Enerji Günlüğü - Romanya Petrol ve Gaz İşverenleri Federasyonu Dış İlişkiler Direktörü Daniel Apostol, Türkiye'nin Karadeniz'deki doğalgaz üretim projelerinde Romanya’nın ortağı olabileceğini söyledi.

Türkiye’nin Karadeniz’de bugüne kadarki en büyük doğalgaz rezervini bulduğunu açıklaması, yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da yankı buldu. Konu, rezervin bulunduğu sahaya en yakın komşu ülkelerden Romanya’da da yoğun şekilde tartışılıyor. Financial Intelligence adlı Romen haber sitesinde yer alan bir habere göre Romanya Petrol ve Gaz İşverenleri Federasyonu Dış İlişkiler Direktörü Daniel Apostol, Türkiye’nin Romen karasularındaki Neptun Deep Gaz Sahası’nın yakınlarında 320 milyar metreküp olarak tahmin edilen doğalgaz rezervi bulduğunu duyurmasını değerlendirdi.

“RUSYA’NIN ENERJİ BASKISINDAN KURTULMA ÇABALARI”

Apostol, Romanya’nın resmi haber ajansı Agerpres'e verdiği demeçte, Türkiye'nin keşfini, “Rusya Federasyonu dışındaki Karadeniz'e komşu devletlerin (ve burada Türkiye, Romanya, Bulgaristan, Ukrayna ve Gürcistan'ı kastediyorum) – Rusya’nın enerji baskısından kurtulma çabalarının bir parçası” olarak nitelendirdi. Apostol şöyle devam etti:

“Net enerji ithalatçısı Türkiye, bu keşiflerle önemli bir doğalgaz üreticisi ve ihracatçısı olabilecektir. Ancak uzmanlara göre bu, gelecek beş yıl içinde olamayacak. Romanya'nın Karadeniz'de kendi kontrolü altında tuttuğu yerlerde yapmak istediği gibi, Türkiye bu yeni rezervin çıkarılması için küresel çaptaki büyük oyuncuları buraya çekebilir.”

“PETROL PİYASASI YÜZ YILIN EN BÜYÜK KRİZİNİ YAŞIYOR”

Türkiye bulduğu doğalgazı kendi üretim imkanlarıyla çıkarmaya kalkışmazsa, dünyanın büyük üreticilerinin Boğaz’dan Karadeniz’e girişine tanık olunabileceğini kaydeden Apostol şöyle devam etti:

“Fakat şu andaki sorun; açıklanan rezervin ne kadarının gerçekten üretime dönüşebileceğini tespit etmek. Çünkü, uluslararası enerji oyuncuları, küresel enerji döngüsünde hangi miktardaki üretimin hangi yıl, hangi fiyatlarla piyasaya sunulabileceğini bilmek ister. Ancak salgın nedeniyle, küresel petrol ve gaz piyasası son 100 yılın en büyük krizini yaşıyor, talep hacmi ve fiyatlarındaki tarihsel düşüşler yaşanırken yeni üretim alanlarına yatırım yapmaya daha az ilgi var” dedi.

ROMANYA’NIN ENERJİ BAĞIMSIZLIĞI HEDEFİ

Önde gelen uluslararası danışmanlık kuruluşlarından Deloitte’un Romanya Petrol ve Gaz İşverenleri Federasyonu’na sunduğu bir araştırmaya atıf yapan Apostol, Romanya'nın önümüzdeki 10 yıl içinde Karadeniz’den parasal karşılığı 20 milyar dolardan fazla bir doğalgaz çıkararak enerji bağımsızlığı sağlayabileceğini söyledi. Ancak Romanya Parlamentosundaki “popülist tutumlar”ın Karadeniz’deki stratejik yatırımcıların varlığını teşvik etmeyen bir yasal çerçeve oluşmasına yol açtığı görüşünü dile getiren Apostol “Özellikle, Covid Salgını’nın petrol ve gaz sektöründeki krizi daha da derinleştirdiği ve yüksek belirsizlik nedeniyle birçok alanda yatırımcıları yatırım yapmaktan caydırdığı için, ‘treni kaçırma’ ve deniz tabanında keşfedilen yatakları kullanmak için doğru zamanı bulamama riski de giderek artmaktadır” ifadesini kullandı.

TÜRKİYE’NİN KEŞFİ TEHDİT DE OLABİLİR FIRSAT DA...

Apostol, TPAO derin deniz sondaj gemisi Fatih’in gaz keşfettiği sahanın Romanya’ya yakınlığına da değindiği değerlendirmesinde şunları kaydetti:

“Türkler tarafından keşfedilen yataklar, Bulgaristan ve Romanya’nın deniz sınırlarının birleştiği bir bölgeye çok yakın. Ve bu keşif sahası, Karadeniz’in sekiz yıl önce Petrom ve Exxon tarafından keşfedilen en büyük gaz sahası olan Romanya’nın Neptün Sahası’na çok uzak değil. Bu nedenle, komşu bir bölgede doğalgaz üretiminde rekabetin bir fırsat olabileceği düşünüldüğünde, Türklerin keşfi ekonomik bir tehdit olabileceği gibi, aynı zamanda derin deniz üretiminin geliştirilmesi ve çıkarılan hacimlere karşılık gelen bir ulaşım altyapısının geliştirilmesi için bir fırsat da olabilir.”

SAKARYA’NIN KEŞFİ NEPTÜN’ÜN ŞANSINI AZALTIR MI?

Apostol’a göre, Türkiye'nin Karadeniz’deki keşfinden sonra nasıl ilerleyeceğinin tam olarak bilinmezken Türkiye’nin keşfinin, Neptün projesinin gerçekleştirilme şansını azaltıp azaltmadığını söylemek için erken. Apostol “Daha önce de ifade ettiğim gibi, bu bir tehdit olabileceği gibi aynı zamanda bir fırsat da olabilir. Şimdilik, Neptun Deep projesini gerçekleştirme şansı, popülizmin payına ve Bükreş’teki kararların bilgeliğinin nüansına bağlı” dedi.

RUSYA’YA BAĞIMLILIKTAN KURTULMA ŞANSI?

Daniel Apostol, Türkiye’nin bulduğu rezervi üretime geçirmesi halinde, doğalgaz ithalat hacmini önemli ölçüde azaltıp buraya harcadığı kaynakları ekonomik kalkınma için ihtiyaç duyduğu alanlara yönlendirebileceğini vurguladı. Keşiften üretime giden yolun uzunluğuna dikkat çeken Apostol “Ama bu doğalgaz rezervleri ticari dolaşıma girerse Türkiye Rusya, İran, Irak, Azerbaycan, Katar ve hatta ABD’den enerji ithalatına bağımlılıktan kurtulabilir” dedi.

CARİ AÇIĞI AZALTMA

Romen uzman Daniel Apostol, uzmanların yeni keşifle Türkiye’nin cari açığını önemli ölçüde azaltacağına ve Türk Lirası’nı güçlendireceğine inandıklarını vurgularken şu görüşleri dile getirdi:

“Türkiye’nin enerji ithalatı, kronik cari açığının en önemli bileşenidir. Türkiye, böylece Karadeniz havzasındaki net enerji tüketicisi olmaktan enerji üreticisi ve ihracatçısına dönüşecek ve böylece Karadeniz’in girişinde en azından coğrafi olarak sahip olduğu stratejik konumunu güçlendirecektir.”

“RUSYA TÜRKİYE’DEKİ AYRICALIĞINI YİTİRİR”

Daniel Apostol, Türkiye’nin keşfettiği doğalgazı çıkarıp üretime sunması halinde Rusya Federasyonu’nun Ankara ile enerji ilişkilerinde sahip olduğu ayrıcalık ve avantajını kaybedeceğini savundu. Bu durumda Türkiye’nin Karadeniz'de Rusya gazına ihtiyaç duymayacak önemli bir doğalgaz üreticisi ve bir "rakip" haline geleceğini öne süren Apostol “Yeni oyuncu tarafından yeri küçültülecek olan bölgedeki diğer uluslararası doğalgaz tedarikçileri Rusya ile birlikte kaybedenler olacak” ifadesini kullandı.

DÜŞÜK GAZ FİYATLARI GECİKMEYE YOL AÇAR

Romen danışman Daniel Apostol, Türkiye’nin bulduğu gazı çıkarma konusunda yaşayabileceği sıkıntılara da değindi. Küresel talepteki büyük düşüşe bağlı olarak fiyatlarda yaşanan gerilemenin Türkiye’nin Karadeniz’de keşfettiği yeni rezevri yüzeye çıkarmasını geciktirebileceğine dikkat çekti ve “Aynı bölgede gelecekteki yatırımlara ilgi düzeyinin azalması anlamına da gelebilir. Romanya, Karadeniz’in derin sularında gaz üretiminin başlamasını ne kadar geciktirirse, o kadar çok kaybetmek zorundadır. Enerji bağımsızlığı ve bölgesel etki Karadeniz'de üretime başlayan herkes için büyük bir kazançtır” dedi.

EXXON KEŞFETTİ AMA HENÜZ ÜRETMEDİ

Romen haber sitesinin haberinde, Türkiye’nin doğalgaz keşfettiği Tuna-1 kuyusunun Türkiye kıyılarının yaklaşık 150 kilometre açıklarında, Bulgaristan ve Romanya deniz sınırlarının Türkiye karasuları ile kesişme noktasında ve Karadeniz'de on yıllardır yapılan en büyük gaz keşfi olan Romanya'daki Neptün sahasının yakınında yer aldığı vurgulandı. Yazıda, Neptün sahasında, ExxonMobil ve OMV Petrom’un 42-84 milyar metreküp miktarında gaz keşfettikleri, ancak bu şirketlerin henüz nihai yatırım kararı vermediği hatırlatıldı.

Çeviri/Derleme: Dr. Aslan YAMAN - Enerji Günlüğü