Son günlerde spot elektrik fiyatlarında sık sık tavan seviyeler görülüyor. Mart ayı için megavatsaat (MWh) başına 1745 TL olarak belirlenen tavan fiyat, geçtiğimiz hafta rüzgar santrallerinden beklenen üretimin olağan dönemlerin yarısı seviyesine düşeceği beklentisiyle gözlenmişti. Bu hafta ise üst üste üçüncü kez günün tüm saat dilimleri için fiyatlar tavan seviyesinde gerçekleşti. Resmi adı Piyasa Takas Fiyatı (PTF) olan bu veri, elektrik sektörü için gösterge niteliği taşıyor.
Peki spot elektrik fiyatları bu hafta neden tavan seviyesinde seyrediyor? Elektrik talebinde gözle görülür bir artış yok. Talep artsa bile, fiyatları tavana yükseltecek bir artış söz konusu değil. O halde tavan fiyatların kaynağını yine arz cephesinde, yani üretim tarafında aramak gerekiyor.
Ve evet, bulduk. Ay başında elektrik üretim amaçlı doğalgaz fiyatlarına yapılan artışa rağmen, elektrik talebi seviyesi yüksek olduğundan, doğalgaz çevrim santrallerinin üretimine ihtiyaç duyulduğu günlerden geçiyoruz.
Ancak mesele, bu santrallerin isteseler bile tam kapasite üretim yapamayışlarında. Doğalgaz çevrim santrallerine verilen doğalgaz miktarında kısıntı uygulanıyor. Aslında BOTAŞ’ın yakın bir döneme kadar bölgelere göre değişmekle birlikte yüzde 15-20’leri bulan gaz kısıntısını zaten uyguluyordu. Ancak bu kısıntı oranı yine bölgeden bölgeye, santralden santrale değişmekle birlikte yüzde 40’ları bulmaya başlamış durumda.
Gaz çevrim santralleri BOTAŞ’tan tam kapasite çalışabilecek kadar gaz alamayınca fiyatlar üst üste tavan seviyelerini görmeye başladı.
Buna yol açan gaz kısıntısının nedeni ise soğuk havalar. Ağır kış şartlarında konutları gazsız bırakmamak için sanayi tesisleri ile elektrik santrallerinin gazını kısan BOTAŞ, arz açığını hala tam kapatabilmiş değil. Bu yüzden elektrik santrallerine uygulanan kısıntı oranı yükseltildi.
Önümüzdeki haftadan itibaren durum değişiyor. Havaların ısınması gaz ihtiyacını azaltacak, doğalgaz santralleri isterlerse daha fazla üretim yapabilecek. Ayrıca geride kalan kış boyunca yükselen karların erimeye başlaması, nehirlerdeki su seviyesini, dolayısıyla hidroelektrik santrallerdeki elektrik üretimini yukarı çekecek. Böylece elektrik piyasasındaki arz eksiği kapanmış olacak. Bu durum, spot elektrik fiyatlarını aşağı düşürecek.
Peki elektrik fiyatları kalıcı olarak geriler mi? Maalesef buna pek ihtimal veremiyoruz. Çünkü bazı kaynaklarla çok daha ucuza elektrik üretebilsek de, nihayetinde toplam elektrik havuzunun birim başına üretim maliyeti o ölçüde düşmez. Zira doğalgaz ve buhar kömürü fiyatlarındaki yükseliş, birim başına elektrik üretim maliyetinin belli bir seviyenin altına inmesine engel...