Enerji Günlüğü – EPDK’nın PUE’de yaptığı değişiklikler arasında teminat bilgilerinin saat 09.00 ile saat 17.00 arasında, her saat başı paylaşılması hükmü dikkat çekiyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), Organize Toptan Doğalgaz Satış Piyasası İşletim Usul ve Esasları’nda (PUE) bir dizi değişiklik yaptı. Zaman içinde yeni çıkarılan ve geliştirilen ilgili mevzuata göre PUE’yi uyumlaştırmayı amaçlayan düzenlemede, genel olarak elektronik ortama taşınan bildirim sistemi ve uzlaştırma süreçleriyle ilgili yeni kavramlarla ilgili değişiklikler yapıldı.
YÜKÜMLÜLÜK BİLDİRİMİNİ İLGİLİ KURULUŞ YAPACAK
Bunlardan biri “Kayıt Başvurusu ve Başvurunun Değerlendirilmesi” başlıklı 5. maddede gerçekleştirildi. Bu maddede daha önce başvuru sahiplerinin, gaz yılı içinde yükümlülüklerini yerine getirdiklerini belgelemek zorunda oldukları belirtiliyordu. Artık bu süreç, başvuru sahibi tarafından değil; başvuru sahibinin ilişki kurduğu kurumlar tarafından ve elektronik ortamda gerçekleştirilecek.
Söz konusu değişiklik, şöyle ifade edildi:
5.2.1. Başvuru sahipleri, piyasa işletmecisine kayıt yaptırmak için aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır:
Eskisi:
“ç) Kendisinin ve/veya doğrudan ya da dolaylı ortaklarının piyasa işletmecisine, iletim şirketine ve merkezi uzlaştırma kuruluşuna karşı bir önceki gaz yılına ilişkin olarak ilgili mevzuat ve anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini tam olarak ifa etmiş olduğunu adı geçen kuruluşlardan almış olduğu evrak ile belgelemesi”.
Yenisi:
“ç) Kendisinin ve/veya %10 ve üzerinde hisse sahibi doğrudan ya da dolaylı ortaklarının piyasa işletmecisine, iletim şirketine ve merkezi uzlaştırma kuruluşuna karşı bir önceki gaz yılına ilişkin olarak ilgili mevzuat ve anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini ifa etmiş olduğunun ilgili kurumlar tarafından elektronik ortamda Piyasa İşletmecisine bildirilmesi”.
Ayrıca “yeni kayıt yaptıran taşıtanlar tarafından tüm taraflarca imzalanmış olan DUP’un bir suretinin piyasa işletmecisine teslim edilmesi” ve “Merkezi Uzlaştırma Kuruluşu–Katılımcı anlaşmasının imzalanması” hususları da başvuru sahiplerinin yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülükler arasına dahil edildi.
STP KATILIM ANLAŞMASI STS SÜRESİNCE GEÇERLİ OLACAK
Bir başka değişiklik de aynı maddenin 5.2.6. nolu hükmünde getirildi. Buna göre STS’nin taşıyıcı tarafından onaylanması halinde STP katılım anlaşması STS süresince geçerli sayılacak. Ancak buna ilişkin bir hükmün STP katılım anlaşmasına konması gerekiyor.
Bu değişiklik de şöyle ifade buldu:
Eskisi:
“5.2.6. STP katılım anlaşmasının yürürlük tarihi ilgili STS’nin sona erme tarihini aşamaz. STS’nin bir sonraki gaz yılına ilişkin olarak yenilendiğinin iletim şirketi tarafından teyit edilmesi halinde piyasa katılımcısının talebiyle STP katılım anlaşması taraflarca, diğer yükümlülükler saklı kalmak kaydıyla, revize edilir”.
Yenisi:
“5.2.6. STP katılım anlaşmasının yürürlük tarihi ilgili STS’nin sona erme tarihini aşamaz. STS’nin bir sonraki gaz yılına ilişkin olarak yenilendiğinin iletim şirketi tarafından teyit edilmesi halinde STP katılım anlaşması STS süresince geçerli olur ve buna ilişkin bir hükme STP katılım anlaşmasında yer verilir”.
5. maddenin 4. kısmının başlığı da aşağıdaki şekilde değiştirildi:
Eskisi:
“5.4. Piyasa Katılımcısı Statüsünün Sona Ermesi”
Yenisi:
“5.4. Piyasa Katılımcısı/Sistem Kullanıcısı Statüsünün Sona Ermesi”
Ayrıca bu kısımda yer alan hükümlere aşağıdaki iki yeni hüküm ilave edildi:
Eklendi:
“5.4.3. STS’nin bir sonraki gaz yılına ilişkin olarak yenilenmediğinin veya yıl içerisinde herhangi bir nedenle sonlandırılması durumunun iletim şirketi tarafından piyasa işletmecisine bildirilmesi halinde ilgili taşıtanın piyasa katılımcısı statüsü sona erer”.
Eklendi:
“5.4.4. Piyasa Katılımcıları/Sistem Kullanıcılarının dengesizlik teminat tutarları, her yıl Ocak ayı itibarı ile STS’lerini yenilememeleri, yıl içerisinde kendi iradeleri ile STS’lerini sonlandırmaları veya diğer nedenlerle bu statülerini kaybetmeleri halinde; yazılı iade talebinde bulunmaları koşuluyla talep tarihinde dengesizliğe ilişkin ilgili mevzuattan kaynaklanan mali yükümlülüklerini yerine getirmiş olmaları kaydıyla Piyasa İşletmecisi tarafından kendilerine iade edilir”.
PİYASA KATILIMCISINA YANSIYACAK TUTAR HESABI
PUE’nin 7.4.4.2. nolu hükmünde ise “piyasa işlemleriyle orantılı olarak piyasa katılımcılarına yansıtılacak tutar hesaplanırken; ilgili piyasa katılımcısının alış yönlü işlemlerinin azami olarak iletim sisteminden fiziki olarak yaptığı çıkış kadar miktarı, satış yönlü işlemlerinin ise azami olarak iletim sistemine fiziki olarak yaptığı giriş kadar miktarı dikkate alınacağı” ifade ediliyordu.
Bu hükümde de şu şeki,lde bir güncellemeye gidildi; “piyasa işlemleriyle orantılı olarak piyasa katılımcılarına yansıtılacak tutar hesaplanırken; ilgili piyasa katılımcısının alış yönlü işlemlerinin azami olarak iletim sisteminden fiziki olarak yaptığı çıkış kadar miktarı, satış yönlü işlemlerinin ise azami olarak iletim sistemine fiziki olarak yaptığı giriş kadar miktarı dikkate alınır. Piyasa katılımcılarının kendileri ile gerçekleştirdikleri eşleşmeler BAST formülünde dikkate alınmaz. İlgili güne ait eşleşme olmaması veya formüle göre BASTp işleminde pay veya paydasının sıfır olarak hesaplanması durumlarında BAST tutarı 7.4.4.1 maddesindeki BAST formülündeki çıkış miktarlarına ilişkin olarak dağıtılacak BAST’ın hesaplanmasında kullanılan 0,4 katsayısı yerine 0,8 katsayısı uygulanarak sistem kullanıcılarına yansıtılır”.
TEMİNAT BİLGİLERİ 09.00–17.00 ARASI SAAT BAŞI YAYINLANACAK
PUE’nin 9.4.5. nolu hükmünde Merkezi Uzlaştırma Kuruluşu’nun, piyasa katılımcılarına ait günlük işlem teminatı bilgilerini içeren dosyayı her tam iş gününde saat 11.00 ve 16.00’da piyasa işletmecisine göndereceği belirtilmiş iken; bu işlemin her tam iş gününde saat 09.00 ve 17.00 arasında ve her saat başı yapılacağı hükmü getirildi.
“Şeffaflık, yayımlanacak bilgi, belge, rapor ve İstatistikler” başlıklı 10 maddenin 2.1. nolu hükmünde de ön uzlaştırma bildirimi konusundaki yenilikler aşağıdaki gibi dile getirildi.
Eskisi:
“10.2.1. Uzlaştırma hesaplamaları sonucunda piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarının her bir fatura dönemi için piyasa işletmecisine ödeyeceği ya da piyasa işletmecisi tarafından piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarına ödenecek tutarları içeren faturaya esas uzlaştırma bildirimi, fatura dönemini takip eden ayın 10. (onuncu) günü, bu günün resmi tatil gününe denk gelmesi halinde resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü, STP aracılığı ile ilgili piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarına duyurulur”.
Yenisi:
“10.2.1. Uzlaştırma hesaplamaları sonucunda piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarının her bir fatura dönemi için piyasa işletmecisine ödeyeceği ya da piyasa işletmecisi tarafından piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarına ödenecek tutarları içeren ön uzlaştırma bildirimi, fatura dönemini takip eden ayın 10. (onuncu) günü, bu günün resmi tatil gününe denk gelmesi halinde resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü, STP aracılığı ile ilgili piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarına duyurulur”.
Ayrıca piyasa işletmecisi tarafından piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarına duyurulan faturaya esas uzlaştırma bildiriminin içereceği kalemler daha önce “Organize toptan doğal gaz satış piyasası faaliyetlerine ilişkin taşıtanlara tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti” olarak ifade ediliyor iken; düzenleme ile bu hüküm şöyle değiştirilmiş oldu: “Organize toptan doğal gaz satış piyasası faaliyetlerine ilişkin taşıtanlara tahakkuk ettirilecek ilgili mevzuatta tanımlanmış PİÜ ve DİÜ’den oluşan işletim ücretleri”.
ÖN UZLAŞTIRMA BİLDİRİMLERİNE İTİRAZ PROSEDÜRÜ
PUE’de ön uzlaştırma bildirimlerinde tespit edilecek olan hatalara ilişkin itirazların işleyiş prosedüründe de düzenleme yapıldı. Bu konu daha önce aşağıdaki hükümle uygulanıyordu.
“10.2.4. Piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarının faturaya esas uzlaştırma bildirimlerinde tespit ettikleri maddi hatalara ilişkin itirazlarının, ilgili fatura dönemine ait işlemler kapsamında değerlendirmeye alınabilmesi için faturaya esas uzlaştırma bildirimlerine yapılacak itirazın bildirimlerin yayımlandığı ayın 11. (on birinci) günü, bu günün resmi tatil gününe denk gelmesi halinde resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü, saat 16:00’a kadar yapılması gerekir. İtirazların piyasa işletmecisi tarafından ayın 12. (on ikinci) günü, bu günün resmi tatil gününe denk gelmesi halinde resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü, saat 16:00’a kadar uygun bulunması halinde, bildirim güncellenir ve yayınlanır. İtirazların ayın 12. (on ikinci), bu günün resmi tatil gününe denk gelmesi halinde resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü, saat 16:00’a kadar sonuçlandırılamaması halinde Fatura İtirazları ve Düzeltme İşlemleri bölümünde açıklanan süreç uygulanır. İtirazın uygun bulunmaması durumunda da, bu süre içerisinde piyasa katılımcısı/sistem kullanıcısına bilgi verilir”.
İtirazlarla ilgili bundan böyle yürütülecek süreç ise şöyle olacak:
“10.2.4. Piyasa katılımcıları/sistem kullanıcılarının ön uzlaştırma bildirimlerinde tespit ettikleri maddi hatalara ilişkin itirazlarının, ilgili fatura dönemine ait işlemler kapsamında değerlendirmeye alınabilmesi için ön uzlaştırma bildirimlerine yapılacak itirazın bildirimlerin yayımlandığı günü takip eden ilk iş günü saat 16.00’ya kadar yapılması gerekir. İtirazların yapıldığı günü takip eden ilk iş günü, piyasa işletmecisi tarafından saat 16.00’ya kadar ilgili itirazlar da değerlendirilerek faturaya esas uzlaştırma bildirimi yayınlanır. İtirazların saat 16.00’ya kadar sonuçlandırılamaması halinde Fatura İtirazları ve Düzeltme İşlemleri bölümünde açıklanan süreç uygulanır. İtirazın uygun bulunmaması durumunda da, bu süre içerisinde piyasa katılımcısı/sistem kullanıcısına bilgi verilir”.
PUE’deki 10.3.2. nolu hüküm de yenilenen kavramlar doğrultusunda aşağüıdaki şekilde güncellendi.
Eskisi:
10.3.2. Piyasa İşletmecisi, bildirimlerin yapıldığı günden itibaren, katılımcının ilgili piyasa faaliyetlerine ilişkin düzenlenmiş olan faturalara istinaden borç/alacak bilgilerini merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirir.
Yenisi:
10.3.2. Piyasa İşletmecisi, esas uzlaştırma bildiriminin yapıldığı gün, katılımcının ilgili piyasa faaliyetlerine ilişkin düzenlenmiş olan faturalara istinaden borç/alacak bilgilerini merkezi uzlaştırma kuruluşuna bildirir.