HALUK DİRESKENELİ
Geçtiğimiz haftalarda Türkiye’deki görece düşük/orta kalorili yerli linyit kaynaklarının, biyokütle ile bir arada yakılmasını önermiştik. Bu konuya devam etmekte yarar görüyoruz, çünkü mesele Türkiye’nin yerli kaynaklarını değerlendirebilmesi için önemli. O halde yakıt ortakyakma çözümlerine genel bir bakış atarken, hem merkezi hem de yerel yönetimlere, ellerinde nasıl bir imkan bulunduğunu aktarmakta yarar var.
Yakıt ortakyakma, iki veya daha çok yakıtın, termik santralde beraber yakılması işlemine verilen bir adlandırma. Bu yakıtlar linyit gibi kalorifik değeri düşük katı yakıt olabilir, 6 numaralı fuel oil veya motorin gibi sıvı yakıtlar olabilir, metan gazı, doğalgaz gibi yakıtlar da olabilir.
Bu nedenle ağır yakıtlar petrol ürünleri ve linyit kömürleri, termik santrallerde biyokütle yanması sırasında rahatlıkla kullanılabilir. Biyokütle ile linyit kömürünün beraber yakılması gündelik hayatta en çok görülen, en ekonomik ve gelir getirici uygulama.
1980’lerde ABD ve Kuzey Avrupa’da geri dönüşüm ve ayıklama sonrası elde kalan belediye çöplerinin yerel kömürle beraber termik santrallerde yakılarak yok edilmesi uygulaması yaygınlaşmıştır. Son yıllarda artan seragazı salımı, küresel ısınma ve Kyoto kaygıları ile konu tekrar ve daha da güncel hale gelmiş durumda.
Ancak her ülkenin, hatta her belediyenin çöpü ve yerel katı yakıtı birbirinden farklıdır. Berlin, Londra ve Zürih’te uygulanan bir biyokütle/kömür ortakyakma termik santralini getirip Bursa’da, Antalya’da, Ankara’da aynen kuramazsınız. Her ortak yakıt için ortak yerli çalışma, ortak akıl, ortak yerli tasarım gerekir.
Küresel ısınma, çevre kirliliği kaygıları ile yeni politikaların uygulanması zamanı çoktan geldi. Biyokütle ile yerli katı fosil yakıtların yerli tasarımlı termik santrallerde ortak yakılması, çöpler düşük maliyetle yok edilirken, bir yandan da elektrik üretilmesi ve öte yandan başka sosyal projelerde kullanılabilecek gelir sağlanması büyük bir fırsat olarak yerel yönetimlerin önünde duruyor. Bu çözümlerin yerli tasarım ve yerli ekipmanlarla hayata geçirilmesi de öyle.
Yerli santrallerin yerli mühendislik tasarımı, yerli olarak imali, montajı, çalıştırılması, yerli sanayiye iş, aş, istihdam ve katma değer sağlar. Biyokütle kullanan ve göreceli olarak daha düşük verimlilikle (yüzde 18-22) çalışan bir santral ile daha yüksek verimlilik (yüzde 32-38) verebilen sadece katı yakıt kullanan termik santralin birleştirilmesi, ortak verimliliği yukarı taşır.
Ortak yakma santralleri, belediye çöpleri bittiği zaman sadece (yüzde 100) katı yakıtla da çalıştırılabilir. Bu durum, santral işletmesine mevsimsel yakıt değişimlerine karşı koruyucu esnek çalışma imkanı da sunar.
Avrupa Topluluğu, üye ülkelerin kendilerine ait biyokütle ve yerel yakıtlarını kendi başlarına yerel teknoloji ile değerlendirebilmeleri için özendirici finansman imkanları sağlıyor. Yine Avrupa Topluluğu, üye ülkelerin enerji arz güvenliği, yenilenebilir yerel enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, yerli mühendislik imkanlarının daha çok ve etkin kullanılması konularında teşvik edici destek uygulamaları getiriyor.
Biyokütle ile yerel katı fosil yakıtların beraber termik santralde yakılarak değerlendirilmesi, daha düşük yatırım maliyetiyle çevreye uyumlu, emisyonların kontrol altında olduğu, yerli teknolojinin kullanıldığı, yerli üretim kaynaklarının, santral imali, tasarımı, imalatı, montajı ve işletmesinde seferber edildiği, daha yüksek geri dönüşüm, daha yüksek proje finansman geri ödeme imkanları sağlayan avantajları da ortaya çıkarıyor.
Avrupa Topluluğu, Kyoto protokolüne ve sera gazlarının azaltılması şartlarına uyum sağlayabilmek için biyokütle ve katı yakıt beraber yakma sistemlerine teşvikler getiriyor. Verimliliği artırabilmek için yapılması gerekli teknik çalışmalar, teknik problemlerin yerel olarak çözülmesi, sistem randımanlarının yükseltilmesi, baca emisyonlarının kontrolü için hala para harcamak, fon bulmak, teşvik almak, akademik bilimsel çalışma yapmak gerekiyor.
Peki Avrupa Topluluğu, “biyokütle / yerli katı yakıt ortak yakma” teknolojisinin herbir ülke kaynakları ile yerli geliştirilebilmesi için neden teşvikler verme ihtiyacı duyuyor? Çünkü üye ve aday ülkelerin yabancı yakıt bağımlılığından kurtulması, yerli katı yakıt teknolojilerinin yerli mühendislik imkanları ile geliştirilmesi konusunda bunu bir fırsat olarak görüyor.
Yenilenebilir enerjiler konusunda yayınlanan Avrupa Konseyi kararıyla, biyokütle kullanımının, toplam enerji kullanımının yükseltilmesi hedefleniyor.
Biyokütlenin yerel katı yakıtlarla beraber termik santrallerde yakılarak elektrik üretiminde değerlendirilmesi uygulaması herkesin kazandığı bir çözümdür. Belediye elindeki çöpleri ekonomik olarak yok eder. Katı atık termik santrallere yakıt olarak kullanılır, elektrik üretilir ve elektrik satılır. Böylece halk için diğer sosyal projelerde kullanılabilecek parasal değer elde edilir.
İstanbul Büyükşehir belediyesi Kilyos Ağaçlı linyit işletmesini, Bursa Büyükşehir Belediyesi Keles linyitlerini, Manisa Belediyesi Soma-C santralini, Kayseri Büyükşehir Belediyesi AfşinElbistan yeni santral işletmesini, Konya BüyükŞehir Belediyesi Ilgın linyitlerini, Ankara Bütyükşehir Belediyesi Çayırhan’daki henüz değerlendirmeye açılmamış linyit sahalarını redovans kapsamında “BiyoKütle/ Linyit OrtakYakma termik santrali kurmak üzere devralabilir.
Belediye olarak ihaleye çıkar, teklifleri değerlendirir, santrali kurup işletir, çöpü yakar, elektrik üretir, satar, başka sosyal projeler için hazır parasal kaynak sağlarsınız.
Sonuç olarak elde bu tür fırsatlar varken, haydi iş başına diyelim.
Haluk DİRESKENELİ / Kasım 2017 - ANKARA
Not: Bu makale "EnerjiGünlüğü" internet haber sitesi için yazılmıştır. Başka mecralarda yayınlanamaz. Haluk Direskeneli