez de davanın reddi kararı verildi. Ancak mahkemenin bu kararları Danıştay tarafından bozuldu.

DANIŞTAY’IN SON BOZMA KARARININ GEREKÇELERİ

Son bilirkişi raporunun ardından Samsun 3. İdare Mahkemesi, 8 Kasım 2022 tarihinde davayı reddetti. EMO, mahkeme kararına karşı temyiz başvurusu yaptı. Danıştay 6. Dairesi ise 16 Şubat 2023 tarihinde bu kararı da bozdu. Danıştay`ın bozma kararında özetle aşağıdaki unsurlara dikkat çekildi.

• Projenin köy yerleşik alanında yer alması ve projeye çok yakın mesafede yerleşim yerlerinin bulunması hususu öncelikli olarak değerlendirilmek suretiyle, "işletme" ve "işletme sonrası"  aşamada, projenin halk sağlığına etkilerinin değerlendirilmesi, … ilgili mevzuatta öngörülen sınır değerlerde kalması durumunda dahi çok yakın mesafede yerleşen kişilerin sağlığı üzerinde olumsuz etkilerin oluşup oluşmayacağı, olumsuz etkiler oluşacak ise bu etkilerin kısa, orta ve uzun vadeli sonuçları konusunda değerlendirme yapabilecek "Çevre Sağlığı" konusunda uzman "Halk Sağlığı Uzmanı" bilirkişi heyetinde bulunmamaktadır. 
• Yaz aylarındaki toz probleminin önlenmesine yönelik tedbirlere dava konusu işlemin dayanağı niteliğindeki proje tanıtım dosyasında yer verilip verilmediğine yönelik bir tespit ve değerlendirmenin yapılmamıştır. 
• Hammaddelerin depolandığı depo sahasında oluştuğu iddia edilen haşerat ve kemirgen sorununun bilimsel esaslara göre ileride yaşanmasının "olası" olup olmadığı, şayet "olası" olduğu değerlendiriliyor ise, bu kapsamda gerekli bilgilere proje tanıtım dosyasında yer verilip verilmediği ve alınması gereken tedbirlerin yeterliliği konusunda bilirkişi raporunda herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. 
• Bilirkişi raporunda, yeraltı su kaynaklarına ve hava kalitesine etkilerin, tarımsal ve zirai faaliyet üzerindeki yansımaları bağlamında herhangi bir değerlendirmeye yer verilmemiştir. 
• Bilirkişi raporunun ziraat mühendisliği disiplini açısından değerlendirmeler içeren (içermesi gereken) bölümünün, başka bir disiplinde (flora) bildirilen görüşlerin "kelimesi kelimesine aynen aktarılması" suretiyle hazırlandığı ve projenin zirai faaliyetlerine etkileri bağlamında (atıklar konusu haricinde) herhangi bir değerlendirmeye de yer verilmemiştir. 
• Projenin "floristik" ve "faunistik" etkileri ile "katı atıklar" ve "hava kirliliği" bağlamında çevresel etkilerine yönelik bilirkişi raporundaki tespit ve değerlendirmelerin, yalnızca hazırlık-inşaat ve işletme aşamaları ile sınırlı olarak yapılması yerinde olmamıştır. Anılan disiplinler açısından projenin işletme sonrası aşaması bakımından da değerlendirme yapılması gerekir. 
• İşletme sonrası aşamaya yönelik değerlendirme yapmaktan imtina edilmesi hukuken olanaklı değildir. 
• Aralarında Çevre Mühendisi, Ziraat Mühendisi, Kimya Mühendisi, Meteoroloji Mühendisi, Hidrojeoloji alanında uzman Jeoloji Mühendisi (Hidrojeolog), Flora-Fauna uzmanı ve Çevre Sağlığı" konusunda uzman "Halk Sağlığı Uzmanı" olmak üzere, gerekirse başka dallardan da öğretim üyeleri seçilerek oluşturulacak yeni bir bilirkişi heyetiyle mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve projenin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi suretiyle düzenlenecek rapor dikkate alınarak, işin esası hakkında yeniden karar verilmelidir. 

Açıklamada Danıştay`ın kararının ardından davanın yerel mahkemede yeniden görüşülmeye başlanacağı bildirildi. Buna göre mahkeme tarafından bir kez daha keşif yaptırılacak.

SANTRAL ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYOR

Açıklama şu ifadelerle sona erdi, “Çarşamba BES`e karşı 2019 yılında başlatılan hukuki süreç devam ederken, santralin inşaatı tamamlanarak 2020 yılında faaliyete geçirildi. Hukuka aykırılığının yanı sıra doğal doku ve canlı yaşamı için büyük tehlikeler oluşturan Çarşamba BES, bölge halkının itirazları da dikkate alınarak en kısa zamanda kapatılmalıdır”.