HASAN YİĞİT 

Güneş enerjisi santrali (GES) kurmak istiyorsanız henüz düşünce aşamasındayken dikkat etmeniz gereken hususlar vardır. Öyle ya, kolay kazanmadığınız ya da kısa zamanda geri alamayacağınız bir parayı yanlış ellere teslim ederek santralinizi riske atmaya değer mi? 

Değmez tabii. İşte bu yüzden, yapacağınız yatırımı, kuracağınız santrali, daha en başından güvenceye almak durumundasınız. Bunun için de bazı sorulara cevap vermeniz gerekir. İşte bu sorulardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: 

Yatırımı hukuki açıdan nasıl koruyabilirim? 

Santralde arızalar olduğu zaman sorumluluk kimdedir? 

Sistemde kusur bulunması ve performans düşüklüğünde ne yapılmalıdır? 

Şunu bilmenizde fayda var. Bir kere GES’ler en az 20 yıl süreyle elektrik üretimini garanti eder. Çatınıza ve hedefinize en uygun sistemi kurmak istiyorsanız, önünüze bedelini ödemeniz gereken bir fatura koyulacaktır. 

En başta, kullanılacak ekipmanların bedeli ve de işçilik maliyetleri gelir… Bu yüzden birkaç bin Euro gibi bir maliyet gelebilir. Bu maliyetlerden sonra sistemimizi arızalara, kusurlara ve hasarlara karşı nasıl koruyabiliriz? Mahkemeler bu gibi sorunları çoğu zaman çözebiliyor. Yalnız böyle bir durumun olması keyfinizi kaçırabilir.

1 - Düşen fiyatlara aldanmayın 

10 kWp altı ÇATI-GES için kWp başına 1.300-2.000 € arasında (KDV dahil) bir maliyet hesaplamanız gerekir. Türkiye’de bölgelere göre 1 kWp yıllık olarak 1300 ile 1700 kWh elektrik üretir. Akülü sistem kullanmak istediğimiz zaman bu bize kWp (kurulu güç) başına 600 ile 1000 € arasında ek bir maliyet daha çıkar. Böyle bir yatırım için 5000-20.000 Euro’luk maliyet çok yüksek bir meblağ sayılmaz. Yalnız yatırımdan önce yukarıda belirttiğimiz soruları önümüze koymamız gerekir. Çünkü sistemin en az yirmi yıl çalışmasını isteriz. Bu süre kısa bir süre değildir. Bu nedenle düşük fiyat tekliflerine kanmayalım ve sözleşmeleri (küçük puntolar dahil) dikkatli bir şekilde okuyalım.

2 - En iyi sigorta, güvenilir kurulum şirketidir

Kuracağınız çatı tipi GES için en iyi sigorta, yatırımınızı doğru planlayan, doğru ürünleri tedarik eden, kusursuz montaj yapan ve işletmeye alan şirkettir. Bunu sağlayabilecek şirketler ise referansları dışında, mesleki odalara ve derneklere üye olması ve yeterli uzman elemanlar istihdam edenlerdir. Büyük bir olasılıkla böyle bir şirket on - yirmi yıl sonra da ayakta kalabilir. Güvenilir bir şirket size aynı zamanda finansman sağlama konusunda da yardımcı olmalıdır.

3 - Markalı yerli üreticiler veya Türkiye’de genel distribütörü bulunan markaları tercih edin

Bu konuda 25 Haziran 2017 tarihinde Enerji Günlüğü’nde yayınlanan “Yabancı solarcılar şirketsiz çalışmasın” başlıklı yazımda ayrıntılı değerlendirmeler yer alıyordu. O yazıya (http://www.enerjigunlugu.net/icerik/23343/yabanci-solarcilar-sirketsiz-calismasin.html) linkinden ulaşabilirsiniz.

4 - Genel distribütörün sorumlu tutulması

Bilindiği gibi genel distribütörlerin sözleşmesi bitebilir veya değişebilir. Bu yüzden ürün satışı yapan genel distribütörün garanti süresince tedarik etttiği ekipman ve ürünlerle ilgili sorumluluğu üstlenmesi gerekir. Çatı tipi GES’i (diğerleri için de geçerli) imzalayacağınız sözleşmeye bu konuyu da içeren maddelerin koyulması çok önemli. 

5 - Uzaktan kontrol ile sistemin korunması

Sistemde yaşanabilecek kusurlar, arızalar ve hasarları ilk aşamada belirlemek için uzaktan izleme sisteminin kurulması gerekir. Bazı hatalar zamanla kendisini gösterdiği için sistemin düzenli bir şekilde kontrol edilmesi sağlanabilir. Bir arızanın geç tespit edilmesi, garanti süresi dışına çıktığı zaman hak talep edemeyebilirsiniz.

6 - Garanti kılavuzlarının incelenmesi

Kanuni yükümlülüklerden başka, her üreticinin ayrı garanti ve kurulum kılavuzları mevcuttur. Kılavuzların dikkatlice incelenmemesi halinde bazı maddelerden dolayı, yanlış ve hatalı kurulumun yapılması sonucu, kullanılan ürün/ekipman garanti kapsamı dışında kalabilir. Hatırlatalım, kurulum şirketinin işçilikten kaynaklanan hatalar ve kusurlara karşı garanti süresi iki (2) yıldır.

7 - Ürün tedarikinin sağlanması

Bu gibi maliyetli sistemlerde her zaman ürün tedarikinin ilerleyen yıllarda da sağlanması gerekir. Bunun için ürün seçiminde markalı ürünleri tercih etmek gerekir. Bir üretici iflas ettiği zaman ürün tedarikini yapmanız zorlaşabilir. Sonuç olarak ürün tedarikini sağlayamadığınız için santraliniz düşük üretim yapabilir veya daha da kötüsü, hiç üretim yapamayabilir. Böylesi bir durumda yatırımınız boşa gitmiş olur. 

8 - Sigorta poliçesinin incelenmesi

GES’lerle ilgili sigorta poliçelerinde sigorta şirketleri bazında farklılıklar bulunabilir. Maalesef toplumumuzda ve sektörümüzde poliçelerin incelenmesi yerine hangi sigorta şirketinden yapıldığına çok daha fazla önem veriliyor. Dünya devi vb. söylemlerle sigorta şirketlerinin marka değerleri dikkate alınıp, poliçelerinin incelenmesi ikinci plana atılabiliyor. Bilinmesi gereken konu şu: Türkiye de faaliyet gösteren tüm sigorta şirketleri, sigorta genel şartlarına uygun olarak poliçe tanzim etmek zorundalar. Poliçeler özelinde bazı genişletmeler ve ek teminatlar yer alabilir ama asıl önemli olan poliçede neyin verildiği ve neyin verilmediğidir. Dolayısıyla Poliçelerde yer alan sigorta bedellerine ve muafiyetlere (Hasardan kesinti ) dikkat edilmeli. 

9 - Kurulum ve bakımın profesyonel şirketlerce yapılması 

Yukarıda da değinmiştik, işinin uzmanı GES kurulum şirketleri, kuracakları sistemler için iki yıllık işçilik garantisi veriyor. Kurulumu yapan şirketle aynı zamanda bakım anlaşması yapılırsa işçilik garantisi bakım sözleşmesi süresince devam edebilir. Dolayısıyla hem kurulum hem de bakım işlerinin aynı şirkete yaptırılması, santralinizin en baştan düzgün ve kusursuz bir şekilde çalışmasını sağlayabilir.

Sonuç olarak bütün bunlar dikkate alınırsa karşılaşabileceğiniz hukuki sorunlar en aza inecektir. 

Güneşiniz çokça ve santralleriniz kusursuz olsun…

Hasan YİĞİT / Enerji Günlüğü / Temmuz 2017