Savaş, enerji krizi, yükselen fiyatlar, enflasyon, soğuklar geliyor derken, Avrupa 2023 kışını aradan çıkarıverdi... Ancak Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol’a göre bu iş burada bitmez, bu yıl atlatıldı belki ama 2023-24 kışı hâlâ riskli.
Yani Avrupa bu kışı çıkarttı, şimdi önündeki zamanı iyi kullanmaya bakacak. Önce önümüzdeki kış, sonrasında ise fosil yakıtlardan, özellikle Rusya kaynaklı olanlardan uzaklaşma ve temiz enerji planları.
Yaşlı kıta Avrupa, 2021 yılı itibariyle enerji ihtiyacının yüzde 75’ni fosil kaynaklardan karşılıyor. Kalan kısmın yüzde 15’i yenilenebilir kaynaklardan, yüzde 10’u ise nükleer enerjiden sağlanıyor.
Avrupa doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ını, petrolünün yüzde 27’sini ve kömürünün yüzde 46’sını Rusya’dan satın alıyor. Ancak Rusya’ya bağımlılığını sona erdirme niyeti ve 2050 Net Sıfır Emisyon hedefi için ciddi bir şekilde yenilebilir enerji kaynaklarına yöneliyor.
Gerçekçi hedef ve çözüm peşinde koşanlar proje oluşturuyor, yatırım yapıyor ve para harcıyor. Bu vesileyle de öğreniyoruz ki Avrupa’da herkes enerji merkezi olmaya adaymış, fırsat bekliyormuş.
Örneğin İtalya; Başbakan Giorgia Meloni, “iyi harcanan kaynaklarla İtalya’yı Avrupa’nın enerji merkezi haline getirebiliriz” diyor. Doğal gaz ve LNG’ye ek olarak da ciddi bir şekilde temiz enerjiye yatırım yapıyor.
Bu kapsamda Tunus ile İtalya arasında, tamamı yaklaşık 850 milyon Euro’luk bir projenin, 200 kilometrelik yeraltı elektrik hattı kısmı için Avrupa Birliği(AB), 300 milyon Euro’luk bir finans desteğine yeşil ışık yakmış durumda. Projenin hedefi Tunus’ta güneş enerjisinden üretilecek elektriği, Akdeniz’in altından 200 kilometrelik bir hat ile Avrupa’ya ulaştırılmak.
İtalya Çevre Bakanı Gilberto Pichetto Fratin “Bu hat İtalya’nın, tüm Avrupa’nın enerji merkezi haline gelmesine izin verecek” diyor.
Yani Avrupa Enerji Merkezi’ne ilk adayımız İtalya ve bunun için para harcıyor. Yenilenebilir kaynaklara yönelirken bir yandan daha kısa vadeli tedarik çözümleri için yeni gaz anlaşmaları ve LNG tedarikine yönelik görüşmeler gerçekleştiriyor.
İtalya, Ukrayna-Rusya savaşı ile birlikte Azerbaycan, Cezayir ve Mısır ile yeni tedarik planlarını devreye sokmaya çalışıyor. LNG kapasitesini genişletmek için sabit kara tesislerinin yanı sıra yüzer LNG istasyonlarına yönelik projeler başlatılıyor.
Yunanistan bile boş durmuyor, “Güneydoğu Avrupa’nın gaz merkezi olmak” hedefiyle beş adet yüzer LNG tesisini devreye almak için çalışma başlatıyor.
Ortada bir Avrupa’da söz sahibi haline gelme fırsatı varsa, İspanya geri kalır mı hiç? Madrid de Avrupa enerji merkezi olma fırsatını değerlendirmek için daha kapsamlı çalışmalar yürüten bir başka başkent olarak karşımızda.
Yıllar önce gündeme gelen ancak maliyetinden dolayı Fransa’nın pek desteklemediği, Pireneleri aşarak Avrupa içlerine ulaşan boru hattı projesi de tekrar gündeme gelirken, Almanya Rus gazını ikame etmek amacıyla projeye desteğini vermiş durumda.
İspanya Enerji ve Çevre Bakanı Teresa Ribera “Rus doğal gazından kurtulma girişimlerinin bir parçası olarak, İspanya’dan Fransa’ya giden boru hattının yeni bölümünün bir yıldan kısa bir sürede inşa edilebileceğini” ifade ediyor.
Avrupa’nın LNG kapasitesinin önemli bir kısmı, ithal edilen ülkelere de yakınlığı sebebiyle İber yarımadasında konuşlanmış durumda. O nedenle, İspanya’ya kadar ulaştırılacak gazın Avrupa içlerine ulaşmasını sağlamak çok da zor görünmüyor.
Altı LNG tesisi ile İspanya, bir tesis ile Portekiz, Avrupa’nın yakın dönem enerji krizine çare olabileceklerini belirtirken, kuzeyden gelen gazı Avrupa içine dağıtmak üzere planlanmış boru hatlarında yapılacak bazı yeniden düzenlemeler sonrası, İber yarımadasından ciddi bir gaz akışı sağlanabileceği hesaplanıyor.
İspanya, AB’nin gerekli desteği sağlaması ile birlikte bugün gaz yarın yeşil hidrojen diyerek Avrupa’nın temiz enerji hedeflerine de destek verecek şekilde enerji merkezi adaylığını ilan ediyor.
Sonuç olarak, Avrupa’da enerji merkezi adayları da kendi başının çaresine bakmaya çalışanlar da para harcıyor, yatırım yapıyor.
Para harcıyor olmak koyulan hedefe ne kadar ciddi yaklaşıldığının veya inanıldığının göstergesi değil midir?
Özetle, fosil yakıt zengini ülkelerle, bunları en çok tüketen ülkeler arasındaki pozisyonu ile bölgesel bir enerji merkezi haline gelmeye çalışan Türkiye’nin, benzeri rolleri üstlenmenin hayalini kuran tek ülke olmadığı da unutulmamalı.