Enerji Günlüğü - Solimpeks Genel Müdürü ve GÜNDER Başkan Yardımcısı Dr. Halil İbrahim Dağ, Türkiye güneş enerjisi sektöründe büyük bir durgunluk yaşandığını ve yeni yatırım konusunda kimsenin istekli olmadığını kaydetti.
GÜNDER Başkan Yardımcısı ve Seiso Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Halil İbrahim Dağ, sektördeki gelişmeleri Enerji Günlüğü'ne değerlendirdi. İşte Dağ'ın Enerji Günlüğü'nün sorularına verdiği cevaplar:
Dünyada güneş enerjisine dayalı elektrik üretim maliyetleri son beş yılda nereden nereye geldi? Gelecek 3-5 yılda nereye gidilir?
Güneş enerjisi sektöründeki ekipman fiyatları dünya genelinde düşüş eğiliminde. 2013 yılında güneş panellerinde watt başına fiyatlar 0,6 dolar seviyesinde iken 2018 sonuna doğru bu rakamlar 0,3 dolar sevilesine geriledi. Dolayısıyla toplam kurulum maliyetlerinde son 5 yılda yüzde 50’ye yakın bir düşüş yaşandığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Geçtiğimiz beş yıl aynı zamanda Japonya, ABD, Çin gibi ülkelerin öncülüğünde talep tarafında ciddi büyümenin sağlandığı yıllar oldu. Önümüzdeki yıllarda talep tarafındaki düşüş veya yükseliş, arz tarafında firmaların finansal güçleri ve bu sektöre ilave yatırım yapma istekleri gibi koşullardan bahsediyor olacağız. Ancak genel olarak kısıtlı da olsa düşüşün süreceğini söyleyebiliriz. 2020 yılına kadar watt başı panel fiyatlarının 0,20 doların altına ineceğini öngörüyoruz.
Türkiye güneş enerjisi sektörünün mevcut durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Gelecek öngörünüz nedir?
Kasım 2018 sonu itibarıyla ülkemizde 5000 MW’ın üzerinde kurulu güneş enerji santrali var. Şu an toplam kurulu gücümüzün yüzde 6’sı güneş enerjisinden geliyor. Ancak bugün sektörde büyük bir durgunluk söz konusu. Yeni yatırım konusunda kimse istekli değil. Küçük ve orta ölçekli yatırımlarda kısa vadede öngörüde bulunmak çok zor olmakla birlikte; EPDK tarafından lisanssız elektrik üretim yönetmeliğinde yapılması düşünülen revizyonla aylık mahsuplaşma sisteminin getirilmesi planlanıyor. Bu durum 10 kW’dan 1 MW’a kadar olan küçük ve orta ölçekli yatırımları hızlandırabilir. Tabii bu durum mevcut elektrik fiyatlarının ve döviz seviyesinin korunduğu durumda geçerli olacak. Büyük ölçekli projeler için Bakanlığı mini YEKA ve yeni üç bölgedeki YEKA ihaleleri bekliyor. Ancak bununla ilgili henüz bir takvim belirlenmedi.
Türkiye solar alanında kendi teknolojisini ve markalarını geliştirme konusunda hangi aşamada? Neler yapılmalı?
Bireysel olarak bu alanda öncü çalışmalar yapan bilim adamlarımız olabilir. Ancak ticari olarak dünyada ön plana çıkarabildiğimiz bir çalışma maalesef yok. Firmamızda 2008 yılında geliştirdiğimiz hibrit güneş paneli bu alanda önemli bir eksiği kapatacak nitelikteydi. Aynı anda hem elektrik hem sıcak suyu üretebildiğimiz bu ürünlerimiz için dünyanın birçok ülkesinden talep aldık ve ürünümüzü ihraç ettik. Ancak mevcut mevzuat yapısında sektörümüzde yeni bir teknik veya teknolojiyi uygulayabilmek maalesef çok zor. Mevzuatın yeni teknoloji konusunda daha motive edici yapıya dönüştürülmesi gerekiyor.
Güneş yatırımları açısından gelişim potansiyelinin yüksek olduğu alanlar nelerdir?
Güneşten elektrik üretimi konusunda en önemli handikap, dar alanda yüksek verim elde edemeyişimiz... Örneğin, 40 dairelik bir binada her daire için 5 kW’lık bir sistem kurmak istendiği takdirde; 1.200-1.500 metrekare arasında alana ihtiyaç duyuyoruz. Bu alan için uygun çözümlerin geliştirilmesi gerekiyor. Özellikle metropollerde “tükettiğin yerde üret” prensibinin uygulanabilmesi için güneş enerjisi sistemlerinde bu iyileştirme ve geliştirme çalışmalarını yapmamız şart.
Öte yandan ülkemiz için tamamen ithal olan doğalgaz tüketimini azaltıcı etkisi ile güneş kolektörü uygulamalarının yaygınlaşması gerektiğine inanıyoruz. Bu kapsamda özellikle hem elektrik hem sıcak su ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için geliştirdiğimiz PowerVolt ve PowerTherm Hibrit panellerin çözüm olacağı düşüncesindeyiz.
Hibrit enerji santrali çözümlerinde güneşe nasıl bir rol biçilebilir?
Hibrit santraller genel olarak rüzgar ve güneş aynı anda kullanarak yenilenebilir enerji kaynaklarının önemli bir sorunu olan sürdürülebilir ve stabil enerji tedariki sorununa çözüm üretmeyi amaçlıyor. Bu kapsamda güneş tarafı özellikle güneşli havalarda tesis performansını maksimize ediyor. Dolayısıyla burada aslında hem güneşe hem de rüzgâra aynı rol biçilmekte, birinin güçlü olduğu gece ve rüzgâr akışının olduğu günlerle diğerinin güçlü olduğu gündüz ve güneşli günlerde tesis performansının en yüksek seviyeye çıkarılması hedefleniyor. Ancak genel olarak düşen güneş paneli fiyatları ve yükselen panel verimlilikleri, gelişmesini daha çok sadece verimlilik yönünde sağlayabilen rüzgâr teknolojilerine göre güneşi daha ön plana çıkaracak. Yani hibrit bir tesiste maliyeti çok daha düşük ve verimi artırılmış güneş panelleri, bu tesislerdeki güneş yükünü artırıcı bir etkide bulunacak.
Halil İbrahim Dağ’a göre güneş enerjisi sektörünün önündeki en önemli beş engel:
- En önemli sorun sürdürülebilirlik. Orta ve uzun vadeli bir planlama yapılmadıkça gerek sektörün gelir üretmesi gerekse kaliteli projeler ve işler üretilmesi mümkün değil.
- Satış tarifeleri, döviz ve elektrik fiyatlarındaki yoğun değişkenlik; sektörün önündeki bir diğer önemli sorunu. Buradaki değişkenlik, hem yatırımın fiyatlaması hem yatırımcı tarafında stabil olmayan bir piyasa oluşturuyor.
- Sektörün sertifikasyon sahibi proje tasarım ve kurulum firmalarına ihtiyacı var. Yatırımcı memnuniyeti için bunun sağlanması şart.
- Ekipman ithalatıyla ilgili mevzuattaki belirsizlikler de ciddi bir sorun. İthal paneller gözetim vergisi ve anti damping uygulamalarına muhatap ama gözetim belgeleri rahatlıkla alınabiliyor. Belgelendirme kalite veya benzeri bir kritere bağlanmadığı için ithalat engellemeleri de tartışmalı durumda.
Sabiha KÖTEK - Enerji Günlüğü