HALUK DİRESKENELİ
Tarih 16 Temmuz 2009. Önde gelen yerel işadamlarıyla birlikte o günlerde göreve yeni seçilen Bursa Büyükşehir Belediyesi Başkanı ile Bursa Botanik Parkı içindeki otantik bir lokantada buluştuk. Büyükşehir Belediyesi’nin gündeminde, Türkiye Kömür İşletmeleri’nden (TKİ) Bursa Keles linyit maden rezervlerinin devralınması ve belediye çöplerinin linyit ile beraber ortak yakma sonucu değerlendirilmesi konusu vardı.
Tercihen yerli tasarımla dolaşımlı Akışkan Yatak (CFB) veya entegre gazlaştırma (IGCC) teknolojisine dayalı yeni bir termik santral inşa edilmesi konusu masada tartışıldı. Tesislerde Bursa Keles kömürleri Belediye çöpleri ile beraber yakılarak buhar ve elektrik üretilip satılması düşünülüyordu. Aslında bu, özellikle Kuzey Amerika’da, İngiltere’de ve Kuzey Avrupa ülkelerinde çok yaygın bir uygulamadır.
Bursa’daki amaç da şu: CFB teknolojisiyle, belediye çöpleri geri dönüşüm ayıklamasından geçirilir, yani çöp içindeki kağıt, metal, cam atıklar alınıp tekrar değerlendirmeye gönderilir, geri kalan biyokütle ise yerli tasarımla inşa edilen düşük kalorifik değerli linyit yakan termik santrallerde beraber yakılır. Üretilen buhar elektrik enerjisine dönüştürülür, piyasada satılır. Belediyeye gelir sağlanır. Belediye de halk için yapacağı, toplu ulaşım, kanalizasyon, temiz su, park-bahçe, kültür hizmetlerinde kimseye borçlanmadan harcamalarını yapar.
Beraber yakma teknolojisi “Cofiring” aynı anda iki farklı yakıt türünün beraber yakılması anlamındadır. Belediye atıkları geridönüşüm ayıklama sonrası kışın kül, yazın sebze atıkları ihtiva eder. Bunları yerel düşük kalorifik değerli linyit kömürleri ile beraber termik santralde yakmak çok ekonomik bir çöp bertaraf çözümüdür.
Biyokütle, yani geri dönüşüm sonrası arta kalan belediye çöplerinin şu andaki uygulamalarda sadece yere gömme ile bertaraf edildiğini, bu çöplerin daha sonra yeraltı sularına karışıp içme suyu hatlarını tehdit ettiğini, metan gazı oluşturup yangınlara sebep olduğunu düşünürsek, yakma ile yoketme ve hacim azaltmanın hem gelir getirici, hem yerli kömür kaynaklarını ekonomik değere dönüştürücü, hem de daha sağlıklı bir çözüm olduğunu görürüz.
Belediyenin ham çöpünü önce geri dönüşüm istasyonunda ayırma işlemine tabi tutarız. Ham çöpün içinden metal, kağıt, cam, plastik gibi derhal yeniden kullanılabilir maddeleri ayıklar alırız. Geriye kalan ise yok edilmesi gereken biyokütledir. Çoğunlukla ıslaktır. Bu yüzden santrifüj, pressleme gibi tekniklerle nemi/suyu azaltılır ve geriye elektrik üretimi için termik santrallerde linyit ile beraber yakılabilecek, göreceli olarak daha yüksek kalorifik değerde bir çeşit yakıt kalır.
Kaba bir hesapla her 2 milyon nüfus için, yerli düşük kalorifik değerde linyit ile beraber yakılabilecek, yaklaşık 60 MWe elektrik üretim kapasiteli termik santral ihtiyacı ortaya çıkar. Bu kapasite isteğe, yakıt miktarına, yakıt maliyetine bağlı olarak biraz azalabilir, biraz çoğalabilir.
Belediye çöpü ucuzdur. Toprağa gömerek para harcamak yerine, yerli linyitle beraber termik santralde yakarak elektrik üretir, sonunda para kazanırsınız. Biyokütle ve çöp gazı faydaları eşdeğerdir. Ortak yakma ile çöpün çevreyi kirletici emisyonları azaltılır. Biyokütle ile linyitin ortak yanması sırasında kükürt emisyonları da azaltılır, kontrol edilir.
Yani herkes kazanır. Belediye, atık bertaraf yükümlülüğünü yerine getirirken bırakın harcama yapmayı, bu işten kazanç bile sağlayabilir. Vatandaş da ödediği vergiler daha iyi değerlendirileceği için kazançlı çıkar. Çevre temiz tutulduğu için herkes kazanır. Ayrıca yerli linyit elektriğe dönüştürülebileceği için ülke ekonomisi kazanır.
Haluk DİRESKENELİ - Ankara / 26 Ekim 2017
Not: Bu yazı Enerji Günlüğü için kaleme alınmıştır. Başka sitelerde yayınlanamaz. Haluk Direskeneli.