Enerji Günlüğü - Türkiye’de elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı alanındaki altyapı hızla büyüyünce, bu altyapının kurulmasında kullanılan ekipmanlara yönelik talebin de yüksek seyretmesine yol açıyor. Elektrifikasyon altyapısında en kritik rollerden birini trafolar üstleniyor. Dolayısıyla Türkiye’de trafo ve yan ürünleri, uzun süredir yüksek talep gören ürün kalemleri arasında yer alıyor. Peki bu talep daha ne kadar sürer? Yeni yatırımlara ihtiyaç var mı? Trafo ve komponentlerindeki yerlilik payı nedir? İhracat imkanları ne durumda? Tüm bu soruları, Türkiye’nin önde gelen transformatör (trafo) üreticilerinden Astor Enerji'nin Yönetim Kurulu Başkanı Feridun Geçgel'e yönelttik.
Trafo sektörü nasıl bir iş kolu?
Dünyada nüfus arttığı sürece, yeni yerleşim yerleri açıldığı sürece transformatöre, trafoya da ihtiyaç olacak. Enerji ihtiyaçları gittikçe artıyor. Şu anda her şeyimiz enerji oldu. Savaşlar da enerji üzerine.
Bir trafo üreticisi olarak bunlardan nasıl etkileniyorsunuz?
Aslında Astor Enerji sadece trafo üreticisi değil, aynı zamanda trafo koruma ürünlerini de imal ediyoruz. Trafo tek başına iş görmüyor. Çünkü transformatörü koruman gerekiyor. Zaten trafoyu direkt hatta bağlayamazsın. Onun devre kesicileri, panoları, kabloları, izolatörleri lazım. Trafo tek başına bir ürün değildir ama tabii sistemin kalbidir diyelim. Yani toplamında bir görev görüyor.
Trafo ihtiyacını arttıran elektrik altyapısındaki büyüme nereye kadar sürecek?
Bizim gördüğümüz kadarıyla 2035’e kadar bu ivme devam edecek. Bunun sebeplerinden biri, dünya eski trafolarını değiştiriyor. Çünkü mevcut trafolar belli bir ömre geldikleri için teknik kayıpları çok yüksek. Düşünün, eski trafonun yerine koyduğunuz yeni bir trafo dört sene sonra kendini amorti ediyor, değiştirmez misiniz? Bu değişim Amerika, İngiltere ve Türkiye’de başladı, şu anda bütün dünya değiştiriyor. Değiştirmesi de gerekiyor. Yenilemesi gerekiyor çünkü eski trafoyu kullanmanın maliyeti daha ağır.
Diğer sebepler?
İkinci bir neden de yeni yatırımlar. İşte güneş ve rüzgâra dayalı çok ciddi yatırımlar var. Avrupa, Amerika, Çin ve Türkiye’de, her yerde ciddi bir yatırım var. Bu arada elektrikli araçlar yayılıyor ve onlara hizmet veren şarj şebekeleri de geliyor. Her ilave tüketime karşılık üretim de yapman lazım.
Astor Enerji’nin şu anki kapasitesi Türkiye trafo pazarında ne anlam ifade ediyor?
Biz Türkiye pazarında şu anda yüzde 35-40 civarındaki bölüme hitap ediyoruz. 90’a yakın ülkeye de ihracatımız var. Bunlar yeterli mi? Şu anda yeterli değil. Ama talebe göre yeterli değil. Onun için ek yatırım yapıyoruz. Güç trafosunda üretimimizi yüzde 15 arttırmayı hedefliyoruz. Hedef, dağıtım ve orta güç trafosu ile anahtarlama bölümünde de üretimi iki katına çıkarmak. Ayrıca trafo koruma ürünlerinde de üretimi iki katına çıkarmak istiyoruz. Bununla birlikte, üretmediğimiz ürünler var, Astor Enerji olarak bunları yapmayı düşünüyoruz.
Yüzde 35 çok yüksek bir pazar payı rekabeti bozcu bir oran sayılmıyor mu?
Her zaman rekabet var, rekabetsiz bir ortam olmaz. Ama şu anda fiyatların bir tık daha üstte olduğunu görebiliyoruz. Bu da yüksek talepten geliyor. Yoksa rekabet her zaman var.
Söylediğiniz büyüme, yurtdışı ihracat içinde mi geçerli?
Kesinlikle. Şu anda Türkiye’ye bir tane mal vermeyip hepsini ihraç edersin ama Türkiye’yi ihmal edersin, o da büyük hata olur.
Trafolarınızdaki yerlilik oranı nedir?
Yerli girdi payı yüzde 50-55’lerde diyebilirim. Yerli katkıyı yükseltmek mümkün ama bu bize değil, silis ve sac üretimine bağlı. Benim kendi ürettiğim hiçbir şey yok aslında, hammaddeleri dışarıdan alan bir firmayım, bütün trafocular da öyledir. Yani bakırı, sacı dışarıdan alırsın.
Dışarıdan kastınız şirket dışı mı ülke dışı mı?
Şirket dışı. Ülke dışı da var. Silisli sac dediğimiz, trafonun ana girdisi yurtdışından geliyor. Bu zaten nihai ürünün, trafonun yüzde 35’i demek. Bakırı, yağı Türkiye’de üretiyorsan ithalatı düşürürsün. Müşterinin özel malzeme isteklerine bağlı olarak yüzde 60-70’e kadar ithalata bağlı kalabilirsin. Müşterinin marka şartları olabilir o da ayrı bir şey. Ama şu anda yüzde yüzde 50-55 yerlilik oranı var.
Astor Enerji’nin satış hedefleri nedir?
Şöyle söyleyeyim aldığımız siparişlerle 2024 yılını doldurduk, 2025 yılının da üçüncü ayına kadar doldurduk kapasiteyi. İçlerinde 2027 yılında teslim edilecek siparişler de var. Planlamayla ilgili bu işler. Güç trafosu uzun soluklu üretim gerektiriyor.
Satışı garanti etmek size nasıl bir manevra alanı sağlıyor?
Önünü görebiliyorsun, ne yapacağını görebiliyorsun. Yani insanların 2035 yılına kadarki ihtiyaçlarını görebiliyorsun. Neden? Birincisi dünyada ciddi offshore yatırımlar var. İngiltere başta olmak üzere, özellikle deniz sahili olan bol rüzgârlı ülkelerde off-shore şu anda ön planda. Bir de Suudi Arabistan’ın ciddi bir yatırımı var şu anda. 170 km uzunluğunda bir şehir kuruyor, bu da ciddi bir talep artışı meydana getiriyor. Görüştük onlarla, planlarımız da var. Onaya/kayda müracaat ettik. Onay aldıktan sonra orada da ciddi talep olacak.
Bu kadar satışı garanti etmek size (başka ne yapalım) dedirtmiyor mu?
Sadece güç trafosunda böyle. Dağıtımda, orta güçte, diğer ürünlerde öyle değil. Sadece bir kalem ürünü tutarsak öyle yaparız ama bizde üretim yelpazesi geniş. Örneğin dağıtım trafosunda durum farklı, orada kapasitemiz 2024’ün üçüncü ayına kadar dolu. O tarihlerden sonra bunlardan da sipariş alabiliyoruz. Üretimin durumuna göre doluluk var.
Ciro hedef ve beklentileriniz?
Rakamsal olarak söylersem, biz 450 milyon dolar yıl sonu ciro hedefi koymuştuk. Şu anda herhalde hedefimiz 550-600 milyon dolar civarına çıkmış oluyor, yani beklentimizin üzerinde.
Tedarikçilerinize, müşterilerinize, çalışanlarınıza ve küçük hissedarlarınıza söylemek istedikleriniz var mı?
Şunu söyleyeyim, Astor Enerji büyüyerek geliyor. Ve ciddi yatırımlarımız da olacak. Daha önce yeni arsamızı açıkladık, 180 dönüm arsa almıştık, bunu 250 dönüme çıkardık. Ciddi bir yatırım yapmayı düşünüyoruz. Bir de güneş ve rüzgâr yatırımlarımız olacak.
Kendi enerjinizi üretmek için mi?
Hayır, aynı zamanda o piyasada bulunmak adına. Şu an kendi enerjimizi karşılayabilecek durumdayız. En son yaptığımız Bala Güneş Enerji Santrali’nden (15 MW) sonra biz enerji fazlasını devlete satabilecek duruma geliyoruz inşallah o da bir ay içerisinde bitmiş olacak.
