Enerji Günlüğü - Doğalgaz iletim, dağıtım ve perakende satış tarifelerinin belirlenmesi, tadili ve uygulanması konularındaki belirsizlikler ortadan kaldırılıyor. Yönetmelik dağıtım şirketlerinin ikinci dönem tarifelerinin belirlenmesinde bir altyapı oluşturuyor. Yeni tarifelerin Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) hazırladığı yeni Doğalgaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliği Resmi Gazete’de yayınlandı. 2002 tarihli eski yönetmeliği yürürlükten kaldıracak yeni yönetmelik, 1 Ocak 2017 tarihi itibariyle yürülülüğe girecek. Tarifelere ilişkin genel ilkeler ile bağlantı, iletim ve sevkiyat kontrol, depolama, toptan satış ve perakende satış tarifelerine ilişkin usul ve esasları kapsayan yönetmelikle (a) Bağlantı tarifeleri, (b) İletim ve sevkiyat kontrol tarifeleri, (c) Depolama tarifesi, (ç) Toptan satış tarifesi, (d) Perakende satış tarifesi düzenleniyor.
MAKUL KARLILIK GÖZETİLECEK
Tarifelerin düzenlenmesinde esas alınacak ilkeler şöyle sıralanıyor: Doğal gazın müşterilere güvenilir, yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli olarak sunulması, mali açıdan sürdürülebilirliğin sağlanması, yatırıma imkân sağlayacak makul ölçüde kârlılık, rekabetin gelişiminin desteklenmesi, ekonomik verimlilik ve rekabet artışından sağlanan faydanın müşterilere yansıtılması, çapraz sübvansiyon yapılmaması, teşvik esaslılık, eşit taraflar arasında ayrım yapılmaması ve şeffaflık...
PARA CEZALARI TARİFEYE YEDİRİLMEYECEK
Doğalgaz piyasasına ilişkin tarifelerde, tüzel kişilerin piyasa faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olmayan hiçbir unsura yer verilmeyecek. Tarifesi düzenlemeye tabi tüzel kişilere uygulanan idari para cezaları, hazırlanacak tarifelerde maliyet unsuru olarak yer almayacak. Tarifesi düzenlemeye tabi tüzel kişiler, ilgili mevzuat kapsamında belirlenen bedeller haricinde hiçbir bedel uygulayamayacak.
ESKİ VE YENİ TARİFELER İNTERNETTE
Kurul tarafından onaylanan tarifeler ve belirlenen usul ve esaslar, ilgili tüm gerçek ve tüzel kişileri bağlayacak. Kurum, tarifeleri ilgili tüzel kişilerin mali verileri ve tarife önerileri ile piyasa verilerinden hareketle belirleyerek Kurul onayına sunacak. Onaylanan tarifeler tarife uygulama dönemi boyunca ilgili tüzel kişiler tarafından uygulanacak. İlgili tüzel kişiler, Kurul tarafından onaylanan güncel ve geçmiş tarifelerini, Kurumca belirlenen çerçevede kamuoyuna duyurmakla ve internet sayfalarında yayımlamakla yükümlü olacak. Mücbir sebeplerin gerçekleşmesi halinde, mücbir sebepler ortadan kalkana ve yeni tarifeler onaylanana kadar tarifeler Kurul tarafından resen belirlenecek. Söz konusu uygulamanın tarifelere olan etkisi cari ve/veya bir sonraki tarife uygulama dönemine yansıtılacak.
TARİFE DEĞİŞİKLİK TALEPLERİ
İlgili mevzuatın yanı sıra yürürlükteki diğer mevzuat hükümlerinde tarifeleri açıkça etkileyebilecek değişiklikler yaşanması, lisans tadillerinin tarifeleri açıkça etkileyebilecek değişikliklere yol açması, mücbir sebep hallerinde veya bu hallerin sona ermesi durumunda, ilgili tüzel kişiler tarafından tarife tadili için başvurulabilecek. Söz konusu hallerin tarifelere esas parametreleri etkilediği tespit edilirse bunlarda gerekli değişiklikler yapılacak. Değişikliklerin tarifelere etkisi cari ve/veya bir sonraki tarife uygulama dönemine yansıtılacak.
İLETİM VE DAĞITIM TARİFELERİ
İletim ve dağıtım sistemlerine bağlantı karşılığında serbest tüketicilere tahakkuk ettirilecek bağlantı bedelleri, tüketiciler arasında ayrım yapılmaması ilkesi esas alınarak, iletim ya da dağıtım şirketi ile tüketici arasında serbestçe belirlenecek. Dağıtım şirketleri serbest tüketici olmayan abonelere, Kurul tarafından onaylanan sabit bağlantı tarifelerini uygulayacak. Dağıtım şirketi tarafından bağlantıya ilişkin Kurul izni alınmak suretiyle, sorumluluk alanı dışındaki müşterilere yapılan bağlantılarda bağlantı bedeli, ilgili taraflar arasında serbestçe belirlenecek.
TANAP’TA “UYGUN” TRANSİT ÜCRETİNE ZEMİN
İletim kapasite bedeli ve iletim hizmet bedelinden oluşan iletim bedeli, ilgili mevzuattaki hükümlere uygun olarak sabit ve değişken maliyetlerinin karşılanması ve yatırımların sürdürülmesi için makul bir getiri elde edilmesine izin verilecek şekilde belirlenecek. Bu bedel, tedarikçi oyuncuya yansıtılacak. İletim şirketi Kuruma sunacağı tarife önerisinde; ters yönde, kesintili, kesintisiz ve benzeri taşıma hizmetleri için farklı tarifeler önerebilecek. Kurum, transit doğal gaz iletiminin teşvik edilmesi amacıyla transit iletim tarifelerini yurt içi iletim tarifelerinden farklı usul ve esaslara göre tespit etme yetkisine sahip. Bu nokta, TANAP ve Türk Akımı gibi Türkiye üzerinden diğer ülkelere gaz transferi sağlayacak yeni boru hattı projeleri konusunda EPDK ve BOTAŞ’ın elini serbest bırakıyor.
İletim ve bağlatı tarifelerindeki genel yaklaşım, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ile yer altı doğal gaz depolama hizmeti karşılığında oluşan ve depolama şirketi tarafından depolama hizmeti verilen tüzel kişiye tahakkuk ettirilecek depolama bedelleri konusunda da geçerli olacak. Depolama bedelleri, EPDK tarafından onaylanmış tarifeler çerçevesinde hizmet alanla depolama lisansı sahibi şirketler arasında serbestçe belirlenebilecek.
TOPTAN SATIŞ FİYATLARI SERBEST
Doğalgaz piyasasında uygulanacak toptan satış tarifelerinde, hakim durumun kötüye kullanılmaması, doğal gaz arz güvenliği ve düzenliliğinin sağlanması ile Kurulun bu konuda belirleyeceği diğer ilkelere uyulması esas olacak. Doğal gaz toptan satış fiyatları bu ilkeler çerçevesinde doğal gaz alım satımı yapan taraflar arasında Kurul onayı olmaksızın ve/fakat Kurul tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olmak kaydıyla serbestçe belirlenecek.
PERAKENDEDE TARİFE ÜST SINIR
Dağıtım şirketinin uygulayacağı perakende satış fiyatı, birim doğal gaz alım fiyatı, sistem kullanım bedeli ile vergi ve vergi benzeri mali yükümlülüklerden oluşacak. Bu fiyat, dağıtım şirketinin uygulayacağı perakende satış fiyatının üst sınırını oluşturacak. Dağıtım şirketi müşterilerden, ilgili mevzuatta belirlenen bedeller hariç olmak üzere, perakende satış fiyatının dışında herhangi bir ad altında bedel talep edemeyecek.
BAŞKASININ MÜŞTERİSİNE EŞİTLİK
Dağıtım şirketlerinin, bir tedarikçiden doğal gaz alan serbest tüketiciler için uygulayacağı sistem kullanım bedeli, Kurul tarafından belirlenen bedeli geçemeyecek. Dağıtım şirketi sistem kullanım bedeli uygulamalarında kendi müşterileri ile bir başka tedarikçiden doğal gaz alan serbest tüketiciler arasında ayrım yapamayacak. Kurul belirlenecek olan sistem kullanım bedelini, tüketim miktarlarını ve/veya müşteri gruplarını dikkate alarak kendi içinde kademelendirebilecek. Kurul tarafından dağıtım bölgelerinin özellikleri dikkate alınarak farklı kademeler belirlenebilecek. Dağıtım şirketinin dağıtım bölgesi dışında bağlantı yaptığı müşteriler için uygulayacağı sistem kullanım bedeli, Kurul tarafından belirlenen bedeli geçemeyecek. Dağıtım şirketleri, sistem kullanım bedelini doğal kendisinden satın alanlar için doğrudan müşterilere, başta tedarikçilerden satın alan müşteriler için ise tedarikçilere tahakkuk ettirecek.
İZMİT VE BAŞKENT GAZ İÇİN GEÇİCİ MADDELER
Doğalgaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliği’nde yer alan tarifelerin hesaplanmasında dikkate alınacak enflasyon oranının tespitinde TÜFE ve/veya Yi-ÜFE esas alınacak. Yönetmelik’te dört adet geçici madde de yer alıyor. Bu geçici maddelerden ikisi, İzmit Gaz Dağıtım AŞ ile Başkent Doğal Gaz Dağıtım AŞ tarafından uygulanacak tarifelerle ilgili. İşte geçici maddeler:
“GEÇİCİ MADDE 1 – (1) DAG/183-33/028 numaralı dağıtım lisansı sahibi İzmit Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi tarafından özelleştirme tarihinden başlamak ve sekiz (8) yıl boyunca geçerli olmak üzere, sistem kullanım bedelleri olarak; aboneler için 1615 sayılı Kurul Kararı ile belirlenen birim hizmet ve amortisman bedeli, serbest tüketiciler için aynı Kurul Kararı ile belirlenen taşıma bedeli uygulanır.
Başkent Doğal Gaz Dağıtım Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi tarafından uygulanacak bedeller
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) DAG/1298/162 numaralı dağıtım lisansı sahibi Başkent Doğal Gaz Dağıtım Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi tarafından, hisselerinin özelleştirilmesine dair hisse satış sözleşmesinin imza tarihini takip eden sekiz yıl süresince geçerli olmak üzere sistem kullanım bedelleri; 4646 sayılı Kanun ile belirlenen birim hizmet ve amortisman bedeli ve taşıma bedeli adı altında uygulanır. Aynı süre boyunca, birim hizmet ve amortisman bedeli ile taşıma bedeli uygulamasında 800.000 Sm3 tüketim miktarı dikkate alınır.
İhale şartnamelerinde belirlenen sürede uygulanacak bedeller
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Kurumun yaptığı ihale sonucunda şehir içi doğal gaz dağıtım lisansı alan tüzel kişilerin ihale şartnamelerinde belirlenen süre boyunca abonelerine uygulayacakları perakende satış fiyatı; birim doğal gaz alım fiyatı, sistem kullanım bedeli ile vergi ve vergi benzeri mali yükümlülükler toplamından oluşan perakende satış fiyatı üst sınırını geçemez. Bu tüzel kişilerin ihale şartnamelerinde belirlenen süre boyunca uygulayacağı sistem kullanım bedeli ihalede teklif etmiş oldukları birim hizmet ve amortisman bedeline eşittir. Bu tüzel kişilerce serbest tüketicilere uygulanacak sistem kullanım bedeli ihalede teklif etmiş oldukları birim hizmet ve amortisman bedeli üst sınırını geçemez.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki tüzel kişilerin abonelere yapacakları bağlantı karşılığında uygulayacakları abone bağlantı bedeli, ihale şartnamelerinde belirlenen süre boyunca uygulanmak üzere, ihalede teklif etmiş oldukları abone bağlantı bedeli üst sınırını geçemez.
Tüketim kademesi uygulaması
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Kurul tarafından sistem kullanım bedellerine ilişkin uygulamalar belirlenene kadar, 800.000 Sm3 tüketim miktarının altında tüketimi olan müşterilere birim hizmet ve amortisman bedeli, bu miktarın üzerinde tüketimi olan müşterilere taşıma bedeli uygulanır.”
Yeni Yönetmelik, dağıtım şirketlerinin ikinci dönem tarifelerinin belirlenmesi yönünde hukuki bir çerçeve ve altyapı olarak nitelendiriliyor. Değişiklikler doğrultusunda, doğaglaz dağıtım şirketlerinin ikinci dönem tarifelerinin Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü